Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΕ’)

Θεματικός πυρήνας του Φιλοκτήτη, που γνωρίζουμε ότι διδάχθηκε από τον Σοφοκλή το 409 π.Χ., υπήρξε μια αρχαία επική παράδοση, που την πραγματεύονταν ήδη τα Κύπρια Έπη και η Μικρή Ιλιάδα.

Σύμφωνα με αυτήν, οι Έλληνες, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας τους εναντίον της Τροίας, αναγκάστηκαν να αφήσουν στη Λήμνο τον Φιλοκτήτη, γιο του θεσσαλού βασιλιά Ποίαντα, δεινό τοξότη. Αιτία αυτής της εγκατάλειψης στάθηκε η αθεράπευτα δύσοσμη πληγή που έφερε στο πόδι του ο ήρωας από το δάγκωμα ενός φιδιού, γεγονός που τον καθιστούσε ανυπόφορο για τους εν όπλοις συντρόφους του.

Προς το τέλος της εκστρατείας τους, ύστερα από δέκα έτη πολιορκίας της Τροίας, οι έλληνες πολεμιστές πληροφορήθηκαν από το μάντη Έλενο ότι θα μπορούσαν να κυριεύσουν την πόλη μόνον εάν έπαιρνε μέρος στον πόλεμο ο Φιλοκτήτης, ο οποίος είχε στην κατοχή του το θαυματουργό τόξο του Ηρακλή.

O Οδυσσέας και ο Νεοπτόλεμος, ο γιος του Αχιλλέα, ήταν εκείνοι που κατ’ εντολήν της συνέλευσης του στρατού ανέλαβαν να φέρουν σε πέρας τη συγκεκριμένη αποστολή, χωρίς να καθίσταται απολύτως σαφές —όπως έχει σωστά επισημανθεί— εάν θα έπρεπε να μεταφέρουν στην Τροία τον Φιλοκτήτη με το όπλο του ή μονάχα το όπλο αυτού.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι τη μοίρα του Φιλοκτήτη πραγματεύτηκαν και οι τρεις μεγάλοι της αττικής τραγωδίας. Σε αντίθεση με τα αντίστοιχα έργα του Αισχύλου και του Ευριπίδη, όπου τους χορούς συγκροτούσαν κάτοικοι της Λήμνου, στον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή ο χορός αποτελείται από ναύτες του Nεοπτόλεμου, καθώς η Λήμνος είναι ένα ακατοίκητο νησί, στο οποίο διαβιώνει ο ήρωας υπό άθλιες συνθήκες.

Αποκλεισμένος από την κοινότητα των Ελλήνων, βαθύτατα δυστυχισμένος και υποφέροντας σωματικά από χρόνια, ο Φιλοκτήτης κατατρύχεται από τη φοβερή μοναξιά και συντηρείται τρώγοντας ό,τι χτυπά με το τόξο του.

Ο Οδυσσέας πείθει με αρκετή δυσκολία τον Νεοπτόλεμο να παρασύρει τον Φιλοκτήτη με μια ψεύτικη διήγηση. Είναι εύκολο, ασφαλώς, να κατηγορήσουμε τον Οδυσσέα ως τον πανούργο υποκινητή της εν λόγω δολοπλοκίας, ως έναν άνθρωπο με μεφιστοφελικά χαρακτηριστικά, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πολυμήχανος ήρωας έχει την ευθύνη για την επιτυχή εφαρμογή ενός σχεδίου από το οποίο εξαρτάται η έκβαση της εκστρατείας των Ελλήνων.

Ο Νεοπτόλεμος μισεί την ψευτιά —όπως και ο πατέρας του στη ραψωδία Ι της Ιλιάδας— και δεν επιθυμεί να γίνει όργανό της, αλλά υποχωρεί μπροστά στο κύρος του πολύπειρου Οδυσσέα.

Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Α’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Β’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Γ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Δ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Ε’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΣΤ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Ζ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Η’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Θ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος Ι’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΑ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΒ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΓ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΔ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΣΤ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΖ’)
Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΗ’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia