Σοφοκλής, γλυκύτητα και μέτρο (Μέρος ΙΑ’)

10 Απριλίου 2017

Oidipodas Δεδομένου ότι ένα χωρίο από τον Οιδίποδα τύραννο παρωδείται στους Αχαρνής του Αριστοφάνη, το περίφημο δράμα του Σοφοκλή πρέπει να διδάχθηκε πριν από το 425 π.Χ., στο πρώτο μισό της δεκαετίας 430-420 π.Χ.

Πριν από οποιαδήποτε άλλη αναφορά στην πασίγνωστη αυτήν τραγωδία του Σοφοκλή, αξίζει να σημειώσουμε ότι εδώ συναντούμε κάτι διαφορετικό, κάτι νέο σε σχέση με τα παλαιότερα σωζόμενα έργα του μεγάλου τραγικού: δύναμη και συνοχή στη σύνθεση. Ο Οιδίποδας δε βρίσκεται μόνον από θεματικής απόψεως στο κέντρο του έργου, αλλά —εάν εξαιρέσουμε την αγγελική ρήση και πολύ περιορισμένα εισαγωγικά τμήματα— γεμίζει με την παρουσία του κάθε σκηνή αυτού.

Με άλλα λόγια, στον Οιδίποδα τύραννο, όπως και στη μεταγενέστερη Ηλέκτρα, η σημασία του κεντρικού ήρωα για το θέμα βρίσκει την πλήρη αντιστοιχία της στη θέση που αυτός κατέχει στη δομή του συνόλου. Μάλιστα, η ολοκληρωμένη αυτή συμφωνία θεωρείται ένα από τα ουσιώδη γνωρίσματα της κλασικότητας.

Όσον αφορά τώρα την υπόθεση του Οιδίποδος τυράννου, τα αποφασιστικά γεγονότα έχουν συντελεστεί πριν από το έργο, ενώ το δίχτυ του πεπρωμένου έχει απλωθεί ήδη πάνω από τον ήρωα, ο οποίος μπερδεύεται όλο και πιο σφιχτά μέσα στα νήματά του. Ο Λάιος, ο βασιλιάς της Θήβας, τρομαγμένος κάποτε από ένα χρησμό, έδωσε εντολή σε έναν υπηρέτη του να μεταφέρει και να εγκαταλείψει το νεογέννητο αγόρι του στον άγριο Κιθαιρώνα. Ο υπηρέτης, όμως, παρέδωσε το παιδί σε έναν κορίνθιο βοσκό, ο οποίος με τη σειρά του το πρόσφερε στο βασιλιά της Κορίνθου, τον Πόλυβο.

Το παιδί αυτό δεν είναι άλλο από τον Οιδίποδα, ο οποίος μεγάλωσε βυθισμένος στην άγνοια για την πραγματική καταγωγή του. Κάποια στιγμή, ύστερα από ένα δελφικό χρησμό που προφήτευε συμφορές για τον ίδιον —το φόνο του πατέρα του και το γάμο του με τη μητέρα του—, ο Οιδίποδας έφυγε από την Κόρινθο. Η μοίρα του τον οδήγησε σε ένα τρίστρατο της Φωκίδας, όπου φιλονίκησε με το γέροντα Λάιο και τον σκότωσε. Στη συνέχεια έλυσε το αίνιγμα της Σφίγγας, νυμφεύθηκε τη μητέρα του, Iοκάστη, και αναγορεύτηκε βασιλιάς της Θήβας.

Στην αρχή του έργου, γεμάτος καλοσύνη και ανησυχία, ο Οιδίποδας αναμένει τον Κρέοντα, που θα ρωτούσε τους Δελφούς για την αιτία της καταστρεπτικής επιδημίας που έχει ενσκήψει στη Θήβα και την κάνει να θρηνεί. Αυτός κομίζει το χρησμό του θεού, που ζητά εξιλασμό για το φόνο του Λάιου. Ο Οιδίποδας αδράχνει με ζήλο την εντολή των Δελφών και απευθύνεται στον Τειρεσία, τον τυφλό μάντη. Εκείνος αρχικά δε θέλει να μιλήσει, αλλά, όταν οργίζεται από τα λόγια του βασιλιά, του λέει —αυτός ο τυφλός προς το δήθεν ανοιχτομάτη— ότι ο ίδιος είναι ο φονιάς και ότι ζει μέσα σε ένα φοβερό γάμο.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia

WHAT ARE YOU LOOKING FOR?

Popular Tags

Φιλοσοφία και Λογοτεχνία - Ροή ειδήσεων