Ο φιλελληνισμός και η Ελληνική Επανάσταση (Μέρος Γ')
Οι ξένοι εθελοντές
Είναι φανερό ότι ο φιλελληνισμός των επιτροπών και των κινητοποιήσεων υπέρ των Ελλήνων στις διάφορες χώρες προσέφερε πολλά στους άμαχους και στους αγωνιζόμενους Έλληνες. Όμως, η κορυφαία εκδήλωση του φιλελληνισμού υπήρξε η μετάβαση στην Ελλάδα εθελοντών, για να αγωνιστούν για την ελληνική ανεξαρτησία. Η αξία αυτού του εγχειρήματος δεν πρέπει να κρίνεται μόνο από τα πρακτικά αποτελέσματά του, αλλά και από την ενέργεια αυτή καθ’ αυτήν, που συνεπαγόταν και ενδεχόμενη θυσία της ζωής τους: πράγματι, ένας σημαντικός αριθμός από τους ξένους εθελοντές έπεσε στα πεδία των μαχών υπέρ της ελληνικής ελευθερίας.
Όμως, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί ότι μεταξύ των εθελοντών πολλοί ήλθαν στην Ελλάδα χωρίς σαφή συνείδηση των επιδιωκόμενων στόχων. Στην απόφασή τους αυτή οδηγήθηκαν συχνά από τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στην Ευρώπη, σε συνδυασμό και με τις δικές τους φιλοδοξίες. Mετά τη λήξη των Ναπολεόντειων Πολέμων, ένα μεγάλο μέρος όσων είχαν υπηρετήσει στον στρατό απολύθηκαν και έμειναν χωρίς σταθερή απασχόληση. Εξάλλου, σε μια περίοδο συντηρητικής παλινόρθωσης, οι δεδηλωμένοι φιλελεύθεροι δύσκολα είχαν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν μια ικανοποιητική σταδιοδρομία στην πατρίδα τους. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι ορισμένοι από αυτούς έσπευσαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στις χώρες όπου εκδηλώνονταν επαναστάσεις, όπως στη Λατινική Αμερική και την Ιταλία από την οποία, μετά την καταστολή των εκεί επαναστάσεων, δημιουργήθηκε κύμα εθελοντών προς την Ελλάδα.
Οι στρατιωτικοί εθελοντές που έφτασαν στην Ελλάδα επιθυμούσαν ασφαλώς να συμβάλουν στην απελευθέρωση των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό. Όμως, παράλληλα, πολλοί ήλπιζαν να αποκτήσουν εκεί ότι στερούντο λόγω της νέας κατάστασης πραγμάτων στην πατρίδα τους, δηλαδή στρατιωτικούς βαθμούς και αμοιβές. Άλλωστε, κατά κανόνα αγνοούσαν τις συνθήκες της επαναστατημένης χώρας και τα ήθη των κατοίκων της. Έχοντας σχηματίσει από το σχολείο μια συγκεκριμένη και, πάντως, εξιδανικευμένη ιδέα για την αρχαία Ελλάδα και τους αρχαίους Έλληνες, δοκίμαζαν συχνά οδυνηρή έκπληξη μπροστά στην εικόνα της σύγχρονης Ελλάδος και των κατοίκων της. Αλλά και η υποδοχή που συναντούσαν, συχνά δεν ήταν φιλική. Βέβαια, οι Έλληνες εκτιμούσαν όσους προσφέρονταν να αγωνιστούν μαζί τους, όμως, από την άλλη πλευρά, δεν είχαν ανάγκη από ξένους μαχητές αλλά από οπλισμό και πολεμοφόδια, για να τα χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι με τον τρόπο που προσδιόριζε η γεωφυσική διαμόρφωση της Ελλάδας. Ένα πρόσθετο πρόβλημα προέκυπτε από το γεγονός ότι όφειλαν να μοιραστούν τη λιτή τροφή τους με τους ξενόφερτους που έφθαναν συχνά χωρίς δικά τους μέσα διαβίωσης. Έτσι, πολλές φορές αναπτυσσόταν μια αμοιβαία δυσπιστία μεταξύ των ξένων εθελοντών και των Ελλήνων, με αποτέλεσμα πολλοί εθελοντές να επιστρέφουν σύντομα αγανακτισμένοι στην πατρίδα τους και μερικοί να δημοσιεύουν κείμενα εντυπώσεων με σκληρή κριτική εναντίον των Ελλήνων και όσων συνέβαιναν στην Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα άλλαζαν στρατόπεδο και προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στους Τούρκους, και ιδιαίτερα στους Αιγυπτίους.
Αλλά και μεταξύ των εθελοντών που παρέμειναν και αγωνίστηκαν στην Ελλάδα, δημιουργήθηκαν προβλήματα ιεραρχίας, αφού οι περισσότεροι στις χώρες τους ήταν αξιωματικοί και δεν υπήρχαν τόσες κενές θέσεις στην Ελλάδα, ώστε να υπηρετήσουν με τους βαθμούς τους. Βασικό, επίσης, ήταν το πρόβλημα της στρατιωτικής τακτικής τους, αφού δύσκολα εντάσσονταν στα ελληνικά σώματα και συχνά χρειάστηκε να συγκροτήσουν ιδιαίτερα σώματα τακτικού στρατού. Πολλές φορές και οι σχέσεις μεταξύ των υπηκόων διαφόρων χωρών ήταν προβληματικές, αφού οι εθνικές τους αντιθέσεις μεταφέρονταν και στο ελληνικό έδαφος, με αποτέλεσμα να μην είναι ασυνήθιστες οι ρήξεις μεταξύ Γερμανών και Γάλλων, που οδηγούσαν ακόμη και σε μονομαχίες ή και σε φόνους. Αλλά και οι πολιτικές διαφορές στο εσωτερικό μιας χώρας εκδηλώνονταν στην Ελλάδα, όπως στην περίπτωση των Γάλλων βοναπαρτιστών και ορλεανιστών. Άλλοτε, πάλι, οι κυβερνήσεις διαφόρων χωρών χρησιμοποιούσαν τους υπηκόους τους για την ενίσχυση της επιρροής τους στην Ελλάδα, εις βάρος της επιρροής των ανταγωνιστριών τους χωρών.
Οι φιλέλληνες εθελοντές προέρχονταν κυρίως από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, και σε πολύ μικρότερο βαθμό από άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή από τη Βόρεια Αμερική. Κατά τη μετάβασή τους στην Ελλάδα συχνά συναντούσαν σοβαρά προσκόμματα από τις κυβερνήσεις των χωρών τους ή των χωρών που διέσχιζαν, όπως επίσης και οικονομικά προβλήματα, τα οποία προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, οι διάφορες φιλελληνικές επιτροπές.
Η προσέλευση εθελοντών στην Ελλάδα άρχισε από το καλοκαίρι του 1821. Η πρώτη αποστολή προερχόταν από την Τεργέστη, όπου με έξοδα του Δημητρίου Υψηλάντη συγκροτήθηκε μια μικρή ομάδα Γάλλων και Ιταλών εθελοντών, υπό την ηγεσία του Γάλλου αξιωματικού Μπαλέστ (Βaleste). Άλλες αποστολές αναχώρησαν από τη Μασσαλία, η οποία κατά το 1821 και το 1822 αποτέλεσε το κύριο κέντρο διοχέτευσης εθελοντών προς την Ελλάδα.
Οι πρώτοι πυρήνες εθελόντων
Ο πρώτος πυρήνας των εθελοντών επί ελληνικού εδάφους δημιουργήθηκε στην Πελοπόννησο γύρω από τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ο Μπαλέστ οργάνωσε ένα σώμα τακτικών το οποίο σταδιακά ενισχύθηκε υπερβαίνοντας τους 300 άνδρες. Οι τακτικοί έλαβαν μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο, και ιδιαίτερα στην ανεπιτυχή επίθεση εναντίον του Ναυπλίου στα τέλη του 1821, όπου ένα μέρος τους βρήκε τον θάνατο. Τον Φεβρουάριο του 1822 βρέθηκε στην Ελλάδα και ο Γερμανός στρατηγός από τη Βυρτεμβέργη, Κάρολος Νόρμαν (Νοrmann), ο οποίος επιχείρησε να συνενώσει υπό την αρχηγία του τους φιλέλληνες εθελοντές. Από το Ναυαρίνο, όπου αποβιβάστηκε, κατευθύνθηκε στην Κόρινθο και εκεί, από το πλήθος των φιλελλήνων που είχε συρρεύσει, συγκρότησε τον Μάιο του 1821 ένα σώμα, κυρίως από Γερμανούς, Γάλλους και Πολωνούς, που τέθηκε στην υπηρεσία του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου. Το Τάγμα των Φιλελλήνων, όπως ονομάστηκε, ακολούθησε τον Μαυροκορδάτο στο Μεσολόγγι, όπου ο τελευταίος προετοίμαζε την εκστρατεία του στην Ήπειρο. Σε αυτήν έλαβαν μέρος, μέσα σε ποικίλες αντιξοότητες τις οποίες επέτειναν οι εθνικές διαμάχες μεταξύ των Ευρωπαίων εθελοντών, εκτός από το Τάγμα των Φιλελλήνων υπό τον Ντάνια (Dania), ένα άλλο τακτικό σώμα φιλελλήνων υπό τον Πεδεμόντιο Ταρέλα (Τarella), καθώς και ένα σώμα εθελοντών από τα Επτάνησα υπό τον Σπ. Πανά. Οι φιλέλληνες αυτοί συμμετείχαν στη Μάχη του Πέτα στις 4 Ιουνίου 1824, όπου αποδεκατίστηκαν, αφού πολέμησαν με μεγάλη γενναιότητα. Μεταξύ των νεκρών ήταν και οι αρχηγοί Πανάς, Ταρέλα και Ντάνια. Ο Νόρμαν τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε μετά από λίγους μήνες στο Μεσολόγγι.
Ο φιλελληνισμός και η Ελληνική Επανάσταση (Μέρος Α')
Ο φιλελληνισμός και η Ελληνική Επανάσταση (Μέρος Β')
Πηγή: historical-quest.com
Δείτε περισσότερα "Ελλάδα 1821-2021": https://eduadvisor.gr/arthra/ellada-1821-2021
