Ο φιλελληνισμός και η Ελληνική Επανάσταση (Μέρος Β')

Ο Εϋνάρδος

Στον συντονισμό της δράσης των φιλελληνικών επιτροπών της Ευρώπης και γενικά της βοήθειας προς τους Έλληνες ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε ο Ελβετός τραπεζίτης Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος (Εynard), μέλος, συγχρόνως, των φιλελληνικών επιτροπών του Παρισιού και της Γενεύης. Ο Εϋνάρδος, που διατηρούσε σχέσεις με τους ηγέτες της Ευρώπης της εποχής του, χρησιμοποιούσε την επιρροή του, αλλά και τις μεγάλες οργανωτικές του ικανότητες, όπως και ένα μέρος των εισοδημάτων του, υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων. Ιδιαίτερη πρόνοια είχε λάβει για την κάλυψη των επισιτιστικών αναγκών της χειμαζόμενης Ελλάδας και ιδιαίτερα των πολιορκημένων στο Μεσολόγγι, και για τον σκοπό αυτό οργάνωσε αποστολές από την Ιταλία, την οποία και επισκέφθηκε το 1826. Παράλληλα, φρόντισε και για την εξαγορά Ελλήνων αιχμαλώτων μετά την πτώση του Μεσολογγίου, για την ορθή χρήση των δανείων που είχε εξασφαλίσει η Ελλάδα το 1824 και το 1825, για τη στρατιωτική ενίσχυση του Αγώνα και για την εκπαίδευση Ελληνοπαίδων. Ο Εϋνάρδος βρισκόταν σε προσωπική επαφή και με πολιτικούς στην Ελλάδα ή με Έλληνες του εξωτερικού, προς τους οποίους απηύθυνε συμβουλές, ενώ, παράλληλα, κάποιοι Έλληνες επιζητούσαν την εύνοιά του στις μεταξύ τους διαμάχες.

Η φιλελληνική κίνηση στη Μεγάλη Βρετανία

Φιλελληνική κίνηση αναπτύχθηκε και στη Μεγάλη Βρετανία, περιορισμένη αρχικά, αλλά σε σημαντική έκταση αργότερα. Οι πρώτες εκδηλώσεις της περιορίζονταν σε προσωπικό επίπεδο, όπως του λόρδου Έρσκιν (Εrskine), που δημοσίευσε το 1822 επιστολή προς τον κόμη του Λίβερπουλ για το θέμα των Ελλήνων. Λίγο αργότερα, η κίνηση έλαβε συλλογικό χαρακτήρα, ιδίως με τη σύσταση, στις αρχές του 1823, της «Ελληνικής Επιτροπής» του Λονδίνου, στην οποία μετείχαν επιφανή μέλη της αγγλικής κοινωνίας που διακρίνονταν για τη δραστηριότητά τους, όπως ο Τζων Μπάουρινγκ (John Βοwring) και ο Εδουάρδος Μπλάκιερ (Edward Βlaquiere). Oτελευταίος στάλθηκε από την επιτροπή στην Ελλάδα για να μελετήσει επιτόπου την κατάσταση. Επιστρέφοντας, υπέβαλε τον Σεπτέμβριο του 1823 «Αναφορά για την παρούσα κατάσταση της Ελληνικής Συνομοσπονδίας». Εκτός από τις συνήθεις δραστηριότητες για τη διενέργεια εράνων και την αποστολή βοήθειας προς τους Έλληνες, η φιλελληνική επιτροπή του Λονδίνου έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύναψη των αγγλικών δανείων προς την Ελλάδα, γεγονός το οποίο, παρά τους δυσμενείς όρους τους, θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία, αφού αποτέλεσε έμμεση αλλά σαφή βρετανική αναγνώριση της υπόστασης του ελληνικού κράτους.

Στη φιλελληνική επιτροπή του Λονδίνου μετείχε και ο λόρδος Βύρων, ήδη επιφανής ποιητής και γνωστός επίσης στην αγγλική κοινωνία για την ιδιόρρυθμη ζωή του, ο οποίος με την παρουσία του και τον θάνατό του στην Ελλάδα έδωσε νέα ώθηση στο φιλελληνικό κίνημα. Ο λόρδος Βύρων έφθασε στο Μεσολόγγι τον Δεκέμβριο του 1823 ως αντιπρόσωπος της φιλελληνικής επιτροπής, όπως και ο συνταγματάρχης Στάνχοουπ (Stanhope), αφού κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του είχε συναντηθεί σε πολλές πόλεις της Ευρώπης με εκπροσώπους φιλελληνικών επιτροπών και άλλες προσωπικότητες, όπως με τον Καποδίστρια στην Ελβετία. Ο Στάνχοουπ παρέμεινε για λίγο στην Ελλάδα και, μετά τον θάνατό του Βύρωνα, προσπάθησε να βοηθήσει τους Έλληνες με κάθε τρόπο. Τον Βύρωνα ακολούθησαν στην Ελλάδα και άλλοι Βρετανοί, όπως ο οπλουργός Πάρυ (Parry), ο μετέπειτα ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης Τζωρτζ Φίνλεϋ (George Finlay) και ο Εδουάρδος Τρελώνυ (Edward Τrelawny), καθένας από τους οποίους προσέφερε τις υπηρεσίες του στον ελληνικό αγώνα στα μέτρο των δυνατοτήτων του.

Ο φιλελληνισμός στην Αμερική

Εκτός από τις ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ των οποίων θα πρέπει να αναφέρουμε τις Κάτω Χώρες, στις οποίες ανήκε τότε και το σημερινό Βέλγιο, όπως και τις σκανδιναβικές, με προεξάρχουσα τη Σουηδία), το φιλελληνικό κίνημα εκδηλώθηκε και στη Βόρεια Αμερική. Συγκεκριμένα, την 15η Ιανουαρίου του 1822 δημοσιεύθηκε ανοικτή διακήρυξη υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης από τη Δημοκρατία της Αϊτής.

Μολονότι η αμερικανική ήπειρος βρισκόταν μακριά από το θέατρο των γεγονότων, ο απόηχος της Ελληνικής Επανάστασης έφτασε μέχρι εκεί μέσω των σχετικών ειδήσεων που δημοσίευαν οι εφημερίδες. Σε μια χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που είχε ιδρυθεί πρόσφατα ως αποτέλεσμα ενός επαναστατικού αγώνα, η προσπάθεια των Ελλήνων, που έφεραν επιπλέον ένα ιστορικό όνομα και ήταν Χριστιανοί, ήταν φυσικό να μην αφήσει ασυγκίνητους πολλούς από τους πολίτες της. Εξάλλου, ιδιαίτερη αίσθηση είχε προκαλέσει η προκήρυξη που απηύθυνε η Πελοποννησιακή Γερουσία προς τον αμερικανικό λαό. Χαρακτηριστικό της φιλικής διάθεσης της αμερικανικής κοινής γνώμης απέναντι στους αγωνιζόμενους Έλληνες είναι το γεγονός ότι ο πρόεδρος Μονρόε, στα ετήσια μηνύματά του τον Δεκέμβριο του 1822, του 1823 και του 1824, εξέφρασε ευχή υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας, αν και με προσεκτικό τρόπο. Βέβαια, μολονότι η ευχή από την πλευρά της επίσημης πολιτείας παρέμεινε πλατωνική, αφού η αμερικανική κυβέρνηση επιδίωκε εκείνη την εποχή τη σύναψη εμπορικών συνθηκών με την Οθωμανική Αυτοκρατορία που θα προωθούσαν τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολή, οπωσδήποτε όμως ενθάρρυνε τους Αμερικανούς πολίτες σε ενέργειες υπέρ των Ελλήνων. Οι συζητήσεις που πραγματοποιούντο κατά καιρούς στο αμερικανικό Κογκρέσο για το Ελληνικό Ζήτημα συντηρούσαν επίσης το φιλελληνικό κλίμα.

Οι φιλελληνικές εκδηλώσεις στην Αμερική ξεκίνησαν από ορισμένα πρόσωπα, για να λάβουν στη συνέχεια και ευρύτερο χαρακτήρα. Ένας από τους πρώτους φιλέλληνες Αμερικανούς υπήρξε ο δημοσιογράφος Εδουάρδος Έβερετ (Edward Εverett), φίλος των ελληνικών γραμμάτων, που είχε επισκεφθεί παλαιότερα την Ελλάδα και ο οποίος, με άρθρα του και αναδημοσιεύσεις κειμένων των ελληνικών επαναστατικών Αρχών, εξήπτε το ενδιαφέρον υπέρ των Ελλήνων. Λίγο αργότερα, από το 1823 και εξής, άρχισαν να ιδρύονται στις μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Ακτής (Βοστώνη, Νέα Υόρκη, Φιλαδέλφεια) φιλελληνικές επιτροπές, που συγκέντρωσαν σημαντικές προσφορές σε χρήμα και σε είδος (ιδιαίτερα σε ρουχισμό) και τις απέστειλαν στην Ελλάδα μέσω του Λονδίνου. Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τη φιλειρηνική νοοτροπία που κυριαρχούσε τότε στην Αμερική, η αμερικανική βοήθεια συνίστατο σε παροχή μέσων για την επιβίωση του πληθυσμού και όχι για την κάλυψη στρατιωτικών αναγκών.

Από την Αμερική ήλθαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην Ελλάδα διακεκριμένοι άνδρες μεταξύ των οποίων και ο γιατρός Σαμουήλ Χάου (SamuelHowe), που εξελίχθηκε αργότερα στην πατρίδα του σε μεγάλο φιλάνθρωπο, και ο οποίος παρέμεινε στην Ελλάδα επί μία εξαετία (επανήλθε και κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866), προσφέροντας τις ιατρικές του υπηρεσίες. Μετά την επιστροφή του στην Αμερική, δημοσίευσε (όπως και άλλοι Αμερικανοί φιλέλληνες) τις εντυπώσεις του σε ένα έργο του για την Ελληνική Επανάσταση, που απέβη πολύ χρήσιμο για την ενημέρωση των συμπατριωτών του

Στο πνεύμα παροχής ανθρωπιστικών υπηρεσιών κινήθηκε και η δράση ιεραποστόλων κατά τα τελευταία χρόνια της Επανάστασης. Τότε έφθασαν στην Ελλάδα Αμερικανοί εκπαιδευτικοί με σκοπό την ίδρυση σχολείων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Τζων Χιλ (John Ηill), που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1830 και αργότερα ίδρυσε ένα παρθεναγωγείο, το οποίο λειτουργεί ακόμη και σήμερα φέροντας το όνομά του.

Ο φιλελληνισμός και η Ελληνική Επανάσταση (Μέρος Α')

Πηγή: historical-quest.com

Δείτε περισσότερα "Ελλάδα 1821-2021": https://eduadvisor.gr/arthra/ellada-1821-2021