Φιλοσοφία και Λογοτεχνία - Ροή ειδήσεων

Η ζωή του Σόλωνα (circa 640-560 π.Χ.) συμπίπτει με μια περίοδο σφοδρών κοινωνικών αντιπαραθέσεων και αγώνων. Η εμπορική δραστηριότητα και η ταχέως εξελισσόμενη νομισματική οικονομία οδηγούν στην όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, που έχουν κάνει την εμφάνισή τους ήδη από την εποχή του Ησιόδου.

Σε μια εποχή όπου φτωχοί άνθρωποι, με υποθηκευμένο το ίδιο τους το σώμα λόγω χρεών, χάνουν τελικά την ελευθερία τους, σε μια εποχή όπου παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες για τη δημιουργία κεφαλαίου, οι ελεύθεροι μισθωτοί εργάτες και μικροί γεωργοί δεν μπορούν να υπομείνουν άλλο την οικονομική υπεροχή της αριστοκρατίας, που έχει στην κατοχή της το μεγαλύτερο κομμάτι της γης.

Στα Μέγαρα οι καταπιεσμένοι μικροί γεωργοί, υποκινημένοι από τον Θεαγένη, έναν από τους πρώτους έλληνες τυράννους, επαναστατούν εναντίον των γαιοκτημόνων και σφάζουν τα κοπάδια τους. Στη Μίλητο της Ιωνίας, αργότερα, ξεσπούν ταξικοί αγώνες, που οδηγούν σε ανείπωτες φρικαλεότητες.

Η εγκαθίδρυση τυραννικού καθεστώτος, όπως αυτή που λαμβάνει χώρα στα Μέγαρα με τον Θεαγένη την εποχή κατά την οποία έρχεται στη ζωή ο Σόλωνας, δεν είναι η μοναδική δυνατότητα να εξομαλυνθούν οι αντιθέσεις και να επιτευχθεί κοινωνική ισορροπία. Προς τούτο χρησιμοποιούνται, επίσης, οι διαιτητές, που καλούνται τόσο από ιδιώτες για μικροδιαφορές όσο και από πολιτικά κόμματα. Έτσι συναντούμε τον μεν Πιττακό στη Μυτιλήνη ως αισυμνήτην, τον δε Σόλωνα στην Αθήνα ως διαλλακτήν, δηλαδή άνθρωπο που συμβιβάζει.

Όταν αναλαμβάνει τη θέση του διαιτητή, το 594/593 π.Χ., ο Σόλωνας βρίσκει μπροστά του τα δύο πάγια αιτήματα των επαναστατικών κινημάτων: την απόσβεση των χρεών και την αναδιανομή, τον αναδασμό της γης. Από αυτά ικανοποιεί το πρώτο με την περίφημη σεισάχθεια, την αποκοπή χρεών: αποτίναξη των βαρών, απαγόρευση δανεισμού με ενέχυρο το σώμα, αναδρομική ισχύς στη διάταξη, ώστε να ανακτήσουν πολλοί τη χαμένη λόγω χρεών ελευθερία τους.

Επίσης, ο Σόλωνας φροντίζει να εξαφανιστούν από τα χωράφια οι όροι (οι χρεωστικές πέτρες, οι συνοριακές λίθινες στήλες των υποθηκών), δίνει με τη νομοθεσία του νέα μορφή στο πολίτευμα της Αθήνας, ενισχύει την κυκλοφορία χρήματος σε μορφή νομίσματος, εισάγει νέα μέτρα και σταθμά.

Είναι ευτύχημα που για όλο αυτό το σημαντικό έργο έχουμε σήμερα τη δυνατότητα να ακούμε τον ίδιον τον Σόλωνα να μας μιλά. Σε μια εκτεταμένη ελεγεία του, ο πρώτος αττικός ποιητής αναπτύσσει την κοσμοθεωρία του, στην οποία εδράζεται καθετί που σχεδιάζει και πράττει. Ο Σόλωνας επικαλείται στην εισαγωγή τις Μούσες και ζητά από αυτές τα αγαθά της ζωής που χαρίζουν οι μακάριοι θεοί: πλούτο και τιμή. Σύμφωνα με την παλαιά ηθική της αριστοκρατίας, στους φίλους του θέλει να είναι ευχάριστος και στους εχθρούς του επιβλαβής.

Ο Σόλωνας περιγράφει στη συνέχεια τους κόπους, τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, τονίζει όμως ότι υπεύθυνοι για την ευτυχία του ανθρώπου είναι μόνον οι θεοί και ότι κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μοίρα του, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θέληση των ουράνιων θεών.

Σόλωνας, ο πρώτος αττικός ποιητής (Μέρος Α’)
Σόλωνας, ο πρώτος αττικός ποιητής (Μέρος Γ’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia