Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Δ’)

Η αρχή της Οδύσσειας παρουσιάζει τον ξενιτεμένο στο νησί της Καλυψώς, στο πλέον απομακρυσμένο σημείο των περιπλανήσεών του. Ο θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, αντιμάχεται τον Οδυσσέα και τον εμποδίζει να γυρίσει στην πατρίδα του.

Κατόπιν παραινέσεως της Αθηνάς (Αθηνάς παραίνεσις προς Τηλέμαχον, ραψωδία α), ο Τηλέμαχος αναχωρεί από την Ιθάκη (Τηλεμάχου αποδημία, ραψωδία β), προκειμένου να συναντήσει παλαιούς συμπολεμιστές του πατέρα του και να αναζητήσει τα ίχνη του.

Στην παραλία της Πύλου ο Τηλέμαχος συναντά τον Νέστορα, που τον υποδέχεται φιλικά, αλλά δεν ξέρει τίποτα για τον Οδυσσέα (Τα εν Πύλω, ραψωδία γ). Επόμενος σταθμός του είναι η Σπάρτη, όπου ο Μενέλαος και η Ελένη διηγούνται τα κατορθώματα του Οδυσσέα στην Τροία και τον ενημερώνουν, μεταξύ άλλων, για την παραμονή του Οδυσσέα στο νησί της Καλυψώς (Τα εν Λακεδαίμονι, ραψωδία δ).

Η Νύμφη Καλυψώ, ύστερα από απόφαση των θεών, βάζει τον Οδυσσέα να κατασκευάσει μια σχεδία και τον στέλνει στο ταξίδι του γυρισμού. Ο Ποσειδώνας τσακίζει τη σχεδία με μια καταιγίδα, και ο ναυαγός Οδυσσέας φθάνει τελικά στην ακτή της Σχερίας, όπου βυθίζεται σε βαθύ ύπνο (Οδυσσέως σχεδία, ραψωδία ε).

Η βασιλοπούλα Ναυσικά προσφέρει βοήθεια στον Οδυσσέα (Οδυσσέως άφιξις εις Φαίακας, ραψωδία ζ), ενώ ο πατέρας της, ο βασιλιάς των Φαιάκων Αλκίνοος, του προσφέρει φιλοξενία και του δίνει την υπόσχεση ότι θα φροντίσει να τον στείλει στην πατρίδα του (Οδυσσέως είσοδος προς Αλκίνουν, ραψωδία η).

Στη συνέχεια, ο Οδυσσέας αποκαλύπτει στους Φαίακες το όνομά του (Οδυσσέως σύστασις προς Φαίακας, ραψωδία θ) και αρχίζει τη διήγηση, μιλώντας για τους Κίκονες, τους Λωτοφάγους και τον Κύκλωπα (Κυκλώπεια, ραψωδία ι).

Ακολουθούν οι αναφορές του στο νησί του Αιόλου, στη χώρα των Λαιστρυγόνων και στην Κίρκη (Τα περί Αιόλου και Λαιστρυγόνων και Κίρκης, ραψωδία κ), καθώς και στο ταξίδι στην πέρα όχθη του Ωκεανού, στη χώρα των νεκρών (Νέκυια, ραψωδία λ).

Τη διήγηση του Οδυσσέα ολοκληρώνουν οι περιπετειώδεις περιγραφές για τις Σειρήνες, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, τα κοπάδια του Ήλιου και την Ωγυγία, το νησί της Καλυψώς (Σειρήνες, Σκύλλα, Χάρυβδις, βόες Ηλίου, ραψωδία μ).

Στη ραψωδία ν (Οδυσσέως απόπλους παρά Φαιάκων και άφιξις εις Ιθάκην) ο Οδυσσέας παίρνει δώρα από τους Φαίακες και φθάνει στην Ιθάκη, όπου η θεά Αθηνά τον μεταμορφώνει σε ηλικιωμένο ζητιάνο.

Σειρά έχουν τώρα η συνάντησή του με τον Εύμαιο (Οδυσσέως προς Εύμαιον ομιλία, ραψωδία ξ), η επιστροφή του Τηλέμαχου στην πατρίδα και τον Εύμαιο (Τηλεμάχου προς Εύμαιον άφιξις, ραψωδία ο), η αποκάλυψη του Οδυσσέα στο γιο του με την πραγματική του μορφή (Τηλεμάχου αναγνωρισμός Οδυσσέως, ραψωδία π), η άφιξη του Τηλέμαχου και του Οδυσσέα ως ζητιάνου στην πόλη της Ιθάκης (Τηλεμάχου επάνοδος εις Ιθάκην, ραψωδία ρ), ο πυγμαχικός αγώνας ανάμεσα στον Οδυσσέα και το ζητιάνο Ίρο (Οδυσσέως και Ίρου πυγμή, ραψωδία σ).

Στη ραψωδία τ (Οδυσσέως και Πηνελόπης ομιλία) ο Οδυσσέας προετοιμάζει την Πηνελόπη για το γυρισμό του με μια φανταστική διήγηση. Με τη βοήθεια της Αθηνάς, όλοι οι μνηστήρες σκοτώνονται στη ραψωδία χ (Μνηστηροφονία), ενώ στη ραψωδία ψ (Οδυσσέως υπό Πηνελόπης αναγνωρισμός) λαμβάνει επιτέλους χώρα η αναγνώριση του Οδυσσέα από την Πηνελόπη, η ένωση των συζύγων ύστερα από τόσα βάσανα και περιπέτειες.

Στην τελευταία ραψωδία της Οδύσσειας (ω, Σπονδαί) ο Ερμής οδηγεί τις ψυχές των μνηστήρων στον Άδη, ο Οδυσσέας επισκέπτεται τον πατέρα του, Λαέρτη, στο κτήμα του και η Αθηνά χαρίζει διαρκή ειρήνη στους Ιθακήσιους.

Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Α’)
Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Β’)
Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Γ’)
Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος Ε’)
Ο Όμηρος και το ομηρικό ζήτημα (Μέρος ΣΤ’)
 

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia