Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Ε’)

• με

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε αιτιατική, ισχυροί τύποι προσωπικών αντωνυμιών, ουσιαστικοποιημένες προτάσεις.

Κύριες σημασίες: συνοδεία, όργανο, περιεχόμενο, τρόπος, μέσο μεταφοράς, ομοιότητα, χρόνος (προσδιορισμός χρονικού σημείου), αιτία, αντίθεση, σχέση μέρους και όλου, σχέση κτήτορα και κτήματος.

Παραδείγματα: «Δεν ήθελε να έρθει στο σπίτι με εσένα», «Μην παιδεύεσαι, άνοιξε την μπίρα με το ανοιχτήρι», «Αγόρασα δύο μπουκάλια με νερό», «Είμαι βέβαιος ότι θα ανταποκριθεί με μεγάλη χαρά στην πρόσκλησή μας», «Δε συνηθίζω να πηγαίνω στη δουλειά μου με το λεωφορείο», «Ο αδελφός σου μοιάζει πολύ με τη μητέρα σας», «Προτείνω να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας νωρίς το πρωί, με την ανατολή του ήλιου», «Πραγματικά συγκινήθηκα με τη συμπεριφορά σου», «Ο σύζυγός μου έχει τσακωθεί με τους δικούς του», «Το σπίτι με τα μπλε πορτοπαράθυρα», «Επιχειρηματίας με αμύθητη περιουσία», «Με το να έχεις άγχος δεν κερδίζεις τίποτε».

Στερεότυπες εκφράσεις: με καλό μάτι, με λίγα λόγια, με την καρδιά μου, με το στανιό, με χίλια βάσανα, πρόσωπο με πρόσωπο, στήθος με στήθος, χέρι με χέρι.

*Η πρόθεση με χρησιμοποιείται για το σχηματισμό σύνθετων προθέσεων (π.χ., σύμφωνα με, ανάλογα με), καθώς και για την εισαγωγή του συμπληρώματος ρημάτων, ουσιαστικών και επιθέτων που δηλώνουν σχέση ή επικοινωνία (π.χ., επικοινωνώ με, συγκρίνω με, σχετίζομαι με, συζητώ με, συμφωνώ με, διαφωνώ με, ανάλογος με, αντιστοιχία με, ισοδύναμος με, σύγκριση με, σχετικός με, επικοινωνία με).

• μετά

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε γενική και αιτιατική, ισχυροί τύποι προσωπικών αντωνυμιών (σε συνδυασμό με την πρόθεση από).

Κύριες σημασίες: χρόνος (υστερόχρονο), ακολουθία στο χώρο, τρόπος, συνοδεία.

Παραδείγματα: «Μας επισκέφθηκε μετά τις 9 το πρωί», «Το κατάστημα βρίσκεται αμέσως μετά τη διασταύρωση», «Δήλωσε ότι θα προσφέρει τη βοήθειά του μετά χαράς», «Παρέστη στη δεξίωση μετά του συζύγου της», «Νομίζω ότι τερμάτισε μετά από εμένα».

Στερεότυπες εκφράσεις: μετ’ εμποδίων, μετά βδελυγμίας, μετά βίας, μετά συγχωρήσεως, μετά τιμής, μετά χαράς.

*Το μετά χρησιμοποιείται και ως επίρρημα: «Πρώτα πλένουμε τα χέρια μας και μετά τρώμε».

• μεταξύ

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε γενική.

Κύριες σημασίες: τόπος, χρόνος, προσδιορισμός μιας τιμής ανάμεσα σε δύο άλλες τιμές, τοποθέτηση ενός αντικειμένου σε ένα σύνολο ομοειδών αντικειμένων.

Παραδείγματα: «Η Τήνος βρίσκεται μεταξύ της Άνδρου και της Μυκόνου», «Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός τοποθετείται μεταξύ των ετών 1750 και 1821», «Η θερμοκρασία θα κυμανθεί αύριο μεταξύ 12 και 19 βαθμών Κελσίου», «Ο Σμόλικας συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών ψηλότερων βουνών της χώρας μας».

Στερεότυπες εκφράσεις: μεταξύ άλλων, μεταξύ δύο πυρών, μεταξύ μας, μεταξύ συναδέλφων, μεταξύ σφύρας και άκμονος, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, μεταξύ φίλων.

Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Α’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Β’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Γ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Δ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος ΣΤ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Ζ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Η’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Θ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Ι’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος ΙΑ’)
Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος ΙΒ’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika