Φιλοσοφία και Λογοτεχνία - Ροή ειδήσεων

Ο Αρχίλοχος μιλά στα ποιήματά του με ειλικρίνεια, χωρίς να υπολογίζει την καλή γνώμη του κόσμου και την υστεροφημία. Χλευάζει, επικρίνει και αποδοκιμάζει, κινείται έξω από σκοπιμότητες και συμβατικότητες.

Ταυτόχρονα, όμως, είναι ιδιαίτερα τρυφερός και ερωτικός όταν το επιθυμεί, αποδεικνύοντας ότι είναι δυνατή η συμπόρευση της πολεμικής και της επιθετικότητας με το ανθρώπινο και συναισθηματικό στοιχείο.

Μιλά πάντοτε για τον άτυχο έρωτα, τον έρωτα όχι ως ευτυχία του ανθρώπου, αλλά ως πάθος που χτυπά με τη δύναμη μιας βαριάς αρρώστιας, ως ένα έντονο και οδυνηρό βίωμα.

Από τους στίχους του πληροφορούμαστε τον έρωτά του για τη Νεοβούλη, την κόρη του Λυκάμβη, αλλά και την αρνητική έκβαση της σχέσης αυτής. Ο Λυκάμβης αθέτησε την υπόσχεσή του προς τον Αρχίλοχο, να του δώσει ως σύζυγο την κόρη του, και διέλυσε τον αρραβώνα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε το μίσος και την οργή του Αρχιλόχου, ο οποίος τον κατηγόρησε για επιορκία και κατέστη αμείλικτος εχθρός του.

Εξάλλου, ο Αρχίλοχος αξιολογεί και αποτιμά την πραγματική φιλία στη στιγμή της συμπαράστασης ή της προδοσίας, νιώθει αγανάκτηση για την προδομένη φιλία, τον άνθρωπο που τον αδίκησε και καταπάτησε τους όρκους. Είναι ένας άνθρωπος που λαχταρά αγάπη και πίστη, ένας άνθρωπος για τον οποίον κάθε απογοήτευση ανάβει φωτιές μίσους.

Η εν γένει στάση του Αρχιλόχου απέναντι στα γεγονότα, στους συνανθρώπους και στις πράξεις τους είναι απόρροια της βασικής αντίληψής του για τη ζωή και τον άνθρωπο. Ο ποιητής έχει συνειδητοποιήσει την ανημποριά του ανθρώπου μπροστά στη δύναμη των θεών και της μοίρας. Καθετί εναπόκειται στη βούληση των θεών, και οι άνθρωποι υψώνονται ή γκρεμίζονται σε αδιέξοδη δυστυχία ανάλογα με τη θέληση αυτών.

Τα ανθρώπινα πράγματα είναι ασταθή και αβέβαια, η ευτυχία και η δυστυχία δεν έχουν μονιμότητα. Ο άνθρωπος ζει συνεχώς και έντονα την τραγωδία της ανθρώπινης αστάθειας, καταδυναστεύεται από πανίσχυρες δυνάμεις, που είναι πάνω και έξω από αυτόν. Η μόνη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος είναι όχι να αποφύγει τις συμφορές και τα κακά, αλλά να τα αντέξει. Το φάρμακο που δίνουν οι θεοί στους ανθρώπους για κάθε δυστυχία είναι η τλημοσύνη, η υπομονή με θάρρος.

Η βιοθεωρία του Αρχιλόχου μπορεί να συμπυκνωθεί στα εξής: μέτρο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, ισορροπία στη στάση του ανθρώπου, που δεν πρέπει ούτε να απελπίζεται στη δυστυχία ούτε να καυχιέται υπερβολικά στην επιτυχία.

Τα ποιήματα του ιαμβογράφου Αρχιλόχου, που έγραψε και ελεγείες, διακρίνονται για τη θεματολογική ποικιλία τους και την καινοτόμο μετρική μορφή τους, που επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τη μεταγενέστερη ποίηση.

Στο λεξιλόγιο του Αρχιλόχου εμφανίζονται ομηρικά στοιχεία, αλλά το γλωσσικό αυτό υλικό εντάσσεται στη νέα ποίηση και υπηρετεί τη μετάδοση εντελώς διαφορετικών σκέψεων και αντιλήψεων, που εκφράζουν προσωπικά τον ποιητή και βρίσκονται συχνά σε ριζική αντίθεση με την κοσμοθεωρία του έπους.

Αρχίλοχος, ο αρχηγέτης της ελληνικής λυρικής ποίησης (Μέρος Α’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia