Απόψεις - Ροή

Προς τον μαθητή μου / τη μαθήτριά μου…

Θέλεις να περάσεις στο πανεπιστήμιο. Θέλεις να ενταχθείς στην μειονοτική και προνομιούχο ομάδα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (34,6%) και της Ελλάδας (28,9%), οι οποίοι κατέχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα που πηγάζουν από αυτό.

Μπορεί η αχλή και η σκόνη που σηκώνεται από το τεράστιο βάσανο των καιρών, να θολώνει επιμέρους κρίσεις, να παράγει αιτιολογημένες κραυγές απελπισίας και απόγνωσης, αλλά οι παραδοσιακές αξίες παραμένουν ισχυρά. Τα δεδομένα είναι υπαρκτά και αδιαμφισβήτητα. Ναι, υπάρχουν, ακόμα, σαφή προνόμια και πλεονεκτήματα, για τους πτυχιούχους αυτού του κόσμου.

Μπορεί το «προσδοκώμενο όφελος» από το πτυχίο να μην είναι τόσο προφανές ή ικανό όσο ήταν χθες, μπορεί ο πήχης της επάρκειάς του να έχει χαμηλώσει μαζί με τις προσδοκίες και τις αποδόσεις ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, αλλά… κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι το απολύτως αναγκαίο είναι άχρηστο ή περιττό.

Θέλεις να σπουδάσεις, λοιπόν. Η πρόθεσή σου είναι ευγενής. Φιλόδοξη και απαιτητική. Το ίδιο απαιτητική, με τη διαδικασία εισόδου σου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γιατί, παρά τα ψέματα και τις ανοησίες που έχεις ακούσει κατά καιρούς (στον τόπο μας, το ψέμα και η ανοησία γεννούν επικρατούσες απόψεις που, με τη σειρά τους, φέρνουν άγνοια και, τελικά, δυστυχία, πολύ καιρό τώρα…), κανένα σοβαρό εκπαιδευτικό σύστημα δεν αφήνει στην τύχη, τη μετάβαση των νέων από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και, βέβαια, κανένα – μα ούτε ένα! – αξιόλογο πανεπιστήμιο του πλανήτη, δεν δέχεται φοιτητές, αν, πριν την είσοδό τους στα αμφιθέατρά του, δεν να τους επιβάλει να αντιμετωπίσουν επιτυχώς μια σαφή και αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης. Εξάλλου, αν υπήρχε τέτοιο πανεπιστήμιο, εσύ δεν θα ήθελες να φοιτήσεις σε αυτό…

Έτσι, η διαδρομή σου προς το πολυπόθητο πτυχίο, περνάει από τη δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Αυτό είναι θεμιτό και φυσιολογικό. Αυτό που δεν είναι ούτε θεμιτό ούτε φυσιολογικό, είναι το γνωστικό έλλειμμα και, κυρίως, η συναισθηματική ανωριμότητα στην οποία σε έχει καταδικάσει η συμμετοχή σου, στο ράθυμο, απίστευτα φτωχό (ως προς τις απαιτήσεις του) και απίστευτα πληθωριστικό (ως προς τις βαθμολογίες του), ελληνικό σχολείο.

Από την ώρα που μπήκες στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αντί να έρθεις, σταδιακά και προοδευτικά, σε επαφή με τους νόμους αιτιότητας που συνδέουν την προσπάθεια (μελέτη) με το αποτέλεσμα (μάθηση), αντί να διδαχθείς πως το πιο σημαντικό ζητούμενο στην εκπαίδευση είναι η επίμονη και επίπονη διεκδίκηση για τη συνεχή και συνειδητή βελτίωση, εσύ έμαθες πως τα πάντα εξαρτώνται από το αποτέλεσμα, όλα αρχίζουν και όλα τελειώνουν σε έναν τελικό, συχνά απρόκλητο, αστήρικτο και αντιπαιδαγωγικό, «καλό» βαθμό.

Πολλές φορές, αυτός ο βαθμός ήταν το αποτέλεσμα της κυνικής, αποσπασματικής και αναξιοκρατικής, συγκριτικής θεώρησης της συντριπτικής πλειονότητας των δασκάλων σου, οι οποίοι, αφού, κατ` ουσία, κατέλυαν την αξιολογική κλίμακα των 10 ή των 20 μονάδων, έθεταν το ελάχιστο κάπου… στη μέση και μετά σε «βαθμολογούσαν», με κυρίαρχο στόχο τη διατήρηση της βολικής σιωπής σου και, συνακόλουθα, της πλασματικής ειρήνης, μεταξύ όλων των, δήθεν, μαχόμενων, αλλά, στην ουσία, κοιμώμενων, μετόχων της σχολικής εκπαίδευσης.

Το αποτέλεσμα είναι η σημερινή, καταστροφική, μίζερη και μαύρη, αγραμματοσύνη σου (συμπάθα με, αλλά πώς αλλιώς να χαρακτηρίσω την αδυναμία σου να αναλύσεις εννοιολογικά ένα ζήτημα πέντε γραμμών, να κατανοήσεις τα νοήματα, να ξεχωρίσεις τα δεδομένα από τα ζητούμενα;), αλλά… αφού, έτσι, όλοι περνούσαν καλά, κανένας δεν έδινε σημασία…

Κι επειδή φοβάμαι μήπως παρανοήσεις τα παραπάνω λόγια (δεν θα είναι η πρώτη φορά άλλωστε…), θα προσπαθήσω να σου το πω και με πιο απλό, παραστατικό, τρόπο: Κάποιοι από εμάς που, σήμερα, είμαστε καθηγητές σου στο φροντιστήριο, κάποτε διεκδικήσαμε και καταφέραμε να γίνουμε αυτό που ονειρευτήκαμε, χωρίς ποτέ να αξιωθούμε να πάρουμε βαθμολογίες σαν κι αυτές τις οποίες εσύ σήμερα θεωρείς μικρές κι ανάξιες…

Το καλό διάβασμα μάς οδηγούσε σε ένα «ουδέτερο» 14, η προσεκτική μελέτη μάς πήγαινε σε ένα «καλό» 15, η πολλή μελέτη μαζί με δεξιότητα μάς ανέβαζε στο «περήφανο» 16, όλα τα προηγούμενα μαζί με ταλέντο μάς έφερναν στο «υπέροχο» 17… Τα ψηλότερα ήταν, απλώς, για τους (σπάνιους κι ελάχιστους)… «Θεούς»…

Τώρα, η… απλή παρουσία σου στην τάξη, σε οδηγεί στο «απαράδεκτο» 14, η προσεκτική παρουσία σου σε πηγαίνει στο «είναι καλά; μόνο τόσο μου έβαλε;» 15, το φυλλομέτρημα του βιβλίου σε ανεβάζει στο «πολύ λίγο» 16, μια απλή ανάγνωση σε φέρνει στο «λίγο» 17, μια συνεπής ανάγνωση στο «μέτριο» 18, λίγη μελέτη στο «γιατί όχι 20;» 19 και, φυσικά, μια συνεπής, τακτική μελέτη στο «φυσιολογικό και αναμενόμενο» 20…

Κάπως έτσι περνούν τα σχολικά σου χρόνια, μέχρι τη β’ λυκείου. Αν στην ενδιάμεση πορεία εμφανιστούν επιμέρους προβληματάκια, αυτά λύνονται με κάποιες ώρες ευκαιριακού, ανοργάνωτου, μηδέποτε αξιολογημένου, αλλά σχεδόν πάντα «μαύρου» και παράνομου, ιδιαίτερου μαθήματος και… «όλα καλά».

Και μετά, ξαφνικά, έρχονται οι (αντικειμενικές κι αξιοκρατικές) πανελλαδικές. Το φροντιστήριο. Και κάποιοι («υπερβολικοί»; «τρελαμένοι»; «τρελοί»;) φροντιστές, που έρχονται να βάλουν βόμβα στα θεμέλια αυτού του (σάπιου) νοητικού και συναισθηματικού οικοδομήματος.

Διαφοροποιούν τα δεδομένα, αλλάζουν τις βαθμολογίες, αναθεωρούν τις αξίες και τις αξιολογήσεις. Και, πάνω απ` όλα ανατρέπουν αυτό που, τόσα χρόνια, είχες στο μυαλό σου, ως το ασφαλές και σίγουρο μονοπάτι που θα σε οδηγούσε στην επιτυχία. Εντελώς απρόσμενα, κάθε τι που θεωρούσες αναγκαίο και ικανό, παύει να ισχύει. Η «ικανοποιητική» μελέτη, αποκτά και απαιτεί χαρακτηριστικά που, μέχρι τώρα, δεν τα είχες ποτέ φανταστεί. Σου ζητούν να διαθέσεις χρόνο και ενέργεια που δεν χρειάστηκες – και δεν αφιέρωσες – ποτέ μέχρι τώρα. Σου κάνουν μάθημα προκλητικό και απαιτητικό, σε διδάσκουν και σε εξετάζουν, σου μιλούν και σου ζητούν να καλύψεις αδυναμίες και ανεπάρκειες που ποτέ δεν φαντάστηκες ότι έχεις, σου περιγράφουν το «σήμερα» με χαμηλούς βαθμούς, που ποτέ στο παρελθόν δεν πήρες. Έρχεσαι σε δύσκολη θέση. Οι βεβαιότητές σου θολώνουν. Οι υψηλοί στόχοι σου τίθενται υπό αμφισβήτηση, μπαίνουν σε κίνδυνο. Πανικός…

Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτήν την πραγματικότητα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε. Και, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, να την αλλάξουμε.

Ήρθες σ` εμάς, για να σε βοηθήσουμε να πετύχεις το στόχο σου, να μπεις στο club των… πρωταθλητών. Αυτό γίνεται με έναν μόνο τρόπο: Με καλά μελετημένη, προσεκτικά σχεδιασμένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη, καθημερινή και σκληρή, προπόνηση. Όμως, στην προπόνηση, ο προσηλωμένος αθλητής προσπαθεί, ιδρώνει και αγωνίζεται για το καλύτερο, χωρίς να γκρινιάζει, να παραπονιέται ή να τα παρατάει, λόγω της… δυσκολίας των ασκήσεων…

Το πρόβλημα δεν είναι η συμπλήρωση των γνωστικών κενών. Ανάμεσα σε έναν δάσκαλο με γνώση και διάθεση να τη μεταδώσει, κι έναν μαθητή με άγνοια κι επιθυμία να την καλύψει, τίποτα δεν είναι ανέφικτο.

Το ερώτημα δεν είναι αν είσαι ο «καλός» μαθητής που νόμιζες. Κι αν δεν είσαι, μπορείς να γίνεις. Το ερώτημα είναι, αν αντέχεις την αποκάλυψη της αλήθειας και, κυρίως, αν είσαι σε θέση να αντιδράσεις θετικά στην πρόκληση, αν έχεις τη συναισθηματική νοημοσύνη (κοινώς: την ψυχή…), να αγωνιστείς, για να διεκδικήσεις αυτό που ποθείς, υπερνικώντας τα ενδιάμεσα εμπόδια.

Αν η απάντηση σ` αυτό το ερώτημα είναι αρνητική, μπορεί να υπάρχουν απατεώνες που θα σε κοροϊδέψουν, αλλά δεν υπάρχει μάθημα και δάσκαλος που μπορεί να σε βοηθήσει.
Αν η απάντηση σ` αυτό το ερώτημα είναι καταφατική, τότε η προετοιμασία σου για τις πανελλαδικές μπορεί να σου προσφέρει, πέρα από την πολυπόθητη εισαγωγή σου στο πανεπιστήμιο, κάτι ακόμα, άπειρες φορές πολυτιμότερο: Γνώση εαυτού και εμπειρία αληθινής ζωής.

Μιχάλης Αμοιραδάκης
Μαθηματικός – Φροντιστής Εφήβων.
Διευθυντής σπουδών στο φροντιστήριο «ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ».

Υ.Γ. Προς τους γονείς… Εσείς, την εμπειρία ζωής την έχετε. Σας παρακαλώ, βοηθείστε με, για να μπορέσω να βοηθήσω το παιδί σας. Μην το γεμίζετε φτηνές κι ανάξιες παρηγοριές, μην του δίνετε ετοιμόρροπα δεκανίκια. Μπορείτε να το αγαπάτε πάρα πολύ, χωρίς να το λυπάστε καθόλου. Αν κουράζεται για να αλλάξει, για να βελτιωθεί, τότε του αξίζουν η εκτίμηση και η περηφάνια σας. Όχι λύπηση και παραδοχή.