Γλωσσικά πάθη - Ροή ειδήσεων

Τα πλέον συνηθισμένα σφάλματα σε ό,τι αφορά τη χρήση των αυτοπαθών αντωνυμιών είναι εκείνα που εμφανίζονται όταν οι εν λόγω αντωνυμίες συντίθενται με την πρόθεση κατά.

Οι αντωνυμικοί τύποι που σχηματίζονται (καθ’ εαυτόν ή καθαυτόν, καθ’ εαυτήν ή καθαυτήν, καθ’ εαυτούς ή καθαυτούς κ.λπ.), κατά κανόνα συνοδευόμενοι από το αυτός/αυτή/αυτό, έχουν την ακόλουθη έννοια: αυτός ο ίδιος, αυτός ακριβώς, μόνος, ξεχωριστός (ως αυτοτελής ενότητα).

Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικά:

«Με δεδομένες τις πρόσφατες εξελίξεις, η χθεσινή δήλωση καθ’ εαυτήν είναι δευτερευούσης σημασίας», «Αυτός καθαυτόν ο καθηγητής είναι όντως ένας αξιόλογος επιστήμονας», «Νομίζω ότι αυτό καθαυτό το συμβάν είναι ενδεικτικό των προθέσεών του», «Δε δίστασε να στρέψει τα βέλη της κριτικής του κατά της ηγεσίας αυτής καθ’ εαυτήν», «Αυτοί καθαυτούς οι γερμανοί πολίτες τρέφουν στην πλειονότητά τους καλά αισθήματα για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό», «Οι αντιρρήσεις μου δεν αφορούν τα πρόσωπα καθ’ εαυτά, αλλά τον επιπόλαιο χειρισμό ενός τόσο σοβαρού ζητήματος».

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα προαναφερθέντα παραδείγματα, η αντωνυμία πρέπει να χρησιμοποιείται κανονικά σε αιτιατική πτώση, συμφωνώντας φυσικά ως προς το γένος και τον αριθμό με τη λέξη στην οποία αναφέρεται. Κι αυτό, διότι, όπως γνωρίζουμε, η πρόθεση κατά συντάσσεται με αιτιατική όταν δηλώνει συμφωνία, όπως στην υπό εξέταση περίπτωση.

Παρά ταύτα, πολλοί είναι αυτοί που, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο, χρησιμοποιούν εσφαλμένα την αντωνυμία, καθώς μεταχειρίζονται τύπους της ονομαστικής ή της γενικής, ώστε να επιτευχθεί η απαραίτητη κατά την άποψή τους συμφωνία με το ουσιαστικό στο οποίο αναφέρεται η αντωνυμία:

«Ουδείς υπουργός έχει τολμήσει να ασχοληθεί σοβαρά με τα βαθύτερα αίτια της αθλητικής βίας αυτής καθαυτής», «Οι πληγές του Εμφυλίου αυτού καθ’ εαυτού ταλάνισαν την Ελλάδα τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες», «Αυτός καθαυτός ο άνθρωπος μού είναι πολύ συμπαθής, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να φθάσουμε σε συμφωνία», «Αυτοί καθ’ εαυτοί οι εργαζόμενοι, σε αντίθεση με τη συνδικαλιστική ηγεσία τους, επέδειξαν μεγάλη ωριμότητα στον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν το θέμα».

Η ορθή διατύπωση των ανωτέρω παραδειγμάτων είναι η εξής:

«Ουδείς υπουργός έχει τολμήσει να ασχοληθεί σοβαρά με τα βαθύτερα αίτια της αθλητικής βίας αυτής καθαυτήν», «Οι πληγές του Εμφυλίου αυτού καθ’ εαυτόν ταλάνισαν την Ελλάδα τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες», «Αυτός καθαυτόν ο άνθρωπος μού είναι πολύ συμπαθής, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να φθάσουμε σε συμφωνία», «Αυτοί καθ’ εαυτούς οι εργαζόμενοι, σε αντίθεση με τη συνδικαλιστική ηγεσία τους, επέδειξαν μεγάλη ωριμότητα στον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν το θέμα».

Αξίζει, τέλος, να προσθέσουμε ότι, αντί των αντωνυμικών τύπων καθ’ εαυτόν ή καθαυτόν, καθ’ εαυτήν ή καθαυτήν, καθ’ εαυτούς ή καθαυτούς κ.λπ. (κατά + αιτιατική), μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον άκλιτο επιρρηματικό τύπο καθαυτό (και όχι καθαυτού) προ της λέξης στην οποία αναφέρεται:

η καθαυτό υπόθεση, η καθαυτό δήλωση, το καθαυτό συμβάν, η καθαυτό αθλητική βία, τα καθαυτό πρόσωπα κ.ο.κ.

Αυτός καθαυτός ή αυτός καθαυτόν; (Μέρος Α’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika