Η επιστημονική μελέτη της λογοτεχνίας

Ο κλάδος που ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της λογοτεχνίας ονομάζεται στα ελληνικά «φιλολογία». Για τον ίδιο κλάδο έχουν προταθεί επίσης οι όροι «γραμματολογία» και «επιστήμη της λογοτεχνίας». Η μελέτη της λογοτεχνίας περιλαμβάνει τους ακόλουθους κλάδους:

• Ιστορία της λογοτεχνίας
• Θεωρία της λογοτεχνίας
• Κριτική της λογοτεχνίας
• Συγκριτική γραμματολογία

Ιστορία της λογοτεχνίας

Ιστορία της λογοτεχνίας είναι ο κλάδος που εξετάζει ιστορικά την εξελικτική πορεία της λογοτεχνικής παραγωγής ενός έθνους (συνηθέστερα), αλλά και μιας ευρύτερης ή στενότερης ομάδας. Η ιστορία της λογοτεχνίας βέβαια δεν περιορίζεται στα έργα που μπορούν να θεωρηθούν λογοτεχνικά μόνο με τις τρέχουσες αντιλήψεις, αλλά εξετάζει όσα έργα θεωρούνταν λογοτεχνικά και λειτουργούσαν ως λογοτεχνικά την εποχή που γράφτηκαν. Επιπλέον, είναι απαραίτητο η εξέταση της ιστορίας της λογοτεχνίας να συνδυαστεί με τη μελέτη γενικότερα της ιστορίας των γραμμάτων, της παιδείας και της πνευματικής κίνησης της συγκεκριμένης ομάδας, χωρίς φυσικά να αποκλείεται η αναζήτηση των επιδράσεων των ιστορικών, κοινωνικών και πολιτικών γεγονότων στην πνευματική και λογοτεχνική ζωή. Η παρουσίαση του υλικού στην Ιστορία της Λογοτεχνίας δεν πρόκειται βέβαια για απλή παράταξη του υλικού· αυτό που προέχει είναι η εξέταση των αλληλεπιδράσεων και των σχέσεων μεταξύ των πνευματικών φαινομένων.

Η ιστορία της λογοτεχνίας διαιρεί το υπό εξέταση υλικό σε περιόδους, δηλαδή μεγάλα χρονικά διαστήματα, στα οποία γενικά εμφανίζεται σχετική ομοιογένεια στη λογοτεχνική κίνηση. Η ταξινόμηση σε περιόδους δε γίνεται πάντα με λογοτεχνικά κριτήρια· συχνά χρησιμοποιούνται σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Η κατάτμηση αυτή φυσικά δεν είναι απόλυτη, καθώς τα πνευματικά φαινόμενα δεν προκύπτουν εκ του μηδενός ούτε αντικαθιστούν αμέσως τα προϋπάρχοντα.

Γενιές, Σχολές και Κινήματα

Οι περίοδοι διαιρούνται επιπλέον σε μικρότερα τμήματα, τις γενιές, τις σχολές και τα κινήματα. Η λογοτεχνική γενιά διακρίνεται κυρίως με βιολογικά κριτήρια, περιέχει δηλαδή συγγραφείς περίπου συνομήλικους, που έχουν δεχθεί κοινά ερεθίσματα και επιδράσεις, τα έργα τους έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά και φυσικά διαφοροποιούνται από την προηγούμενη γενιά. Η κατάταξη σε γενιές, που συχνά αμφισβητείται, δε βασίζεται στο κριτήριο της χρονολογίας δημοσίευσης των έργων, γιατί είναι συχνό φαινόμενο ένας συγγραφέας να εμφανιστεί μαζί με τους συγγραφείς μιας συγκεκριμένης γενιάς, αλλά το έργο του να έχει τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης, ή να έχει εντελώς ιδιόμορφο χαρακτήρα. Η σχολή είναι μια ομάδα λογοτεχνών που έχουν κοινά χαρακτηριστικά, κοινές αντιλήψεις, έχουν την επίγνωση ότι ανήκουν σε μια κοινή ομάδα και κυρίως αποδέχονται ως «αρχηγό» και πρωτοπόρο έναν συγκεκριμένο λογοτέχνη, τον οποίον ακολουθούν ως πρότυπο, όπως για παράδειγμα οι ποιητές της Νέας Αθηναϊκής Σχολής και ο Κωστής Παλαμάς. Συγγενής με τους όρους «σχολή» και «γενιά» είναι και ο όρος κίνημα, ο οποίος προσδιορίζει μια ομάδα καλλιτεχνών, που εκτός από τα χαρακτηριστικά της σχολής διαθέτουν επιπλέον το γνώρισμα ότι έχουν στόχο τη ριζική ανατροπή των τάσεων που επικρατούν και την επιβολή των δικών τους αισθητικών αντιλήψεων. Τα μέλη ενός κινήματος κάνουν δυναμικά αισθητή την παρουσία τους και προβάλλουν έντοντα το έργο τους για να επιτύχουν τον σκοπό τους.

Θεωρία της λογοτεχνίας

Θεωρία της λογοτεχνίας είναι η μελέτη του λογοτεχνικού φαινομένου, η οποία προσπαθεί να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τη φύση, τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά της λογοτεχνίας και να προσδιορίσει την έννοια της λογοτεχνικότητας και τη λειτουργία των λογοτεχνικών κειμένων.

Θεωρίες λογοτεχνίας

• Φορμαλισμός
• Νέα Κριτική
• Τσέχικος δομισμός
• Γαλλικός δομισμός
• Σημειωτική
• Θεωρία της Πρόσληψης
• Μεταδομισμός
• Αποδόμιση
• Μαρξισμός
• Φαινομενολογία

Πηγή: el.wikipedia.org

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia