Οταν η φυσική συναντά τη φιλοσοφία
Στην εκπληκτική ταινία «Watchmen» (2009), βασισμένη σε ένα πασίγνωστο γκράφικ νόβελ του Αλαν Μουρ, ένας από τους μάλλον τραγικούς αντι-υπερήρωες της ταινίας/κόμικ, ο δρ Μανχάταν, παρουσιάζει υπεράνθρωπες ικανότητες που όμως βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε νόμους της σύγχρονης φυσικής. Για παράδειγμα, η ικανότητά του να βρίσκεται σε πολλά σημεία του χώρου ταυτόχρονα αλλά και να έχει αντίληψη του χρόνου όχι ως ενός (νευτώνειου ουσιαστικά) βέλους που έχει γραμμική πορεία από το παρελθόν στο παρόν και από εκεί στο μέλλον, αλλά ως μιας συνθήκης που περιλαμβάνει όλους τους χρόνους ταυτόχρονα (κάτι που ο συμβατικός ανθρώπινος νους είναι αδύνατον να αντιληφθεί), έχουν τα θεμέλιά τους στην κβαντική φυσική των μικροσωματιδίων.
Θυμήθηκα τον δρα Μανχάταν του συγκεκριμένου φιλμ, διαβάζοντας το τελευταίο βιβλίο του Ντέιβιντ Ζ. Αλμπερτ (David Z. Albert), καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, με τον τίτλο «Μετά τη φυσική» («After Physics», Harvard University Press, 2015, σελ. 184), μια συλλογή οκτώ δοκιμίων όπου ο Αλμπερτ, όντας φυσικός ο ίδιος εκτός από καθηγητής φιλοσοφίας, συνδυάζει τον στοχασμό ενός ειδικού των ανθρωπιστικών σπουδών με την ανάλυση θεμελιωδών φυσικών νόμων, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν από τις αρχές του εικοστού αιώνα έως σήμερα, εστιάζοντας στην ειδική Θεωρία της Σχετικότητας και την κβαντοφυσική: την παρατήρηση του μικροσωματιδιακού σύμπαντος όπου ό,τι φαίνεται πως ισχύει σε επίπεδο μεγάλων μεγεθών (πλανητών, γαλαξιών κτλ.) ανατρέπεται και ο χωρόχρονος αποκτά μιαν άλλη, εξωπραγματική σχεδόν διάσταση. Το ερώτημα που βασανίζει τους επιστήμονες είναι σε ποιο βαθμό μπορεί να ισχύουν ανάλογες συνθήκες και στον μακρόκοσμο που γνωρίζουμε, τις οποίες όμως οι αισθήσεις μας αδυνατούν να αντιληφθούν.
Το ότι μετά τον Αϊνστάιν (ο οποίος αρνήθηκε να αποδεχθεί την έξαλλη συμπεριφορά της ύλης στην κβαντοφυσική ή ακόμα και την ύπαρξη μαύρων τρυπών στο Διάστημα) η φυσική μοιάζει να εισβάλλει ορμητικά στον κόσμο της φιλοσοφίας, ανατρέποντας δραματικά όλα όσα νομίζαμε ότι γνωρίζαμε για τον χρόνο και τον χώρο, για την ανθρώπινη αντίληψη και το σύμπαν, είναι γνωστό. Τιτλοφορώντας το βιβλίο του «Μετά τη φυσική», ο Αλμπερτ αποπειράται ένα εννοιολογικό παιχνίδι με τη μεταφυσική, βασικό κλάδο της φιλοσοφίας, καθώς και με τα όρια καθεαυτά της επιστήμης. Το βιβλίο είναι δύσκολο, απαιτητικό, με διαλογικές ενότητες, στο αρχαιοελληνικό φιλοσοφικό πνεύμα. Αν επεισόδια της «Ζώνης του Λυκόφωτος» ή το «Interstellar» είχαν τη θεωρητική τους βάση, αυτή θα μπορούσε να είναι το σύντομο μα εξαιρετικά πυκνό βιβλίο του Ντέιβιντ Αλμπερτ.
Πηγή: kathimerini.gr
Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia
