Η φύση στην ελληνική λογοτεχνία

Το καλοκαίρι στη χώρα μας λειτουργεί σαν ένας ταλαντούχος ζωγράφος προσφέροντας μας υπέροχες εικόνες μαγευτικών τοπίων. Η γλυκιά ζέστη που ακινητοποιεί όλα τα μέλη μας και η αίσθηση της ξεγνοιασιάς-απομεινάρι, ίσως, από τα παιδικά μας χρόνια και το κλείσιμο του σχολείου-μας κάνει να θέλουμε να αποδράσουμε από το γκρίζο αστικό τοπίο και να αντικρύσουμε τις ομορφιές της φύσης. Οι γαλάζιες ακρογιαλιές, οι χρυσαφένιες αμμουδιές και οι πράσινοι λόφοι δεν αφήνουν κανένα ασυγκίνητο και πολύ συχνά αποτελούν τον πρωταγωνιστή σε διάφορα λογοτεχνικά έργα.

Πολλοί ποιητές της Επτανησιακής Σχολής άντλησαν την έμπνευσή τους από το πολύχρωμο ελληνικό τοπίο. Ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός, εξύμνησε τη φύση μέσα από τα έργα του και τη συνέδεσε με την ομορφιά, την ευτυχία, την έμπνευση και τον έρωτα.

Γιὰ μᾶς, τὰ πνεύματα τοῦ πελάγους, εἶναι χαρὰ νὰ μπαίνομε στὸ περιβόλι, τῆς ψυχῆς καὶ νὰ τραγουδοῦμε τὸ θεῖο ρόδο ποὺ ἀνθίζει, ἐκεῖ μέσα. Ξένος, περαστικὸς στὴ γῆ καὶ στὴ θάλασσα εἶναι ὁ ἄνθρωπος· ἁπλώνονται κάτω ἀπὸ τὰ πόδια του ἀπέραντες ἡ γῆ καὶ ἡ θάλασσα, καὶ ἀνάμεσα σὲ χίλιους ἄγνωστους κινδύνους, ὀρθὸ καὶ νοῆμον ὑψώνεται πρὸς τὰ οὐράνια τὸ πρόσωπό του, πιὸ ὄμορφο ἀπὸ ἐκεῖνα.

Διονύσιος Σολωμός, Χορικό

Έπειτα, εκπρόσωποι της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, όπως ο Δροσίνης και ο Παλαμάς συνέθεσαν ποιήματα για τη φύση, ο πρώτος σε πιο εύθυμο τόνο αντιδρώντας στη βαριά ρομαντική ποίηση και ο δεύτερος προσδίδοντας της συχνά μια πιο πνευματική υπόσταση.

Ἄνθια, ὅσα ξέρετε, δὲν ξέρουν τὰ τρυγόνια,

ὡραίων ἐρώτων εἶστ᾿ ἐσεῖς τὰ διαλεμένα,

σαλέματα, φιλιά, ταιριάσματα στὰ κλώνια,

μιᾶς πλάσης εἶναι αὐγὴ τοῦ καθενὸς ἡ γέννα·

τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς χαρᾶς τὰ παναιώνια

τὰ ξέρετε, ὦ λιγόζωα σεῖς καὶ ὦ δακρυσμένα!

Κωστής Παλαμάς, Η Φοινικιά

Φυσικά, δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί ο κυριότερος εκπρόσωπος της ηθογραφίας, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας πολύ συχνά περιλάμβανε στα έργα του εικόνες από τη φύση και κυρίως τοπία του νησιού του, της Σκιάθου. Οι περιγραφές των τοπίων δείχνουν την ευεργετική επίδραση της φύσης στον άνθρωπο και χρησιμεύουν ως εικόνες ή ως συμβολισμοί.

Η πετρώδης, απότομος ακτή μου, η Πλατάνα, ο Μέγας Γιαλός, το Κλήμα, έβλεπε προς τον Καικίαν, και ήτον αναπεπταμένη προς τον Βορράν. Εφαινόμην κ’ εγώ ως να είχα μεγάλην συγγένειαν με τους δύο τούτους ανέμους, οι οποίοι ανέμιζαν τα μαλλιά μου, και τα έκαμναν να είναι σγουρά όπως οι θάμνοι κ’ αι αγριελαίαι, τας οποίας εκύρτωναν με το ακούραστον φύσημα των, με το αιώνιον της πνοής των φραγγέλιον.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα

Ακόμα και στον 20ο αιώνα πολλοί λογοτέχνες συνέχισαν να ασχολούνται με τα ειδυλλιακά τοπία της χώρας μας και να μας προσφέρουν εξαιρετικά έργα τέχνης. Κανένας ποιητής δεν μας δημιουργεί τόσο έντονα εικόνες φωτεινές και χρωματισμένες από το γαλάζιο της θάλασσας, όσο ο Οδυσσέας Ελύτης. Συχνά στα ποιήματά του η φύση πρωταγωνιστεί και χρησιμοποιείται ως σύμβολο έρωτα ή ακόμα και υψηλών ηθικών αξιών.

Κάτω στης μαργαρίτας

τ’ αλωνάκι, στήσαν χορό

τρελό τα μελισσόπουλα.

Ιδρώνει ο ήλιος, τρέμει το

νερό. Στάχυα ψηλά λυγίζουνε

το μελαμψό ουρανό.

Οδυσσέας Ελύτης, Κάτω στης μαργαρίτας τα αλωνάκι, από τη συλλογή «Ήλιος ο Πρώτος»

Η φύση και ο άνθρωπος ήταν πάντα άρρηκτα συνδεδεμένοι και ο δεσμός αυτός φαίνεται σε κάθε στάση της διαδρομής της ελληνικής λογοτεχνίας. Πολλοί λογοτέχνες, ο καθένας περισσότερος ή λιγότερο δημοφιλής, θαύμασαν τον υπέρτατο καλλιτέχνη του οποίου το έργο βλέπουμε συνεχώς γύρω μας, την πολύχρωμη ελληνική φύση. Ο δεσμός της με την ανθρώπινη ύπαρξη θα παραμείνει πάντα έντονος και δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες.

Πηγή: bookfeed.gr

Δείτε περισσότερα "Φιλοσοφία και Λογοτεχνία": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/taxidia