Κάσος

Η Κάσος είναι ελληνικό νησί του νότιου Αιγαίου και το νοτιότερο από τα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται ανάμεσα στην Κρήτη και στην Κάρπαθο. Έχει σχήμα περίπου ρομβοειδές επίμηκες με μέγιστο μήκος από το Ακρωτήρι Αυλάκι μέχρι το Ακρωτήρι Ακτίνα 19,8 χλμ. και μέγιστο πλάτος (στο μέσον σχεδόν της νήσου) 7,7 χλμ. Η έκταση της φθάνει τα 66,4 τ.χλμ. και έχει μήκος ακτών 59 χλμ. Το νησί βρέχεται ολόγυρα από το Καρπάθιο Πέλαγος.

Η πρωτεύουσα του νησιού είναι το Φρυ ενώ τα υπόλοιπα χωριά είναι η Αγία Μαρίνα, το Αρβανιτοχώρι, ο Εμπορειός, η Παναγία, και το Πόλι. Υψηλότερες κορυφές των βουνών της είναι ο Πρίωνας (601 μ.), ο Περίολας (504 μ.) και ο Κόρακας (494 μ.) και ακολουθούν το Σύσφι, οι Τρούλλες, τα Δώματα, ο Άη Γιώργης και η Μυρτώ.

Ο πληθυσμός της Κάσου ακολουθουσε για χρόνια μία φθίνουσα πορεία, παράλληλη προς αυτήν των περισσοτέρων νησιών της Ελλάδος, αλλά τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση εξισορρόπησης - αύξησης του πληθυσμού. Κατά την ακμή του νησιού, την περίοδο της Ελληνική Επαναστάσεως, οι κάτοικοί της λέγεται ότι έφθαναν τις 12.000. Ύστερα από το Ολοκαύτωμα και κατά την κατάληψη της Κάσου από τους Ιταλούς, το 1911, οι κάτοικοι - όλοι Έλληνες Ορθόδοξοι - είχαν μειωθεί κατά πολύ. Κατά την απογραφή του 1917 ο πληθυσμός της Κάσου μειώθηκε σε 1.855, καθώς πολλοί μετανάστευσαν πρωτίστως στην ελεύθερη Ελλάδα και στην Αίγυπτο (κύριος προορισμός οι πόλεις της διώρυγας του Σουέζ, Πορτ Σάιντ, Ισμαηλία και Σουέζ). Το 1930 ο πληθυσμός είχε μειωθεί ακόμη περισσότερο, σε περίπου 1.200 κατοίκους. Η ανεπίσημη καταμέτρηση των κατοίκων της Κάσου από την απογραφή του 2001 δίνει μικρή μείωση του πληθυσμού της σε 990 κατοίκους. Η τελευταία επίσημη απογραφή του 2022 έδειξε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού αυξήθηκαν σημαντικά σε περισσότερους από 1200 (σε σχέση με την απογραφή του 2011).

Αρχαιότητα

Η προέλευση του ονόματος του νησιού δείχνει ότι στην αρχαιότητα είχαν εγκατασταθεί Φοίνικες άποικοι αν και δεν έχουν βρεθεί αρχαιολογικά στοιχεία. Στην ονομασία του νησιού αναφέρεται και ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο οποίος το ονομάζει επίσης Άμφη και Αρτράβη. Αστράβη και Άχνη ή Κάσο ονομάζει το νησί ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος. Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα Κασ- και σημαίνει άχνη, αφρός της θάλασσας, ευθεία αναφορά στο πέρασμα μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, το πιο τρικυμιώδες σημείο στις ελληνικές θάλασσες. Αστράβη την ονομάζει επίσης ο γεωγράφος Στράβων. Οι αρχαιότερες εγκαταστάσεις στην Κάσο ήταν Μινωικής και Μυκηναϊκής προέλευσης. Αρχαιότερη αναφορά στην ιστορία του νησιού θεωρούνται οι στίχοι της Ομήρου Ιλιάδος, Β, όπου μαζί με τη Νίσυρο, την Ευρυπόλοιο Κω, τις Καλύνδες νήσους και την Κάρπαθο μετέχουν στον Τρωικό πόλεμο με τριάντα πλοία υπό την αρχηγία του Φείδιππου και του Άντιφου. Η Κάσος στην Κλασική αρχαιότητα ακολουθούσε πιστά την γειτονική μεγαλόνησο Κάρπαθο, συμμετείχε στην Συμμαχία της Δήλου.

Μεσαίωνας

Οι Οσπιτάλιοι Ιππότες που παρέλαβαν τα Δωδεκάνησα μετά τις Σταυροφορίες την παραχώρησαν μαζί με την γειτονική Κάρπαθο στην Οικογένεια Κορνάρο από την Δημοκρατία της Βενετίας (1306). Οι Βενετοί κατείχαν τα δύο νησιά μέχρι την χρονιά που ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα τα κατέκτησε για την Οθωμανική αυτοκρατορία (1537). Το Βενετσιάνικο κάστρο της Κάσου δεν έχει διασωθεί, τα ερείπια του βρίσκονται στην Βυζαντινή εκκλησία της Θεοτόκου με έξι συνεχόμενα παρεκκλήσια γνωστά ως "Έξι εκκλησίες". Ο Φρέντερικ Ουίλιαμ Χάσλακ ανακάλυψε (1912) έναν μεγάλο θησαυρό νομισμάτων με προέλευση από την Σμύρνη, μεταφέρθηκαν στην Κάσο την εποχή της Ενετοκρατίας (1370) και είναι γνωστά ως "Θησαυρός της Κάσου".

Νεότερα χρόνια

Η Κάσος συνεισέφερε στην επανάσταση του 1821 δίνοντας στον επαναστατικό στόλο όλα σχεδόν τα πλοία της, διότι ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και πατρίδα πολλών πλοιοκτητών. Επικεφαλής του στόλου τέθηκε ο Νικόλαος Γιούλιος και συμμετείχε σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, ακόμα και στη Συρία και στον Λίβανο, συλλαμβάνοντας και βυθίζοντας πολλά οθωμανικά πλοία. Ο στόλος αυτός βοήθησε πολύ την Επανάσταση στην Κρήτη εφοδιάζοντας τους επαναστάτες και κανονιοβολώντας τα τουρκικά οχυρά. Λόγω αυτής της δραστηριότητας των Κασίων, το 1824 επιτέθηκε κατά του νησιού Αιγυπτιακός πολεμικός στόλος για εκδίκηση. Οι Κάσιοι αρχικά απέκρουσαν τις επιθέσεις των Αιγυπτίων, οι οποίοι τελικά αποβιβάστηκαν σε ένα δύσβατο σημείο στις 28 Μαΐου 1824, πιθανότατα μετά από προδοσία ενός κατοίκου του νησιού, δείτε σχετικά Καταστροφή της Κάσου. Μέσα στο χωριό της Αγίας Μαρίνας έγιναν λυσσαλέες μάχες και 1.000 Κάσιοι αντιμετώπισαν 7.000 εχθρών. Σκοτώθηκαν 220 κάτοικοι του νησιού και αιχμαλωτίστηκαν περί τις 300 γυναίκες και παιδιά. Η μάχη σταμάτησε με τη συνθηκολόγηση μετά την οποία όσοι Κάσιοι είχαν χρήματα αναγκάζονταν να εξαγοράσουν την ελευθερία των δικών τους. Έτσι επεβλήθη και πάλι η τουρκική εξουσία στο νησί και χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Η μάχη και η σφαγή της Κάσου μνημονεύονται και τιμώνται με μεγαλοπρέπεια και με προσέλευση κόσμου και επισήμων από τις Ελληνικές αρχές κάθε Ιούνιο.

Η Κάσος καταλήφθηκε το 1912 από τους Ιταλούς και παρέμεινε υπό ιταλική κατοχή μέχρι το 1944. Λίγο αργότερα ενσωματώθηκε - στις 7 Μαρτίου 1948 - με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.

Πηγή: el.wikipedia.org

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia