Κέρκυρα: ιστορική αναδρομή στο «στολίδι» του Ιονίου

Η Κέρκυρα είναι ένα από τα βορειότερα και δυτικότερα νησιά της Ελλάδας και του Ιονίου Πελάγους. Η ιστορία του νησιού είναι μακροσκελής και ταραχώδης, καθώς ήταν το μήλο της Έριδος για πολλούς διαφορετικούς λαούς που επιθυμούσαν να την κατακτήσουν. Οι επιρροές είναι ορατές στη σημερινή Κέρκυρας, από την αρχιτεκτονική και τα μνημεία μέχρι την ιδιοσυγκρασία των κατοίκων και την τοπική κουζίνα, αφού οι αλλεπάλληλοι δυτικοί κατακτητές άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους, τόσο στον πολεοδομικό ιστό όσο και στο αρχιτεκτονικό ύφος της πόλης.

Η Μυθολογία

Στην αρχαιότητα η Κέρκυρα αναφέρεται με διάφορες ονομασίες: Δρέπανον και Δρεπάνη (για την ομοιότητά της με το σχήμα δρεπανιού), Μάκρις (για το μακρόστενο σχήμα της), Σχερία -επειδή η θεά Δήμητρα παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να σταματήσει (σχειν) τις προσχώσεις του απέναντι ποταμού, για να μην ενωθεί το νησί με την απέναντι ακτή-, Φαιακία, Κόρκυρα, Κέρκυρα. Ο Ελλάνικος αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας ερωτεύτηκε παράφορα τη νύμφη Κέρκυρα ή Κόρκυρα, κόρη του ποταμού Ασωπού, και την απήγαγε από το σπίτι της στη Βοιωτία. Την έφερε στο νησί, όπου και γεννήθηκε ο καρπός της σχέσης τους, ο Φαίακας. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας κατά την αρχαιότητα πιθανώς να ήταν οι απόγονοι των Φαιάκων, της Ναυσικάς και του Βασιλιά Αλκίνοου. Το νησί κατοικήθηκε από την Παλαιολιθική Εποχή. Η πρώτη κατοχή ήταν των Ερετριειών και ύστερα των Κορινθίων, οι οποίοι ονόμασαν το νησί Κόρκυρα, που ήταν το όνομα της κόρης του Αισώπου, θεού των ποταμών. Και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στο έργο του Αργοναυτικά διηγείται ότι το νησί της Κέρκυρας εκπροσωπούσε ένα τόπο στάσης για τον Ιάσωνα και τους Αργοναύτες στο κατόρθωμα τους να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας.

Το νησί αναφέρεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, σύμφωνα με αυτούς που δέχονται την ταύτιση της Σχερίας με την Κέρκυρα,  ως ο προτελευταίος σταθμός που ναυαγός έφθασε ο πολυμήχανος Οδυσσέας, όταν ξέφυγε από την Καλυψώ και στην πορεία του για την Ιθάκη αντιμετώπισε την οργή του Ποσειδώνα που μεταμόρφωσε το πλοίο του σε βράχο ανάγκασε τον Οδυσσέα να βρει καταφύγιο στις ακτές της Σχερίας που τότε την κυβερνούσαν οι Φαιάκες. Η Ναυσικά κόρη του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου πήγε στο ποτάμι να πλύνει τα ρούχα μαζί με μερικές σκλάβες συνάντησε και βοήθησε τον Οδυσσέα που πρίν να συνεχίσει την περιπλάνηση του πρός την πατρίδα γνώρισε και θαύμασε τις ομορφιές του νησιού των Φαιάκων.

Με το πέρασμα των αιώνων πήρε και πολλά άλλα ονόματα μέχρι να αποκτήσει το σημερινό Κέρκυρα που οφείλεται στην νύμφη Κέρκυρα κόρη του ποταμού Ασώπου. Ο θεός Ποσειδώνας αγάπησε την όμορφη κοπέλα την έφερε στο νησί και του έδωσε το ονομά της, απο τον ερωτά τους έφερε στη ζωή το Φαίακα το μυθικό γενάρχη των Φαιάκων. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι ο μύθος της νύμφης Κέρκυρας συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη Κορυφώ από την ακρόπολη που βρίσκεται απέναντι απο το σημερινή πρωτεύουσα. Από την λέξη Κορυφώ προήλθε στην συνέχεια η λατινογενής ονομασία Corfu με την οποία είναι γνωστό το νησί στο εξωτερικό.

Οι Αρχαίοι Χρόνοι

​Κατά την Κορινθιακή κατοχή, η Κέρκυρα αναπτύχθηκε σε μεγάλη εμπορική, ναυτική και καλλιτεχνική δύναμη του αρχαίου κόσμου. Το 585 π.Χ. το νησί απέκτησε ξανά την ανεξαρτησία του. Διέθεσε 60 τριήρεις για τις μάχες του Περσικού Πολέμου, ενώ αργότερα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.) συμμάχησε με την Αθήνα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της δύναμης της Κέρκυρας. Για να προστατευθεί από τους πειρατές, η Κέρκυρα δέχθηκε να την κυριαρχήσει η Ρώμη, κυριαρχία που κράτησε μέχρι το 337 μ.Χ. Το νησί ασπάστηκε τον Χριστιανισμό κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ.

Ρωμαϊκή περίοδος στην Κέρκυρα

Η πρώτη Ρωμαϊκή περίοδος 229 π.χ – 339 μ.χ
Ακολούθησαν εσωτερικές διαμάχες μεταξύ Δημοκρατικών και Ολιγαρχικών με αποτέλεσμα την εξασθένηση της δυναμής τους, έτσι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και καταλαμβάνουν το νησί Ιλλυριοί πειρατές. Οι Κερκυραίοι ζήτησαν τη βοήθεια της Ρώμης και σε πολύ σύντομο διάστημα οι Ρωμαίοι αποβιβάζονται στο νησί το 229 π.χ.

Τυπικά η Κέρκυρα είχε αυτονομία και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το λιμάνι της σαν ναυτική τους βάση, την εποχή εκείνη διαμορφώνεται από τους Ολιγαρχικούς η άρχουσα τάξη και όλο το νησί πέφτει σε παρακμή.

Τον πρώτο αιώνα μ.χ διαδίδεται και ο χριστιανισμός απο τους μαθητές του Αποστόλου Παύλου Ιάσονα και Σωσίπατρο. Το 337μ.χ η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χωρίζεται σε τρία τμήματα, τη βόρεια (Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία), την ανατολική (Κωνσταντινούπολη με όλες τις ανατολικές περιοχές της Ασίας) και τη δυτική, που περιελάμβανε την Ελλάδα, την Ιταλία και τις αφρικανικές περιοχές της αυτοκρατορίας. Η Κέρκυρα τότε ανήκε στην δυτική αυτοκρατορία.

Ο Μεσαίωνας

Τον Μεσαίωνα φαίνεται ότι επικράτησε η ονομασία Κορυφώ και εν συνεχεία Κορυφοί, απ' όπου προέρχεται το σημερινό Corfu/Corfou. Το 968 ο επίσκοπος Λιουτπράνδος της Κρεμόνας αναφέρει: "Ad Coriphus parvenimus". Το Κορυφώ πρέπει να προέκυψε από τις δύο βραχώδεις κορυφές που προβάλλουν επιβλητικά πάνω από την πόλη.​

Με τη διάσπαση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Κέρκυρα ενώθηκε το 395 μ.Χ. με την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Κατά το Μεσαίωνα η Κέρκυρα λεηλατήθηκε από τους Ούνους, τους Βάνδαλους, τους Γότθους και τους Άραβες.

Οι επιδρομές αυτές ρήμαξαν το νησί, αναγκάζοντας του Κερκυραίους να αναζητούν την ασφάλεια σε μια περιοχή με δύο λόφους (απ’ όπου η Κέρκυρα πήρε το όνομα Κορφού, από τις "2 Κορυφές"). Αργότερα το νησί ήταν στην κατοχή των ορμανδών και εντέλει απελευθερώθηκε από το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Εμμανουήλ Κομνηνό Ι'.

Η Πρώτη Ενετοκρατία – Ο Δεσπότης της Ηπείρου – Η Κυριαρχία του Ανζού

​Το 1204 οι Ενετοί πήραν την Κέρκυρα στην κατοχή τους μετά την κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Σταυροφόρους της Δ' Σταυροφορίας, αλλά το 1214 το νησί επέστρεψε στον Μιχαήλ Α' Άγγελο Κομνηνό, Δεσπότη της Ηπείρου, ο οποίος αποκατάστησε τα παλαιότερα δικαιώματα των κατοίκων της Κέρκυρας και ενίσχυσε τις οχυρώσεις του νησιού μέχρι το 1258-1259 όταν το νησί παραχωρήθηκε απ' το Δούκα Μιχαήλ Β' στο γαμπρό του Μανφρέδο ως προίκα.

Η μάχη του Μπενεβέντο και η Συνθήκη του Βιτέρμπο είχαν ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί η κυριαρχία του νησιού για τα επόμενα 120 χρόνια στην οικογένεια των Ανδηγαυών ή Ανζού. Ο Κάρολος Α' Ανζού είχε αντί-ορθόδοξες πεποιθήσεις και έτσι αντικατέστησε όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες με καθολικές. Όλο και πιο πολλοί κάτοικοι της Κέρκυρας αναζητούσαν προστασία και ασφάλεια ανάμεσα στους δύο λόφους. Κατά την εποχή αυτή κατασκευάστηκε το Παλαιό Φρούριο.

Η Δεύτερη Ενετοκρατία​

Η Κέρκυρα ξαναζήτησε την προστασία της Βενετίας στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, η οποία αγόρασε το νησί από τη Νάπολη κι ανέλαβε την προστασία του για τα επόμενα 412 χρόνια. Τη διοίκηση της Βενετίας την αποτελούσαν μέλη ενός συμβουλίου που υπηρετούσαν για μικρό χρονικό διάστημα και που ήταν εκλεγμένοι από τη Βενετία. Κατά την εποχή αυτή ενισχύθηκαν πάλι οι οχυρώσεις. Το 1537 οι Τουρκικές δυνάμεις πολιόρκησαν το νησί, καταστρέφοντας μεγάλες εκτάσεις καλλιεργειών και σκοτώνοντας τουλάχιστον 20.000 Κερκυραίους. Παρόλ’ αυτά, το νησί δεν κατακτήθηκε λόγω της εξαιρετικής του άμυνας. ​
​
Το Νέο Φρούριο κτίστηκε στο λόφο του Αγ. Μάρκου από το 1576 έως το 1645 και διέθετε μερικές απ' τις πιο προηγμένες και δυναμικές πολεμικές κατασκευές της εποχής. Οι οχυρώσεις ενισχύθηκαν ξανά με την κατασκευή ενός δεύτερου τοίχους κατά το 17ο αιώνα. Οι Τουρκικές δυνάμεις επιχείρησαν να εισβάλλουν ξανά την Κέρκυρα, αλλά τους απώθησαν οι Βενετοί.

Η Πρώτη Γαλλοκρατία​

Το 1797 ο Ναπολέων Βοναπάρτης ανέλαβε τη διοίκηση της Κέρκυρας και των υπόλοιπων Επτανήσων και μαζί του έφερε τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Ιδρύθηκε το δημοτικό συμβούλιο με αρχηγό το Σπυρίδωνα Θεοτόκη, δημιουργήθηκε η δημοτική βιβλιοθήκη, έγινε αναδιοργάνωση και βελτίωση της αστυνομίας, του δικαστικού και εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ ιδρύθηκε το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο.

Η Ρωσοτουρκοκρατία

Εναντίων των επεκτατικών βλέψεων του Ναπολέοντα στην Ανατολή συστήθηκε η Ρωσοτουρκική συμμαχία η οποία, εκμεταλλευόμενη τη δυσαρέσκεια των κατοίκων των Ιονίων Νήσων για τους Γάλλους, κατέλαβε τα νησιά (1799-1807).

​Το Μάρτιο του 1799 ο Ρώσος ναύαρχος Ουσακώφ, μετά από τετράμηνη πολιορκία, κατέλαβε την Κέρκυρα και ανέθεσε προσωρινά τη διακυβέρνηση του νησιού σε ομάδα ευγενών και μερικών αστών.

Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός θεωρείται η σύσταση το 1800της Επτανήσου Πολιτείας, του πρώτου Ελληνικού Κράτους μετά το 1453, και η αναγνώρισή του ως κράτος φόρου υποτελές στο Σουλτάνο. Οι αντιπρόσωποι της Επτανήσου στην Κωνσταντινούπολη συνέταξαν Σύνταγμα, που ονομάστηκε "Βυζαντινό" και αναγνωρίστηκε από την "Πύλη".

Μεγάλες αναταραχές προκάλεσε η αλλαγή του πολιτεύματος σε αριστοκρατικό και ο αποκλεισμός άλλων τάξεων από την εξουσία. Η Γερουσία για να αντιμετωπίσει την κατάσταση έδωσε δικτατορικές εξουσίες στον πρόεδρό της Σπυρίδωνα Θεοτόκη, η κατάσταση όμως δεν μπόρεσε να ελεγχθεί αποτελεσματικά.

Το σπουδαιότερο που έγινε αυτή την περίοδο ήταν η ανασύσταση του θεσμού του Ορθοδόξου Επισκόπου της Κέρκυρας. Με την αναγνώριση όμως του δικαιώματος επεμβάσεως της Ρωσίας στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Επτανήσου Πολιτείας το νησί έχασε την αυτονομία του και η Ρωσία παραχώρησε τα Επτάνησα στον Ναπολέοντα κατά την υπογραφή της συνθήκης του Τιλσίτ το 1807.

Η Δεύτερη Γαλλοκρατία ​

Ο Ναπολέων ενισχύει ακόμα περισσότερο τις οχυρώσεις του νησιού. Οι επιδράσεις της Γαλλικής κουλτούρας φαίνονται στη αρχιτεκτονική και την εμφάνιση της Κέρκυρας.

Φυτεύονται δέντρα στην Πλατεία Σπιανάδα και στο Λιστόν ώστε να μοιάζει η περιοχή με το Rue de Rivoli στο Παρίσι. Οι Γάλλοι καθιερώνουν τον εμβολιασμό των κατοίκων, εισάγουν την πατάτα, ιδρύουν τη Σχολή Καλών Τεχνών και το σπουδαιότερο, ιδρύουν την Ιόνιο Ακαδημία, το πρώτο πανεπιστήμιο της σύγχρονης Ελλάδας.

Η Αγγλοκρατία​

Το 1814 οι Γάλλοι παραδίδουν την Κέρκυρα στους Άγγλους. Σύμφωνα με τη Συνθήκη των Παρισίων, τα Ιόνια Νησιά αναγνωρίζονται ως κράτος ανεξάρτητο υπό την προστασία της Μεγάλης Βρετανίας. Κατά τη διάρκεια της Βρετανικής προστασίας βελτιώθηκε η υποδομή της Κέρκυρας, καθιερώθηκαν ως επίσημη γλώσσα τα ελληνικά, αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα ώστε να περιλαμβάνει την ελευθεροτυπία και ιδρύθηκαν διάφορες καλλιτεχνικές και οικονομικές εταιρείες.

Η Ένωση της Κέρκυρας με την Ελλάδα – Η Σύγχρονη Κέρκυρα​

Τελικά, η Κέρκυρα ενώθηκε με την Ελλάδα την 21η Μαΐου 1864 μετά από απόφαση του Ιόνιου Κοινοβουλίου και την επικύρωση της απόφασης από τη Μεγάλη Βρετανία. ​

Οι Κερκυραίοι στρατιώτες συμμετείχαν στους Βαλκανικούς Πολέμους καθώς και στον Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Σεπτέμβριο του 1943 οι Ναζιστικές δυνάμεις βομβάρδισαν την Κέρκυρα, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στο νησί. Η Ναζιστική κατοχή τερματίστηκε στις 9 Οκτωβρίου 1944. ​

Σήμερα​

Από τότε η Κέρκυρα έχει δουλέψει σκληρά για την ανάπτυξη των φυσικών της πόρων και για την προβολή του τουρισμού με αποτέλεσμα να αναδειχθεί ως ένα απ’ τα πλουσιότερα νησιά και να μετατραπεί σε ιδιαίτερα δημοφιλή τουριστικό πόλο.

Πηγή: gnoristetinellada.gr

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia