Στις γειτονιές της Βέροιας

Χτισμένη στις υπώρειες του όρους Βερμίου, σε περιοχή κατοικημένη από τους Προϊστορικούς Χρόνους, η Βέροια, η πρωτεύουσα της Ημαθίας, αποτέλεσε κατά την αρχαιότητα ένα αξιόλογο αστικό κέντρο της Μακεδονίας, με μεγάλο αριθμό κατοίκων, εύπορη άρχουσα τάξη εμπόρων και γαιοκτημόνων.

Η κατάληψη της Βέροιας από τους Τούρκους, το 15ο αιώνα, σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας περιόδου στην ιστορική διαδρομή της πόλης, που χαρακτηρίστηκε από την ιδιαίτερα αποδοτική συνύπαρξη και συμβίωση των κύριων πληθυσμικών ομάδων: των Ελλήνων, των Εβραίων και των Τούρκων.

Η δραστηριοποίηση προπάντων του ελληνικού και του εβραϊκού στοιχείου στο χώρο του εμπορίου συνέτεινε ήδη από το 17ο αιώνα στη δημιουργία μιας πλούσιας αστικής τάξης στην πόλη. Στο β' μισό του 18ου αιώνα η πόλη της Βέροιας ήταν το κέντρο μιας διοικητικής περιφέρειας με εκατό και πλέον οικισμούς.

Αψευδή μάρτυρα της αλλοτινής αυτής ακμής της Βέροιας αποτελεί η παλαιά εβραϊκή συνοικία της πόλης, ο παραδοσιακός οικισμός της Μπαρμπούτας.

Οι Εβραίοι της Βέροιας κατοικούσαν σε μια περίκλειστη συνοικία με αμιγώς αμυντικό χαρακτήρα, που αναπτύσσεται κατά μήκος του Τριπόταμου, του μικρού ποταμού που σχηματίζεται από τρία ρέματα (εξ ου και η ονομασία του) και διασχίζει την πόλη.

Η φυσική οχύρωση (απότομη κλίση του εδάφους από την πλευρά του ποταμού) και τα ψηλά σπίτια, τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, διασφάλιζαν την απομόνωση της εβραϊκής κοινότητας της Μπαρμπούτας από το κοινωνικό περιβάλλον.

Τα αποκατεστημένα αρχοντικά μακεδονικής αρχιτεκτονικής του 18ου και του 19ου αιώνα, το αναστηλωμένο κτίριο της εβραϊκής συναγωγής, τα γραφικά σοκάκια της εβραϊκής συνοικίας και η πλούσια βλάστηση δίπλα στις όχθες του Τριπόταμου συνθέτουν ένα οικιστικό σύνολο σπάνιας ομορφιάς, ιδανικό για περιπάτους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εβραϊκή παρουσία στη Βέροια χρονολογείται από τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Μάλιστα, στο πλαίσιο της δεύτερης και της τρίτης αποστολικής περιοδείας του, μεταξύ των ετών 50 και 60 μ.Χ., ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε την πόλη και κήρυξε τη χριστιανική πίστη στη συναγωγή της.

Η μικρή εβραϊκή κοινότητα της Βέροιας διευρύνθηκε περί τα τέλη του 15ου αιώνα, όταν αφίχθησαν στην πόλη πολυάριθμοι Εβραίοι από την Ισπανία και την Πορτογαλία, διατηρούσε δε πάντοτε στενούς δεσμούς με τις μεγάλες εβραϊκές κοινότητες της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηρίου.

Από τους 850 Εβραίους που κατοικούσαν στη Βέροια το 1943, οι 680 εκτοπίστηκαν από τις ναζιστικές αρχές κατοχής στο στρατόπεδο θανάτου Άουσβιτς-Μπίρκεναου.

Μπαρμπούτα: η παλαιά εβραϊκή συνοικία της Βέροιας, κιβωτός των μακραίωνων παραδόσεων της πόλης, δίπλα στις όχθες του Τριπόταμου.

*Φωτογραφία: Μπαρμπούτα, η παλαιά εβραϊκή συνοικία της Βέροιας

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia