Μεσολόγγι, μια αναδρομή στις μέρες της Εξόδου

Η γενναία αντίσταση των κατοίκων του Μεσολογγίου στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, η πολιορκία των ετών 1825-1826 και, τελικά, η ηρωική Έξοδος (10 Απριλίου 1826) αποτελούν, πέραν πάσης αμφιβολίας, ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Το Μεσολόγγι, που υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της Στερεάς κατά το 17ο και το 18ο αιώνα, αποτέλεσε μετά την κήρυξη της Επανάστασης (20 Μαΐου 1821) πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο υπό τους Μαυροκορδάτο (πρόεδρο της Γερουσίας), Μάρκο Μπότσαρη (στρατιωτικό αρχηγό), Δημήτριο Μακρή, Αθανάσιο Ραζή-Κότσικα κ.ά.

Η πόλη οχυρώθηκε αμέσως και κατάφερε να αντισταθεί στην επίθεση του Γιουσούφ πασά, τον Ιούνιο του 1822. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ξεκίνησε δίμηνη πολιορκία της πόλης από δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη και του Κιουταχή, η οποία απέβη άκαρπη, καθώς οι γενναίοι Μεσολογγίτες υποστηρίχτηκαν στον αγώνα τους από τον υδραίικο στόλο και Πελοποννησίους.

Ενόψει νέας πολιορκίας, το Μεσολόγγι ενισχύθηκε με μεγάλη τάφρο και άλλα οχυρωματικά έργα (πυροβολεία κ.ά.) υπό την καθοδήγηση των γηγενών αρχηγών και του λόρδου Βύρωνος.

Η δεύτερη πολιορκία άρχισε με την επίθεση του Κιουταχή, που εκδηλώθηκε στις 15 Απριλίου 1825, κατέληξε δε στη θρυλική Έξοδο της 10ης Απριλίου 1826.

Από ένα σύνολο 9.000 περίπου ατόμων που έλαβαν μέρος στην Έξοδο (οι μάχιμοι, που είχαν διαιρεθεί σε τρία τμήματα, με επικεφαλής τους Νότη Μπότσαρη, Κίτσο Τζαβέλλα και Δημήτριο Μακρή, ανέρχονταν σε 3.000) διασώθηκαν μόνον 1.800.

Ο Κήπος των Ηρώων (πανελλήνιο προσκύνημα, που ιδρύθηκε το 1829, κατόπιν αποφάσεως του Ιωάννη Καποδίστρια, και εγκαινιάστηκε το 1838), το τείχος με την ιστορική πύλη (κατασκευάστηκε το 1832 στα ίχνη του «φράχτη» - προχώματος της πολιορκίας), το μνημείο στη θέση του σπιτιού όπου απεβίωσε ο λόρδος Βύρων, η ιστορική θέση του Ανεμόμυλου, η στήλη Μάγερ (στη μνήμη του Ιωάννη - Ιακώβου Μάγερ, ελβετού φιλέλληνα και εκδότη της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά») συνδέονται με ονόματα και γεγονότα που σφράγισαν τη νεότερη ελληνική ιστορία.

Η πολύτιμη παρακαταθήκη που άφησαν πίσω τους οι αγωνιστές της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου (έτσι χαρακτηρίστηκε το 1937) είναι διαχρονικά συνυφασμένη με την ιδιαίτερα αξιόλογη πολιτική και πνευματική δραστηριότητα των Μεσολογγιτών. Από την ιστορική πόλη κατάγονταν, μεταξύ άλλων, οι πολιτικοί Σπυρίδων και Χαρίλαος Τρικούπης, Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο ποιητής και πεζογράφος Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο λογοτέχνης και εκπαιδευτικός Αντώνης Τραυλαντώνης.

Στο Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης - Πινακοθήκη του Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, που στεγάζεται στο παλαιό δημαρχείο (πλατεία Μάρκου Μπότσαρη), εκτίθενται πίνακες ελλήνων και ξένων ζωγράφων με σκηνές από τους αγώνες των Μεσολογγιτών και την Έξοδο, προσωπογραφίες ελλήνων οπλαρχηγών και φιλελλήνων, χάρτες, γκραβούρες, παραδοσιακές ενδυμασίες, όπλα, νομίσματα, μετάλλια, προτομές των πρωθυπουργών από το Μεσολόγγι, προσωπικά αντικείμενα και χειρόγραφα του λόρδου Βύρωνα, καθώς και εικόνες από τα δύο ταξίδια του ποιητή στην Ελλάδα.

Εξάλλου, στο Κέντρο Λόγου και Τέχνης «Διέξοδος», που στεγάζεται σε κτίριο του 18ου αιώνα (ιστορικό κέντρο Μεσολογγίου, οδός Αθανασίου Ραζή-Κότσικα 25) και περιλαμβάνει μουσειακή συλλογή και πινακοθήκη, εκτίθενται, μεταξύ άλλων, αρχαία αντικείμενα και νομίσματα, εικόνες και εκκλησιαστικά αντικείμενα 18ου και 19ου αιώνα, ενδυμασίες, ιστορικά κειμήλια της Επανάστασης του 1821, λιθογραφίες και ξυλογραφίες του λόρδου Βύρωνα, σπάνιες εκδόσεις και γκραβούρες 17ου-19ου αιώνα, χαρακτικά, γλυπτά και πίνακες, που χρονολογούνται από το 1865 έως τις μέρες μας. Στη «Διέξοδο» πραγματοποιούνται διαλέξεις, εικαστικές εκθέσεις, συναυλίες, σεμινάρια, ημερίδες, εκπαιδευτικά προγράμματα, επιστημονικά συμπόσια και άλλες εκδηλώσεις λόγου, τέχνης, ιστορίας και πολιτισμού.

Στο κτίριο της «Διεξόδου» γεννήθηκε και έζησε ο στρατηγός Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας (1798-1826), γενικός αρχηγός των «εξοδιτών» (φρουράς των Μεσολογγιτών), που έπεσε ηρωικά μαχόμενος τη νύχτα της Εξόδου (10 Απριλίου 1826), στην προσπάθειά του να σώσει τα γυναικόπαιδα.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia