Η Ζάκυνθος μιας άλλης εποχής

Στο δίτομο εγκυκλοπαιδικό και γλωσσικό λεξικό του Παπύρου (Αθήνα, 1965) διαβάζουμε στο λήμμα ρέμπελος, -η, -ο, μεταξύ άλλων, τα εξής: (λ. ενετ. rebelo) ανυπότακτος, ανταρτικός, (ως ουσ.) στασιαστής, άτακτος, ουχί αμέμπτου διαγωγής.

Και αμέσως μετά: το ρεμπελιό (εξέγερσις, οκνηρία), το ρεμπελιό των ποπολάρων, η εν Ζακύνθω εξέγερσις τω 1628.

Τι συνέβη, λοιπόν, το 1628 στη Ζάκυνθο; Ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της εξέγερσης που ξέσπασε στους κόλπους τής τότε ζακυνθινής κοινωνίας και ποιο υπήρξε το αποτέλεσμα αυτής; Ένα σύντομο ταξίδι στο παρελθόν θα δώσει απαντήσεις στα ερωτήματά μας.

Η Ζάκυνθος περιέρχεται το 1484 στην κατοχή των Ενετών, που σφραγίζουν με την παρουσία τους την ιστορική πορεία του νησιού. Επί Ενετοκρατίας (1484-1797) το «Φιόρο του Λεβάντε» («Άνθος της Ανατολής») παρουσιάζει πληθυσμική και οικονομική ανάπτυξη.

Στη ζακυνθινή κοινωνία των πρώτων δεκαετιών του 17ου αιώνα οι κάτοικοι χωρίζονται σε τρεις τάξεις: τους ευγενείς ή σώμα των πολιτών (οι μόνοι που έχουν πολιτικά δικαιώματα, καθώς και εισοδήματα από ακίνητη περιουσία), τους αστούς (η μεσαία τάξη, μεγαλέμποροι, συμβολαιογράφοι κ.ά.) και το λαό.

Ποπολάροι ονομάζονται οι λαϊκοί άνθρωποι της πόλης, που ασκούν διάφορα επαγγέλματα (έμποροι, τεχνίτες κ.ά.) και διαφοροποιούνται σαφώς από τους λεγόμενους εξωχωρίτες, τους ανθρώπους της υπαίθρου.

Οι πολίτες, που ελέγχουν την καθημερινότητα του νησιού, από κοινού με τους ενετούς αξιωματούχους, υποτιμούν τους ποπολάρους, κι αυτοί με τη σειρά τους εχθρεύονται ή ανταγωνίζονται τους πρώτους. Και οι μεν και οι δε θεωρούν υποδεέστερους τους χωρικούς.

Το 1628, σύμφωνα με πληροφορίες που καταφθάνουν στη Ζάκυνθο, πειρατές από την Μπαρμπαριά ετοιμάζονται να πλήξουν με την αρμάδα τους το νησί. Η προσπάθεια των ενετικών αρχών να καταγράψουν και στη συνέχεια να στρατολογήσουν τον πληθυσμό της Ζακύνθου, ώστε να αντιμετωπιστεί ενδεχόμενη επιδρομή των επικίνδυνων πειρατών, συναντά έντονες αντιδράσεις από πλευράς των ποπολάρων, οι οποίοι δεν επιθυμούν ούτε να καταγραφούν ούτε να στρατολογηθούν.

Μάλιστα, ομάδες εξαγριωμένων ποπολάρων εξεγείρονται και διατυπώνουν απειλές εναντίον των αρχόντων του νησιού και των περιουσιών τους. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της εξέγερσης είναι ένας έμπορος, τρεις τσαγκάρηδες και ένας γεωργός.

Εν μέσω απειλών, δωροδοκιών και αντιπαλοτήτων μεταξύ αρχόντων και ποπολάρων, η κεντρική ενετική διοίκηση αποφασίζει να παρέμβει και να δώσει τέλος στο ρεμπελιό των ποπολάρων. Οι επικεφαλής της εξέγερσης εξορίζονται και φυλακίζονται, οι περιουσίες τους κατάσχονται, οι οικίες τους καταστρέφονται. Οι ευγενείς διατηρούν τα προνόμιά τους, ενώ οι ποπολάροι καταφέρνουν να αποκτήσουν κάποια πρόσβαση στις τοπικές αρχές και να αποσπάσουν ορισμένα προνόμια.

Το λεγόμενο ρεμπελιό των ποπολάρων, που έλαβε χώρα στη Ζάκυνθο από το 1628 έως το 1632, ήταν η ομαδική εξέγερση των ποπολάρων των χαμηλών εισοδημάτων αλλά και των ποπολάρων-αστών με τα υψηλότερα εισοδήματα εναντίον της τάξης των ευγενών.

Με άλλα λόγια, ήταν μια εξέγερση εναντίον της κοινωνικής διαστρωμάτωσης που είχε επιβληθεί από τους Ενετούς, εναντίον των αποκλειστικών προνομίων που απέλαυε η τάξη των αρχόντων.

*Φωτογραφία: Η πόλη της Ζακύνθου

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia