Το ταξίδι των Ευρυτάνων στο χρόνο

Τόπος εξαιρετικού φυσικού κάλλους, η Ευρυτανία, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, οφείλει την ονομασία της στον Εύρυτο, μυθικό βασιλιά της πόλης Οιχαλίας, επώνυμο ήρωα των Ευρυτάνων της Αιτωλίας, εφευρέτη και άριστο χειριστή του τόξου.

Για το προϊστορικό παρελθόν της περιοχής δεν είναι σχεδόν τίποτα γνωστό. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου οι Ευρυτάνες, οι οποίοι κατοικούσαν στη βόρεια Αιτωλία και φημίζονταν για τις πολεμικές επιδόσεις τους, θεωρούνταν ο ισχυρότερος αλλά και ο πλέον σκληρός λαός του συνόλου των Αιτωλών.

Το 429 π.Χ. τα στρατεύματα του αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη υπέστησαν πανωλεθρία, όταν εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον των Ευρυτάνων και των Λοκρών.

Το 279 π.Χ. Γαλάτες με επικεφαλής τον Βρέννο επέδραμαν στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το Κλαύσι (Κλαυσί), χωριό χτισμένο κοντά στον ποταμό Καρπενησιώτη, οφείλει την ονομασία του στον κλαυθμό (κλάμα) όσων επέζησαν μετά την καταστροφή της περιοχής από τους Γαλάτες.

Οι Ευρυτάνες, μαζί με τους Αιτωλούς, κατάφεραν τελικά να συντρίψουν τους Γαλάτες. Σχετική αναμνηστική στήλη υψώνεται κοντά στη σήραγγα Τυμφρηστού, στη θέση «Κοκκάλια», που κατά την παράδοση ονομάστηκε έτσι από τα οστά των νεκρών της εν λόγω μάχης.

Επί Τουρκοκρατίας το Καρπενήσι, που δημιουργήθηκε από τη συνένωση πέντε ποιμενικών συνοικισμών, αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό - βιοτεχνικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της περιοχής.

Την ίδια περίοδο η Ευρυτανία διακρίθηκε για τις επιδόσεις των κατοίκων της στον τομέα των γραμμάτων. Εξέχοντες λόγιοι, όπως ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός το 17ο αιώνα, και φημισμένες σχολές, όπως η Σχολή Ανωτέρων Γραμμάτων στο Καρπενήσι και το «Ελληνομουσείον Αγράφων» (Σχολή Αγίας Παρασκευής της Γούβας) στα Βραγγιανά των Αγράφων, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο σε αυτό το πεδίο.

Εξάλλου, οι Ευρυτάνες έλαβαν μέρος στα επαναστατικά κινήματα εναντίον των Τούρκων και συνέβαλαν τα μέγιστα στην απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, με επικεφαλής, μεταξύ άλλων, το θρυλικό καπετάνιο Κατσαντώνη (1773 ή 1775-1808), τον οπλαρχηγό Κώστα Λεπενιώτη (1785-1815) και τον Κώστα Στεργιόπουλο - Βελή (1770-1821), οπλαρχηγό των Αγράφων και Φιλικό.

Στη μάχη του Κεφαλόβρυσου, στις 8 Αυγούστου 1823, έχασε τη ζωή του ο ήρωας της Επανάστασης του 1821 Μάρκος Μπότσαρης (1790-1823). Γιος του αγωνιστή Κίτσου Μπότσαρη, ο Μάρκος είχε συμμετάσχει στην εκστρατεία της Ηπείρου και στην ιστορική μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822), είχε δε αναλάβει ηγετική θέση στην άμυνα του Μεσολογγίου κατά τη διάρκεια της πρώτης πολιορκίας της πόλης.

Την απώλεια του Μπότσαρη υπενθυμίζει το μνημείο που έχει ανεγερθεί στο Κεφαλόβρυσο, χώρο αναψυχής με υπεραιωνόβια πλατάνια, πεζούλες και τρεχούμενα νερά.

Τέλος, το μνημείο που βρίσκεται κοντά στο ορειβατικό καταφύγιο Καλιακούδας είναι αφιερωμένο σε μια ακόμη αξιοσημείωτη πολεμική αναμέτρηση της Ελληνικής Επανάστασης, τη μάχη της Καλιακούδας, που έλαβε χώρα στις 28 Αυγούστου 1823.

*Φωτογραφία: Το Καρπενήσι, η πρωτεύουσα της Ευρυτανίας

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia