Θεσσαλονίκη, η αψίδα του Γαλερίου

Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης, η θριαμβική αψίδα (τόξο) του Γαλερίου, γνωστή σε όλους ως Καμάρα, αποτελεί συγχρόνως και ένα από τα σημαντικότερα τοπόσημα της βορειοελλαδίτικης μεγαλούπολης, αφού αυτήν ορίζουν πολύ συχνά ως τόπο συνάντησής τους κάτοικοι, φοιτητές και επισκέπτες.

Δυστυχώς, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές με τα μνημεία-σημεία αναφοράς σε μια πόλη, ελάχιστοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν, έστω και σε αδρές γραμμές, την ιστορική διαδρομή της πασίγνωστης Καμάρας, με άλλα λόγια τι είναι αυτό που αντικρίζουν όταν κινούνται στην Εγνατία οδό, στο ύψος της Δημητρίου Γούναρη.

Στην πραγματικότητα, η λεγόμενη Καμάρα, στο νοτιοανατολικό τμήμα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, αποτελεί στοιχείο του Γαλεριανού Συγκροτήματος, που οικοδομήθηκε το 305 μ.Χ., μετά την οριστική νίκη του αυτοκράτορα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους Γαλερίου Bαλερίου Mαξιμιανού κατά των Περσών.

Το μνημείο αυτό της ύστερης αρχαιότητας εντάσσεται πιο συγκεκριμένα στην περίοδο της Πρώτης Τετραρχίας (Διοκλητιανός, Μαξιμιανός, Γαλέριος και Κωνστάντιος Χλωρός), όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε σε τέσσερα τμήματα και ο καίσαρας Γαλέριος, γαμπρός του Διοκλητιανού, κατέστη διοικητής του τμήματος εκείνου που περιελάμβανε την ελληνική χερσόνησο.

Μέσα στην πρώτη πενταετία του 4ου αιώνα μ.Χ. ο καίσαρας Γαλέριος έχτισε στην έδρα του, τη Θεσσαλονίκη, τα μεγαλοπρεπή ανάκτορά του, την περίφημη Ροτόντα και το Γαλεριανό Συγκρότημα (συνδεόταν με τα ανάκτορα προς νότον και τη Ροτόντα προς βορράν).

Το Γαλεριανό Συγκρότημα ήταν στην αρχική του μορφή ένα οκτάπυλο με τέσσερις κεντρικούς ογκώδεις πεσσούς, τέσσερις δευτερεύοντες στα πλάγια, ισάριθμα τόξα και χαμηλό σφαιροειδή θόλο. Σήμερα σώζονται μόνο δύο κύριοι πεσσοί και ένας δευτερεύων, που συνδέονται με πλίνθινο τόξο.

H νίκη είναι το κύριο θέμα του ανάγλυφου διακόσμου του μνημείου, όπου αφενός μεν εξιστορούνται μάχες και η πορεία του Γαλερίου με το στρατό του προς τη χώρα των Περσών, αφετέρου δε δηλώνονται η πολιτική ισχύς και η ενότητα των ηγεμόνων της Τετραρχίας.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia