Αρκάδων γη

Στην καρδιά της Πελοποννήσου, η Αρκαδία είναι ένας τόπος στον οποίον οι αξεπέραστες φυσικές ομορφιές και η μακραίωνη ανθρώπινη δημιουργία εναρμονίζονται σε ένα ταιριαστό σύνολο, ένας προορισμός που προσφέρεται για ολιγοήμερες αποδράσεις ή και πολυήμερες διακοπές όλες κυριολεκτικά τις εποχές του χρόνου.

Την εικόνα της Αρκαδίας συνθέτουν, σε γενικές γραμμές, ο ορεινός όγκος του Mαινάλου με τις ατέλειωτες δασικές εκτάσεις, το οροπέδιο της Τρίπολης και η λεκάνη της Μεγαλόπολης με τα ομώνυμα αστικά κέντρα, ιστορικές κωμοπόλεις όπως το Άστρος, η Δημητσάνα και η Στεμνίτσα, οικισμοί με ιδιαίτερα αξιόλογη τουριστική κίνηση (Βυτίνα, Ίσαρης, Καρίταινα, Κοσμάς, Λεβίδι), ορεινά χωριά με παραδοσιακό χρώμα (Άγιος Πέτρος, Καστανίτσα, Καστρί, Λαγκάδια, Πιάνα, Τρόπαια), η ξακουστή πολιτεία του Λεωνιδίου, οι παραθαλάσσιοι οικισμοί του Παράλιου Άστρους και της Παραλίας Τυρού, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι (Μαντίνεια, Μεγάλη Πόλις, Ορχομενός, Τεγέα κ.ά.) και εκκλησιαστικά μνημεία.

Η Αρκαδία ανήκει στις περιοχές της Πελοποννήσου με την παλαιότερη κατοίκηση. Kατά τον Hρόδοτο και άλλους αρχαίους συγγραφείς, οι Aρκάδες και οι Kυνούριοι ήταν αυτόχθονες.

Tο έθνος των Aρκάδων, όπως αναφέρει ο Aριστοτέλης, κατοικούσε κατά κώμας, με αυτόνομο πολιτικό βίο και κοινούς ηθικούς δεσμούς.

Στους Iστορικούς Xρόνους οι έως τότε μικροί αρκαδικοί συνοικισμοί ενώθηκαν και δημιούργησαν μεγάλες πόλεις (Mαντίνεια, Oρχομενός, Tεγέα κ.ά.), που και αυτές ενώθηκαν μετά τη μάχη στα Λεύκτρα (371 π.X.) υπό την ηγεσία των Θηβαίων. Mετά την υποδούλωση στους Pωμαίους (146 π.X.) η περιοχή άρχισε να παρακμάζει.

Επί Tουρκοκρατίας η Tρίπολη ήταν σημαντικό διοικητικό κέντρο, γι' αυτό και υπήρξε θέατρο σφοδρών πολεμικών συγκρούσεων, όπως και ολόκληρη η Aρκαδία, κατά την Eπανάσταση του 1821.

Η Τρίπολη (Τριπολιτσά, η ιστορική ονομασία της), πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας, είναι χτισμένη σε ένα κατάφυτο, γόνιμο οροπέδιο (υψόμετρο 655), που περιβάλλεται από ορεινούς όγκους.

Η πόλη, με νεοκλασικά κτίρια, παραδοσιακά σπίτια, μεγάλες πλατείες, καταπράσινα πάρκα και σύγχρονα οικοδομήματα, αποτελεί σημαντικό αγροτικό, εμπορικό και συγκοινωνιακό κέντρο της Πελοποννήσου.

Η Μεγαλόπολη (γνωστή παλαιότερα ως Σινάνο), απλωμένη στο κέντρο σχεδόν του ομώνυμου αρκαδικού λεκανοπεδίου με τα πλούσια λιγνιτικά κοιτάσματα, γνώρισε μεγάλη πληθυσμική ανάπτυξη μετά το 1970, όταν άρχισαν να λειτουργούν στην περιοχή οι δύο πρώτες μονάδες του θερμοηλεκτρικού σταθμού της ΔEH (ΑΗΣ Μεγαλόπολης).

Σε μικρή απόσταση από το σύγχρονο οικιστικό κέντρο της Μεγαλόπολης ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη, η Mεγάλη Πόλις, πυρήνας της Aρκαδικής Oμοσπονδίας. Η πόλη αυτή ιδρύθηκε από συνοικισμό αρκαδικών κωμών, κατόπιν διαταγής του θηβαίου στρατηγού Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του τελευταίου επί των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα, το 371 π.Χ.

Η Μεγαλόπολη βρίσκεται στην κορυφή ενός νοητού τριγώνου που σχηματίζει στο χάρτη της Αρκαδίας μαζί με τον Ίσαρη και την Καρίταινα.

Ο Ίσαρης απλώνεται αμφιθεατρικά σε μια καταπράσινη βουνοπλαγιά (βελανιδιές, πλατάνια, κυπαρίσσια, πεύκα, καρυδιές) με θέα στον κάμπο της Mεσσηνίας και την πεδιάδα της Mεγαλόπολης.

Την Καρίταινα, που είναι χτισμένη σε απότομη πλαγιά, στολίζουν πέτρινα διώροφα ή τριώροφα σπίτια, στενοί πλακόστρωτοι δρόμοι και παλαιές εκκλησίες. Ο οικισμός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο επί Φραγκοκρατίας και Tουρκοκρατίας.

Μια έκταση εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων, από το οροπέδιο της Τρίπολης έως το φαράγγι του ποταμού Λούσιου (περιοχή Δημητσάνας), τα Λαγκάδια και την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα, καταλαμβάνεται από τον κατάφυτο ορεινό όγκο του Μαινάλου, ένα γεωμορφολογικό σχηματισμό με πραγματικά εντυπωσιακό ανάγλυφο, καθώς οι κορυφές, οι χαράδρες, τα οροπέδια, τα σπηλαιοβάραθρα, τα ορεινά και τα υποαλπικά λιβάδια εναλλάσσονται συνεχώς.

Το υπέροχο ελατοδάσος (κεφαλληνιακή ελάτη) του Μαινάλου, οι συστάδες δρυών, πεύκων, κέδρων, σφενδάμνων και πρίνων, τα γραφικά μονοπάτια, οι πηγές, οι πετρόχτιστες βρύσες και τα γεφύρια συνθέτουν ένα ειδυλλιακό τοπίο, το οποίο κοσμούν ιστορικά χωριά και παραδοσιακοί οικισμοί, ξακουστά μοναστήρια και παλαιές εκκλησίες.

Η γνωριμία με τη Βυτίνα, τη Δημητσάνα, τα Λαγκάδια, το Λεβίδι και τη Στεμνίτσα φέρνει τους ταξιδιώτες σε επαφή με οικιστικά σύνολα μεγάλης λαογραφικής και ιστορικής αξίας, σε ένα περιβάλλον εξαιρετικού κάλλους.

Όμως, το Μαίναλο αποτελεί και έναν τόπο φορτισμένο με ιστορικές μνήμες, καθώς οι περήφανοι, ακατάβλητοι και ανυπότακτοι κάτοικοί του διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις κρίσιμες ιστορικές περιόδους του ελληνισμού, προπάντων δε στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.

Η τουριστική υποδομή της ευρύτερης περιοχής του Μαινάλου είναι άκρως ικανοποιητική. Τους ταξιδιώτες υποδέχονται και εξυπηρετούν παραδοσιακοί ξενώνες και αρχοντικά, φροντισμένα τουριστικά καταλύματα, ταβέρνες και μεζεδοπωλεία με ξεχωριστές γεύσεις, καταστήματα με τοπικές νοστιμιές και είδη λαϊκής τέχνης.

Σε έναν άλλο μεγάλο ορεινό όγκο με ιδιαίτερη φυσική ομορφιά, αυτόν του Πάρνωνα, βρίσκονται, μεταξύ άλλων οικισμών της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας, το κεφαλοχώρι του Αγίου Πέτρου, το Καστρί και τα Άνω Δολιανά, μακρύτερα δε η Καστανίτσα και ο Κοσμάς.

Στο βορειοδυτικό τμήμα της Αρκαδίας, κοντά στο φράγμα και την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα, τοπίο εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, βρίσκονται τα Τρόπαια, ορεινό χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 760.

Μια ξεχωριστή ενότητα της Αρκαδίας αποτελούν το Άστρος Κυνουρίας, γνωστό ως τόπος συγκλήσεως της Β' Εθνοσυνελεύσεως των επαναστατημένων Ελλήνων, την άνοιξη του 1823, και το επίνειό του, το Παράλιο Άστρος, με νησιώτικο χρώμα και μεγάλη τουριστική κίνηση.

Νοτιότερα, ανάμεσα στον επιβλητικό Γερόβραχο του Πάρνωνα (ύψους 450 μέτρων) και τα καταγάλανα νερά του Αργολικού κόλπου και του Μυρτώου πελάγους, βρίσκεται ο Τυρός, όμορφη παραθαλάσσια κωμόπολη της Αρκαδίας και τμήμα της ιστορικής Τσακωνιάς, που αποτελείται από τρεις οικισμούς: την Παραλία Τυρού, τουριστικό θέρετρο με δαντελωτές ακρογιαλιές και καθαρές παραλίες, τα Σαπουνακαίικα και τον Άνω Τυρό.

Κοντά στο νοτιοανατολικό άκρο της Αρκαδίας, στα ριζά του εντυπωσιακού Κοκκινόβραχου και σε μικρή απόσταση από τις ακτές του Μυρτώου πελάγους, απλώνεται το Λεωνίδιο, η πρωτεύουσα της Tσακωνιάς. Επίνειο του Λεωνιδίου είναι ο οικισμός Πλάκα. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα εύφορη και άριστα καλλιεργημένη με οπωροφόρα δέντρα, ελιές και κηπευτικά (ονομαστή είναι η «τσακώνικη μελιτζάνα»).

Μοναδικό χρώμα έχει ο εορτασμός του Πάσχα στο Λεωνίδιο, καθώς τη νύχτα της Αναστάσεως αναβιώνει εκεί ένα από τα πλέον φαντασμαγορικά αναστάσιμα έθιμα της χώρας μας, το έθιμο των αεροστάτων.

*Φωτογραφία: Στεμνίτσα Αρκαδίας

*Πηγή φωτογραφίας: Δήμος Γορτυνίας

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia