Ζαγοροχώρια, πατρίδα ευεργετών και ανθρώπων των γραμμάτων

Τόπος ιδανικός για περιπατητές και φυσιολάτρες, το Ζαγόρι, τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, απλώνεται στην περιοχή των ορεινών συγκροτημάτων της Τύμφης, της Πίνδου και του Μιτσικελίου.

Κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η αρμονική συνύπαρξη του πλούσιου σε εναλλαγές φυσικού τοπίου με την ανθρώπινη δραστηριότητα και δημιουργία. Οι επιβλητικοί ορεινοί όγκοι, τα πυκνά δάση, οι απόκρημνες χαράδρες και οι κατάφυτες ρεματιές, τα ποτάμια και οι λιμνούλες εναρμονίζονται απόλυτα με την πέτρα, το ξύλο και τη σχιστόπλακα.

Πατρίδα ευεργετών και ανθρώπων των γραμμάτων, τα Ζαγοροχώρια γνώρισαν οικονομική και πνευματική ακμή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 15ο αιώνα χωριά του Κεντρικού και Ανατολικού Ζαγορίου συνθηκολόγησαν με τους Τούρκους και εξασφάλισαν προνόμια αυτονομίας, αυτοδιοίκησης και ατέλειας.

Το 1670 συγκροτήθηκε η «Επιστασία Ζαγορίου», αυτοδιοικούμενη ομοσπονδία, στην οποία η Πύλη παραχώρησε σημαντικά προνόμια (σουρούτια). Οι κάτοικοι του Ζαγορίου, απαλλαγμένοι πλέον από την παρουσία των Τούρκων, εκτελούσαν ελεύθεροι τα θρησκευτικά καθήκοντά τους, έχτιζαν ναούς και εξέλεγαν αντιπροσώπους (βεκίληδες). Αυτοί, με τη σειρά τους, εξέλεγαν το γενικό προεστό (βεκίλη του Ζαγορίου), ο οποίος διοικούσε την περιοχή και ήταν υποχρεωμένος να συλλέγει και να αποδίδει τους φόρους στο τουρκικό δημόσιο.

Πολλοί κάτοικοι του Ζαγορίου αναζήτησαν καλύτερη τύχη στην Κωνσταντινούπολη, τη Βλαχία, τη Ρωσία, τη Μικρά Ασία, τη Σερβία, την Αυστρία κ.α. Χάρη στην εμπορική κυρίως δραστηριότητα που ανέπτυξαν, απέκτησαν με την πάροδο του χρόνου πλούτο, φήμη και αξιώματα.

Η προσφορά τους στον τόπο καταγωγής τους και στο Γένος γενικότερα υπήρξε σημαντική, αφού χρηματοδότησαν την κατασκευή εκκλησιών, σχολείων, δρόμων, πλατειών, βρυσών, γεφυριών και αρχοντικών.

Το Ζαγόρι άρχισε να παρακμάζει μετά το θάνατο του Αλή πασά (1822) και την κατάργηση των προνομίων του (1868), ενώ δοκιμάστηκε σκληρά κατά τη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων που πραγματοποιήθηκαν εκεί τον 20ό αιώνα.

Το Ζαγόρι χωρίζεται εκ παραδόσεως σε Ανατολικό (ανάμεσα στην οροσειρά της Πίνδου και το Μιτσικέλι), Δυτικό (δυτικά της Τύμφης) και Κεντρικό (ανάμεσα στην Τύμφη και το Μιτσικέλι).

Παντού, οι εξαίρετες αρχιτεκτονικές δημιουργίες, το μοναδικό φυσικό ανάγλυφο, τα γραφικά μονοπάτια και οι ενδιαφέρουσες περιπατητικές διαδρομές συγκινούν και γοητεύουν τους επισκέπτες όλες τις εποχές του χρόνου.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia