Σίγρι Λέσβου, ένα σπάνιο φυσικό μνημείο διεθνούς φήμης

Γραφικός παραλιακός οικισμός στο δυτικό τμήμα της Λέσβου, σε περιοχή με θαυμάσιες δαντελωτές ακτές, το Σίγρι έχει αποκτήσει διεθνή φήμη χάρη στο απολιθωμένο δάσος και το σπουδαίο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που διαθέτει.

Το μεγάλο και ασφαλές λιμάνι του οικισμού, προστατευμένο από τη νήσο Νησιώπη (Μεγαλονήσι), φυσικό κυματοθραύστη, και η καίρια γεωγραφική θέση του κατέστησαν το Σίγρι κέντρο εξαγωγικού εμπορίου επί Τουρκοκρατίας, κατά το 18ο και το 19ο αιώνα.

Στολίδια του οικισμού είναι η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, άλλοτε τζαμί, και το κάστρο, χτισμένο στη θέση οχυρωματικού έργου της εποχής των Γατελούζων.

Η οικοδόμηση του κάστρου περί τα μέσα του 18ου αιώνα (η σωζόμενη αρχική ιδρυτική επιγραφή αναφέρει το έτος 1757) από τον Σουλεϊμάν πασά, αρχιναύαρχο του οθωμανικού στόλου, αποσκοπούσε αφενός στην προστασία της περιοχής από τις πειρατικές επιδρομές και αφετέρου στην ανεμπόδιστη άσκηση των εμπορικών δραστηριοτήτων των κατοίκων.

Το κάστρο του Σιγρίου, πυρήνας της οικιστικής ανάπτυξης που σημειώθηκε στην περιοχή με την πάροδο του χρόνου, αποτέλεσε οθωμανικό στρατόπεδο καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα, έως την απελευθέρωση της Λέσβου και τον τερματισμό της μακραίωνης τουρκικής κατοχής (Δεκέμβριος 1912).

Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το κάστρο χρησιμοποιήθηκε ως σταθμός ανεφοδιασμού και ορμητήριο των συμμαχικών δυνάμεων της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Entente Cordiale).

Αρμονικά δεμένο με το φυσικό περιβάλλον είναι το κτίριο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, όπου παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, η εξέλιξη της ζωής στη Γη από τους πρώτους μονοκύτταρους οργανισμούς, που εμφανίστηκαν στον πλανήτη πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια, έως την εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου.

Στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου προβάλλονται, επίσης, τα φυτικά απολιθώματα της δυτικής Λέσβου, τα υποθαλάσσια απολιθώματα (από το χώρο δυτικά του Σιγρίου, μεταξύ Σιγρίου και νήσου Νησιώπης και δυτικά της Νησιώπης), τα ζώα του απολιθωμένου δάσους (ξεχωρίζει η απολιθωμένη κάτω γνάθος προγονικής μορφής προβοσκιδωτού ζώου από την περιοχή του Γαββαθά Άντισσας, ηλικίας 20 εκατομμυρίων ετών), καθώς και τα γεωλογικά φαινόμενα και οι διεργασίες που συνδέονται με τη δημιουργία του απολιθωμένου δάσους και τη γεωλογική εξέλιξη της περιοχής του Αιγαίου τα τελευταία 25 εκατομμύρια χρόνια.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας διαθέτει, πέραν των μόνιμων εκθεσιακών χώρων, αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, βιβλιοθήκη, εργαστήρια έρευνας και συντήρησης απολιθωμάτων, υπαίθριο αμφιθέατρο, πωλητήριο και αναψυκτήριο.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου προσελκύουν το ενδιαφέρον μαθητών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Δίπλα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας βρίσκεται το Γεωπάρκο Σιγρίου, όπου έχουν αποκαλυφθεί ιστάμενοι απολιθωμένοι κορμοί και ριζικά συστήματα δέντρων που απολιθώθηκαν επιτόπου.

Το ξωκλήσι της Φανερωμένης, μέσα σε σπηλιά, στην ομώνυμη παραλία (βόρεια του Σιγρίου), και το γεωπάρκο Πλάκας (με εντυπωσιακούς απολιθωμένους κορμούς και απολιθωμένα φύλλα), στην περιοχή της ομώνυμης παραλίας (νότια του Σιγρίου), αποτελούν πρόσθετους πόλους έλξεως για όσους έχουν κατά νουν να ανακαλύψουν το δυτικό τμήμα της Λέσβου.

Όμως, το σημαντικότερο, πέραν πάσης αμφιβολίας, αξιοθέατο της ευρύτερης περιοχής του Σιγρίου είναι το φημισμένο απολιθωμένο δάσος. Σε απόσταση 12 χιλιομέτρων ανατολικά από τον οικισμό του Σιγρίου βρίσκεται ένα από τα σπανιότερα φυσικά μνημεία του κόσμου, ένα υποτροπικό δάσος που απολιθώθηκε επιτόπου λόγω της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας της περιοχής.

Στο απολιθωμένο δάσος έχει αποτυπωθεί η γεωλογική ιστορία της λεκάνης του Αιγαίου τα τελευταία 20 εκατομμύρια χρόνια. Η έρευνά του προσφέρει μοναδικές πληροφορίες για τη χλωρίδα (απολιθωμένοι κορμοί κωνοφόρων, απολιθωμένα φοινικόδεντρα κ.ά.), την πανίδα (απολιθώματα σπονδυλοζώων), τις οικολογικές συνθήκες, το κλίμα και τις μεταβολές του, την ηφαιστειακή δραστηριότητα, τις μεγάλες τεκτονικές κινήσεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή δομή της περιοχής.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Μαθήματα πατριδογνωσίας": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/patridognwsia