Οι λέξεις του 2023 (Μέρος Β')
Rizz (Ριζ) Απρόσμενη λέξη της χρονιάς (εκτός και αν είσαι 16-25 ετών), σύμφωνα τουλάχιστον με το Oxford University Press. Ρίζα του το charisma (=χάρισμα). Ως ουσιαστικό σημαίνει «γοητεία, έλξη», ως ρήμα «γοητεύω, αποπλανώ». Προσοχή στην ορθή χρήση του. Οι εγχώριοι εκπρόσωποι της γενιάς Ζ θα πουν: «Αυτός έχει ή είναι W Rizz/ Win Rizz/Ultimate Rizz», δηλαδή «είναι πολύ καλός στο “πέσιμο”»
Oυρανοκατέβατος Η πιο συνήθης περιγραφή του νέου αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης (άλλα συναφούς λογικής: τυχάρπαστος, σκαρπινοφλώρος κ.τλ.) Το υιοθετεί μετά πάθους και ο ίδιος: «Ναι, χρειάζεται ένας ουρανοκατέβατος αουτσάϊντερ…».
«Πράσινος χρυσός» Το λάδι αναδεικνύεται πρωταθλητής του φετινού παγετώνα της ακρίβειας, με τις τιμές του να πλησιάζουν αυτές του ουίσκι (εξ ου και το χιουμοριστικό σποτ με τα «Χάιλαντς οφ Πύργκος»). Τα εγχώρια δελτία ειδήσεων επιστρατεύουν μουσικό χαλί πιο δραματικό και από αυτό που βάζουν για τον πόλεμο στη Γάζα, προκειμένου να μιλήσουν για τον πληθωρισμό, τα αντικλεπτικά στoυς Black Label ντενεκέδες, το πλιάτσικο σε ελαιώνες κ.τλ.
«Αγαπιόμαστε μαζί, τσακίστε τους ναζί» Κεντρικό σύνθημα στο πρώτο (αυτo)οργανωμένο Pride Χανίων. Στο μεταξύ, το πολύκροτο νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών σκοντάφτει σε ποικίλα ζητήματα γαλάζιας συνείδησης.
Swiftie Eνθουσιώδης φαν της Τέιλορ Σουίφτ. Aπό την άνοιξη του 2024 οι Swifties θα μπορούν να σπουδάζουν το αντικείμενο της λατρείας τους ακόμα και στο Χάρβαρντ.
Situationship (εκ του situation κατάσταση και του relationship = σχέση) Ρομαντική σχέση απροσδιόριστης τεχνοτροπίας και υφής, χωρίς ταμπέλες, αποκλειστικότητες και τα ρέστα. Αλλως ειπείν, το να είσαι με κάποιον χωρίς να είσαι. Ανταποκρίνεται πλήρως στην αυταπάτη της ανάγκης για ρηχότητα της εποχής (ενώ στην πραγματικότητα όλοι διψούν για συναίσθημα) και στη διαχρονική αμηχανία του να θέτεις και να απαντάς σε ερωτήματα του τύπου «Πού βαδίζουμε;», «Μπορώ να βγαίνω και με άλλους/άλλες εκτός από σένα;», «Θα σε δω σίγουρα αύριο;» κ.τλ. Ο όρος δεν γεννήθηκε, φυσικά, το 2023, αλλά αυτή τη χρονιά ήταν που απέκτησε τέτοια δημοφιλία μεταξύ και των ελλήνων Gen Zers, που δεν το έχουν σε τίποτα να σου τρίψουν στη μούρη: «Εχω ένα situationship».
«Λευκή πνευμονία» Ενας καινούργιος επιδημιολογικός εφιάλτης made in China, που απειλεί φέτος να πάρει τα σκήπτρα από τον ξεχασμένο αλλά πανταχού παρόντα SARS-CoV-2. Αν μη τι άλλο, πιο σικ από την «ευλογιά των πιθήκων» και τη «γρίπη της ντομάτας» του 2022.
«Σώστε το “Ιντεάλ”» Κεντρικό σύνθημα του γενικευμένου (και κατά τι υποκριτικού) οδυρμού για τον κίνδυνο που διατρέχουν οι τελευταίοι ιστορικοί κινηματογράφοι του αθηναϊκού κέντρου («Ιντεάλ», «Ιριδα», «Αστορ»), που συνεχίστηκε φέτος με μεγαλύτερη ζέση. Λογικό, αφού ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Aθρόα η προσέλευση στις συμβολικές δωρεάν προβολές των μεταμελημένων σινεφίλ, που συνειδητοποίησαν ότι για να επιζήσουν οι αγαπημένες τους σκοτεινές αίθουσες δεν φτάνουν οι νοσταλγικές κορόνες και οι επικήδειοι μέσα από τα σόσιαλ μίντια (όπως είχε γίνει πέρυσι, που έκλεισε το «Embassy» της Πατριάρχου Ιωακείμ – θέατρο από αυτή τη σεζόν). Σημασία, βέβαια, έχει να αγοράσει κανείς και κανένα εισιτήριο. Οπως και να ‘χει, το συγκεκριμένο σύνθημα δεν έπιασε. Το αγαπημένο «Ιντεάλ» θα γίνει τελικά ξενοδοχείο (μέχρι τις 22/12 φιλοξενεί τις τελευταίες του αποχαιρετιστήριες προβολές).
Μάρμαρα Σύμφωνα με τον βρετανικό Τύπο, δεν είναι μόνο οι Ελληνες που έχασαν τα μάρμαρά τους (λογοπαίγνιο με τη φράση «lose one’s marble = τρελαίνομαι, τα χάνω). Μετά την «ελληνική τραγωδία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα», ο βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ ήταν αναμφίβολα αυτός που κλήθηκε να πληρώσει το μάρμαρο.
Ενδόρρηξη Αυτό που υπέστη μέσα σε 30 μιλισεκόντ στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό το βαθυσκάφος «Τιτάν», σκοτώνοντας ακαριαία τους πέντε επιβάτες του, ανάμεσά τους και τον 19χρονο γιο του πακιστανικής καταγωγής δισεκατομμυριούχου Σαχζάντα Νταγούντ. Ο πλανήτης θα παρακολουθήσει με δέος στις 18 Ιουνίου το δυστοπικό παραμύθι ναρκισσισμού και παντοδυναμίας, που θα τελειώσει με συντρίμμια και ανθρώπινα λείψανα να ανασύρρονται από βάθος 4.000 μ., 500 μ. από το ναυάγιο του «Τιτανικού». Το είπε και ο Ομπάμα όταν ήρθε στην Αθήνα. Οι 5 του «Τιτάνα» επισκίασαν τους 700 της Πύλου.
Μηχανόσημο Η εξέλιξη του γραμματοσήμου, που σταδιακά καταργείται. Πρόκειται για αυτοκόλλητη ετικέτα σήμανσης στην οποία θα αποτυπώνονται, εκτός από τα ταχυδρομικά τέλη, το barcode ιχνηλάτησης αντικειμένου κ.ά. Βαρύ το χτύπημα για τον φιλοτελισμό. Πάλι καλά που θα υπάρχει μεταβατική περίοδος (μέχρι τις 30 Ιουνίου 2024).
X «Είδε κανείς το eXecrable (= αποτρόπαιο) νέο logo;» τουίταρε το καλοκαίρι ο αμερικανός ηθοποιός Μαρκ Χάμιλ λανσάροντας το hashtag #ByeBye Birdie. H μεταμόρφωση του Twitter ήταν ολική, το αγαπημένο (από το 2010) γαλάζιο πουλί εξαφανίστηκε, τα τιτιβίσματα κόπηκαν μαχαίρι, κάποιοι είπαν ότι το «Χ», που εγκατέστησε με το ζόρι ο Μασκ, θυμίζει σελίδα πορνογραφικού περιεχομένου. Το ερώτημα μέχρι σήμερα παραμένει γιατί να θέλεις να ξεχαρβαλώσεις εν μία νυκτί ένα πανίσχυρο, παγκόσμιας ακτινοβολίας brand.
Shrinkflation (εκ του shrink = συρρικνώνω και του inflation = πληθωρισμός). Η τάση των συσκευασιών στα ράφια να συρρικνώνονται κρατώντας την ίδια (ή και υψηλότερη) τιμή. π.χ. μικρότερη συσκευασία τοματοπελτέ, γεμιστά μπισκότα με μικρότερη ποσότητα κρέμας ή λεπτότερο χαρτί υγείας. Ολο και περισσότεροι εξοργισμένοι καταναλωτές βγαίνουν στα κοινωνικά δίκτυα να διαμαρτυρηθούν για αγαπημένα προϊόντα που έχουν γίνει τσουρούτικα. Μόνο «η πολιτική του πουμαρό» δεν υπέστη φέτος shrinkflation.
«Εχω πάει» Το σύνθημα της δημοφιλούς καμπάνιας της Aegean. Απότοκο του παλιρροϊκού κύματος revenge travel (ταξίδι εκδίκησης), που ξεκίνησε το 2021, κορυφώθηκε το 2022 και συνεχίστηκε φέτος απτόητο. Συνδέεται με την ακόρεστη επιθυμία να πάρεις το πρώτο αεροπλάνο και να αναπληρώσεις τον συσσωρευμένο εγκλεισμό του 2020.
Compassion fatigue (= κόπωση της συμπόνοιας) Η κόπωση που επέρχεται όταν, μετά από τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας και της επικαιρότητας, καταφεύγεις συνειδητά σε μια «οικονομία συναισθηματικών αποθεμάτων» για να προφυλάξεις την ψυχική σου υγεία. Μπορεί να εκφραστεί ποικιλοτρόπως, με διαβάθμιση από το «Δεν θέλω να ακούω, να βλέπω άλλο» μέχρι το «Σκοτίστηκα, από εδώ και εμπρός θα κοιτάζω μόνο την πάρτη μου» και το συχνά άκρως επικίνδυνο «Πού να μπλέκω τώρα».
Υπάρχουν βέβαια πάντα εκείνοι που αντιστέκονται. Οπως μια επιβάτης του «Blue Ηοrizon» που δήλωσε μετά την αποφράδα 5η Σεπτεμβρίου 2023 (όταν έχασε τη ζωή του μέσα στα απόνερα ο Αντώνης Καρυώτης): «Τόσοι επιβάτες είδαμε και ακούσαμε τι συνέβη. Είδαμε και το πλοίο που αμέσως έκανε απόπλου σαν να μη συνέβη τίποτα. Εγώ δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να σιωπήσω, να μην πω την αλήθεια. Είναι ηθική υποχρέωσή μου».
«Επιταγή της ακρίβειας» Η επόμενη φάση μετά το περυσινό «καλάθι του νοικοκυριού». H ταφόπλακα του τέλους της αφθονίας.
«Το κίνημα της πετσέτας» Επιτέλους, ένας υγιής παρά θιν’ αλός πατριωτισμός για την επανάκτηση του δημόσιου χώρου. Oι πολίτες σε πολλούς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς (πρωτοστατεί η Πάρος, ακολουθούν οι Νάξος, Τήνος, Ρόδος, Χαλκιδική κ.ά.) τα παίρνουν αισίως στο κρανίο και διεκδικούν ελεύθερες παραλίες. Οι φετινές «εικόνες ντροπής» με τον σερβιτόρο σε beach bar της Ρόδου να σερβίρει μέσα στη θάλασσα, με τη μάνα που εκδιώκεται από beach bar στη Σιθωνία Χαλκιδικής επειδή βγάζει ψυγειάκι να ταΐσει το μωρό της ή με τις πλαστικές, μπαρόκ πολυθρόνες σε παραλία της Ηλείας, φαίνεται να υποδαυλίζουν το εύλογο μένος. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το φαινόμενο «ξαπλώστρα-ελάχιστη κατανάλωση-καταπάτηση και του τελευταίου κόκκου άμμου» δεν θα απουσιάζει ούτε το καλοκαίρι του 2024. Αν μη τι άλλο, έγινε μια αρχή.
Kακοήθης κανονικότητα (malignant normality) Η καθημερινότητα στη Γάζα. Περιγράφει μια κατάσταση επιβλαβή και καταστροφική, που έχει γίνει ρουτίνα. Oρος επινοημένος από τον διακεκριμένο αμερικανό ψυχίατρο και ψυχαναλυτή Ρόμπερτ Τζέι Λίφτον, που μόλις πρόσφατα κυκλοφόρησε το καινούργιο του βιβλίο με τίτλο που θα μπορούσε να κοσμεί και ολόκληρο το 2023: «Επιζώντας από τις καταστροφές μας».
Πηγή: protagon.gr
Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika
