Οι λέξεις του 2023 (Μέρος Α')
Αuthentic (αυθεντικός/ή/ό) Η λέξη της χρονιάς, σύμφωνα τουλάχιστον με τη συντακτική ομάδα του λεξικού «Merriam Webster». Ενας εύσχημος τρόπος να αποφευχθούν οι αληθινές λέξεις της χρονιάς: ΑI, ChatGPΤ, deepfake, μετα-αλήθεια, φούμαρα και τα συναφή. Γενικά, όταν βλέπεις ελληνικές λέξεις σε πρωτοσέλιδα, δεν είναι για καλό. Να θυμίσω πέρυσι τις «permacrisis» («μονιμοκρίση») και «polycrisis» («πολυκρίση»).
Πάρε με όταν φτάσεις Το «σλόγκαν» ενός εθνικού πένθους (Τέμπη, 28/2/2023).
Politainment (στα πρότυπα του infotainment) Νεολογισμός που αποτυπώνει τη σύζευξη της πολιτικής με τη διασκέδαση. Πρώτος διδάξας, χωρίς social media, ο «μπουλντόζας» (Μιλτιάδης Εβερτ, 1986). Στις φετινές εκλογικές αναμετρήσεις οι πολιτικοί κλήθηκαν να προσφέρουν ψυχαγωγικό θέαμα κατάλληλο για τις νέες πλατφόρμες (κυρίως το TikTok). Στόχος η διεισδυτικότητα στην «απολιτίκ» Γενιά Ζ, που τα περισσότερα από αυτά που είδε τα βρήκε σούπερ «κριντζ».
Ιουνιάριος Ο φετινός τροπικός Ιούνιος, αποτρόπαιος, κολλώδης και με συνεχείς βροχές· το βράδυ ήθελε και ζακέτα.
Βarbenheimer H συγχώνευση των δύο blockbuster του καλοκαιριού («Barbie» και «Openheimer»), που το πρώτο σαββατοκύριακο της προβολής τους μάζεψαν στο μεταπανδημικό box office 235, 5 εκατ. δολάρια (μόνο σε ΗΠΑ και Καναδά). Μια κίνηση counterprogramming ματ των στούντιο που έγινε φαινόμενο, meme, μπλουζάκι και πολλά άλλα κακόγουστα. Στο ΤikTok έκανε την εμφάνισή της και μια αυτοσχέδια Μπάρμπι-Οπενχάιμερ συνοδευόμενη από το «πυρηνικό ονειρεμένο σπίτι» της.
Πριγκόζιν Ο «σεφ του Πούτιν» που λίγο έλειψε να μπουκάρει με τεθωρακισμένα στη Μόσχα. Στο μέλλον θα ηχεί κάτι σαν «Ρασπούτιν».
Σφήκες Προτού ακόμη ξαμολυθούν (τον περασμένο Ιούλιο), οι «Σφήκες» της Λένας Κιτσοπούλου ήταν ήδη το talk of the town του φετινού θέρους. Στη συνέχεια, βέβαια, «έπεσε» το Twitter. Σε άλλους άρεσε που η καλλιτέχνις τοποθέτησε απέναντί μας έναν «μεγενθυντικό» καθρέφτη, άλλοι γιουχάρισαν την «αντισυστημική» που κάνει παραστάσεις με «συστημικά λεφτά», ορισμένοι έριζαν για το αν οι Σφήκες είναι θηλυκές ή αρσενικές. Για κάποιους, πάλι, όλο αυτό το πανδαιμόνιο για μια θεατρική παράσταση στην Επίδαυρο ήταν η πραγματική επιστροφή στην κανονικότητα.
Κοριοί Μια νέα διεθνής απειλή; Κορονοϊός με πόδια; Αν μη τι άλλο είναι σικ, αφού είναι made in Paris.
Αποσυριζοποίηση Η διάλυση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε απευθείας μετάδοση.
Oι tell–all αυτοβιογραφίες Φέτος ο πλανήτης έγκωσε από την «ωμή, ατρόμητη ειλικρίνεια» πολλών celebrities. Tην αρχή, βεβαίως, έκανε η Αυτού (τέως) Μεγαλειότητα ο Δούκας του Σάσεξ και η συμβία του Mέγκαν Μαρκλ. Δεν ήταν μόνο η αυτοβιογραφία του «Spare» («Ρεζέρβα») –έχει απειλήσει και με δεύτερο τόμο– αλλά και τα έξι λιγωτικά επεισόδια της docuseries «Harry & Meghan». Ακολούθησαν υπερβολικά πολλοί άλλοι, σε χαρτί ή σε σειρά (Ντέιβιντ Μπέκαμ, Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ, Ρόμπι Γουίλιαμς κ.τ.λ.)
Deinfluencers To αντίθετο των influencers. Προσπαθούν, υποτίθεται, να σε αποτρέψουν από την αήθη υπερκατανάλωση (συχνά βέβαια σε αποτρέπουν από συγκεκριμένες μάρκες, για να σε «σπρώξουν» τεχνηέντως σε κάποιες άλλες).
Νexit Kλώνος του «Brexit», κοινώς η επαπειλούμενη έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ενωση á la holandaise, μετά την πρόσφατη εκλογική πρωτιά του ακροδεξιού Γκέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία.
Πυρόπληκτοι/πλημμυροπαθείς τουρίστες Οι έχοντες την τύχη να παραθερίζουν σε περιοχές που επλήγησαν φέτος από καταστροφικές φωτιές ή πλημμύρες.
Aναγνώστες ευαισθησίας (sensitivity readers) Διαπιστευμένοι «αναγνώστες» που αναλαμβάνουν να συνετίσουν λογοτεχνικά έργα έτσι ώστε να είναι συμβατά με τις πάμπολες «σύγχρονες ευαισθησίες». Από τα πρώτα θύματά τους ο γνωστός για το ανατρεπτικό χιούμορ του Ρόαλντ Νταλ, ίσως ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας παιδικών βιβλίων του 20ού αιώνα.
Οι «αναθεωρήσεις» σε διάσημες ιστορίες του (όπως η «Ματίλντα» ή «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο της Σοκολάτας») αφορούν πρωτίστως το γένος, τη φυλή, το βάρος και την ψυχική υγεία. Εν έτει 2023 η λέξη «χοντρός» δεν μπορεί να υπάρχει ακόμα και σε ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1964 (πόσω μάλλον η «χοντρή», όπως έκρινε η ημετέρα Αλκηστις Πρωτοψάλτη, απαλείφοντας από μόνη της τη λέξη στο τραγούδι «Πάμε στον Αδωνι για καφέ» του 1986). Την τύχη του Νταλ είxαν η Αγκαθα Κρίστι και ο Ιαν Φλέμινγκ. Αναρωτιέται βέβαια κανείς τι θα μείνει από τον Τζέιμς Μποντ αν του αφαιρεθούν όλα τα ρατσιστικά και σεξιστικά σχόλια.
Σλέι (slay = φονεύω ή εντυπωσιάζω στην αγγλική). Χρησιμοποιείται κατά κόρον από εκπροσώπους της Γενιάς Ζ όταν θέλουν να δείξουν ενθουσιασμό για κάτι, π.χ. «Σλέι το outfit!» Ενίοτε χρησιμοποιείται και με ειρωνική διάθεση, π.χ. «Σλέι η μαθηματικού!».
«Εχασα μισή μέρα σκι» Στην αιωνιότητα πέρασε το παράπονο της Γκουίνεθ Πάλτροου ενώπιον του δικαστηρίου για τις συνέπειες που είχε για την ίδια το ατύχημα στο οποίο ενεπλάκη το 2016 σε πίστα σκι στη Γιούτα. Ο 76χρονος Τέρι Σάντερσον είχε καταθέσει αγωγή εναντίον της υποστηρίζοντας ότι η αμερικανίδα σταρ έπεσε πάνω του προκαλώντας του σοβαρά τραύματα που τον σημάδεψαν για πάντα.
«Τραύμα του κλίματος» («climate trauma»). Νεοαφιχθείς όρος που έρχεται να περιγράψει πολλά από αυτά που βιώσαμε αυτή τη χρονιά με τους τόσους εγχώριους πολυτραυματίες (βλ. Θεσσαλία, Ρόδος). Ο «Daniel» θα μοιάζει με γατάκι αν η COP28 εκεί στο Ντουμπάι δεν παλέψει κάτι να περισώσει.
Πηγή: protagon.gr
Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika
