Βασικοί κανόνες ορθογραφίας (Μέρος Α')

Είναι αλήθεια πως η ορθογραφία αποτελεί έναν από τους πονοκεφάλους τόσο των παιδιών όσο και των γονέων, αλλά και των δασκάλων που προσπαθούν με διάφορες τεχνικές να κάνουν τα παιδιά να αποφεύγουν όσο το δυνατόν περισσότερο τα λάθη. Μαγικός τρόπος να γίνουν όλοι ορθογράφοι δεν υπάρχει. Απαιτείται συνεχής προσπάθεια, διάβασμα βιβλίων σχολικών και εξωσχολικών, γράψιμο και διαρκής αναμόχλευση των γνώσεων.

Ωστόσο, κάποιοι απλοί κανόνες μπορούν να κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη και να μας προστατεύσουν από πληθώρα λαθών. Μαζέψαμε λοιπόν και παραθέτουμε κάποιους εξ αυτών (όχι όλους φυσικά) με την ελπίδα να βοηθήσουμε και να βοηθηθούμε...

ΡΗΜΑΤΑ

1. Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής στο α' ενικό πρόσωπο τελειώνουν πάντα σε –ω (ποτέ σε ο), π.χ. τρέχω

2. Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής στο β' και γ' ενικό πρόσωπο τελειώνουν πάντα σε –ει (ποτέ σε –η ή –ι ή –οι ή -υ), π.χ. τρέχεις, τρέχει

3. Τα ρήματα της παθητικής φωνής στο α', β', γ' ενικό και στο γ' πληθυντικό πρόσωπο τελειώνουν πάντα σε –αι (ποτέ σε –ε), π.χ. κάθομαι, κάθεσαι, κάθεται, κάθονται

4. Τα ρήματα της παθητικής φωνής στο α' και β' πληθυντικό πρόσωπο τελειώνουν πάντα σε –ε (ποτέ σε –αι), π.χ. καθόμαστε, καθόσαστε.

4α. Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής στο α' και β' πληθυντικό γράφονται πάντα με -ε, π.χ. τρέχουμε, τρέχετε

Ένα μικρό στιχάκι μας βοηθάει να θυμόμαστε τους κανόνες 3 και 4:
«Εμείς κι εσείς με –ε και όλοι οι άλλοι με –αι»

5. Τα ρήματα σε -άβω, γράφονται με -β
παραδείγματα: ανάβω, θάβω, ράβω, σκάβω
Εξαιρούνται τα: αναπαύω, απολαύω, θραύω (σπάζω), ψαύω (ψηλαφώ, αγγίζω)

6. Τα ρήματα σε –έβω και -έβομαι γράφονται με -ευ
π.χ. γυρεύω, κλαδεύω, παλεύω
Εξαιρούνται τα: κλέβω, σέβομαι

7. Τα ρήματα σε –ένω, -ένομαι γράφονται με αι
π.χ. ζεσταίνω, ανεβαίνω, υφαίνω, φαίνομαι
Εξαιρούνται τα: δένω, πλένω, μένω [και τα λαϊκά: κρένω (μιλώ, απαντώ), ψένω (ψήνω), γένομαι (γίνομαι)]

8. Τα ρήματα σε -έρνω, γράφονται με ε
π.χ. γδέρνω, γέρνω, φέρνω
Εξαιρείται το : παίρνω

9. Τα ρήματα σε -ιάζω, -ιάζομαι, γράφονται με ι
αγκαλιάζω, νευριάζω, βιάζομαι
Εξαιρούνται τα: αδειάζω, μοιάζω, μονοιάζω, χρειάζομαι, νοιάζομαι

10. Τα ρήματα σε -ίζω, -ίζομαι, γράφονται με ι
π.χ. ανθίζω, αντικρίζω, σφουγγίζω, σφουγγαρίζω, φτερνίζομαι κλπ.
Εξαιρούνται τα: μπήζω, πήζω, πρήζω, αναβρ(λ)ύζω, δακρύζω, γογγύζω, ολολύζω, κατακλύζω, κελαρύζω, συγχύζω, σφύζω, τανύζω, δανείζω, αθροίζω

11. Τα ρήματα σε -λω, γράφονται με λλ
αναβάλλω, ανατέλλω, ποικίλλω
(με λλ μόνο στον ενεστώτα, παρατατικό και εξακολουθητικό μέλλοντα, Οι άλλοι χρόνοι με ένα -λ, π.χ. έχει ανατείλει, έχω προσβάλει)
Εξαιρούνται τα: θέλω, οφείλω

12. Τα ρήματα σε -ώνω, γράφονται με -ω (ωμέγα) στην παραλήγουσα
πληρώνω, κλειδώνω, γλιτώνω, στρώνω

13. Τα ρήματα σε -σω, γράφονται με -σσω
π.χ. αναπτύσσω, απαλλάσσω, συμπτύσσω
εξαιρείται: αρέσω

14. Τα ρήματα σε -τω, γράφονται με -ττω
π.χ. πλήττω, φρίττω, εισπράττω
Εξαιρούνται: θέτω, κείτομαι

15. Τα ρήματα σε -(ι)νω, γράφονται με
α): -ι
π.χ. δίνω, κλίνω, πίνω
β): με -η
π.χ. αφήνω, σβήνω, στήνω, ψήνω
γ): με -υ
λύνω, μολύνω, ευκολύνω, αμβλύνω, ντύνω, γδύνω, ξύνω, φτύνω, χύνω, διευθύνω, αμύνομαι, απομακρύνω, ενθαρρύνω, επιβραδύνω, επιμηκύνω, καταπραΰνω, λαμπρύνω, μακρύνω, μικρύνω, σμικρύνω, μεγεθύνω, παροτρύνω
δ): με -ει
κλείνω, τείνω

16. Στα ρήματα της ενεργητικής φωνής, που τονίζονται στη λήγουσα, στον αόριστο η παραλήγουσα γράφεται με –η (ήτα), π.χ. αγαπώ-αγάπησα, ρωτώ-ρώτησα κλπ.

Βασικοί κανόνες ορθογραφίας (Μέρος B')

Βασικοί κανόνες ορθογραφίας (Μέρος Γ')

Πηγή: adiabastoi.blogspot.com

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika