Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος ΣΤ’)

Διπλόκλιτα ονομάζονται τα ουσιαστικά εκείνα που ακολουθούν δύο τρόπους κλίσης. Ειδικότερα, πρόκειται για ουσιαστικά αρσενικού (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) γένους που σχηματίζουν τον πληθυντικό σε ουδέτερο ή και σε ουδέτερο γένος.

Τέτοια είναι:

• ο σανός/τα σανά
• ο Τάρταρος/τα Τάρταρα (τα έγκατα της Γης, ο Κάτω Κόσμος)
• η νιότη/τα νιάτα
• ο πλούτος/τα πλούτη
• ο βάτος (λόγιος τύπος, η βάτος)/οι βάτοι αλλά και τα βάτα
• ο βράχος/οι βράχοι αλλά και τα βράχια
• ο δεσμός/οι δεσμοί (για σχέσεις οιασδήποτε μορφής) αλλά και τα δεσμά (π.χ., δεσμά του σκλάβου, δεσμά του γάμου, ισόβια δεσμά)
• ο καπνός/οι καπνοί (από τα τσιγάρα) αλλά και τα καπνά (το φυτό)
• ο λαιμός/οι λαιμοί αλλά και τα λαιμά (π.χ., έχω τα λαιμά μου, δηλαδή έχω κρυώσει στο λαιμό)
• ο λόγος/οι λόγοι (ομιλίες, αιτίες) αλλά και τα λόγια (οτιδήποτε λέει κανείς, κουβέντες με ή και χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο)
• ο ναύλος/οι ναύλοι αλλά και τα ναύλα
• ο ουρανός/οι ουρανοί (π.χ., άνοιξαν οι ουρανοί, δηλαδή βρέχει καταρρακτωδώς, η βασιλεία των ουρανών) αλλά και τα ουράνια (π.χ., πετάω στα ουράνια, δηλαδή βρίσκομαι σε κατάσταση υπέρτατης ευτυχίας)
• ο φάκελος/οι φάκελοι αλλά και τα φάκελα
• ο χρόνος/οι χρόνοι (των ρημάτων) αλλά και τα χρόνια
• ο αδελφός ή αδερφός/οι αδελφοί ή αδερφοί αλλά και τα αδέλφια ή αδέρφια (αγόρια και κορίτσια μαζί)
• ο εξάδελφος ή ξάδελφος ή ξάδερφος/οι εξάδελφοι ή ξάδελφοι ή ξάδερφοι, αλλά και τα ξαδέλφια ή ξαδέρφια (αγόρια και κορίτσια μαζί)

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα ανωτέρω, οι δύο τύποι του πληθυντικού των διπλόκλιτων ουσιαστικών διαφέρουν ενίοτε και στη σημασία.

Διπλόμορφα λέγονται ορισμένα ουσιαστικά που έχουν δύο τύπους, και μάλιστα με διαφορετικό αριθμό συλλαβών.

Τέτοια είναι:

• Διπλόμορφα και στους δύο αριθμούς: γέροντας - γέρος αλλά και γέροντες - γέροι, δράκοντας - δράκος αλλά και δράκοντες - δράκοι.
• Διπλόμορφα μόνο στον ενικό: γίγαντας - γίγας (πληθ. γίγαντες), ελέφαντας - ελέφας (πληθ. ελέφαντες), χάροντας - χάρος, δεσποινίδα - δεσποινίς, καθώς και τα κύρια ονόματα Αίαντας - Αίας, Οιδίποδας - Οιδίπους.

Τέλος, διπλοκατάληκτα ονομάζονται ορισμένα ουσιαστικά που εμφανίζουν διπλό κάποιον κλιτικό τύπο.

Τέτοια είναι:

• Διπλοκατάληκτα στον ενικό: γονέας - γονιός, μάγειρας - μάγειρος, μάστορας - μάστορης, άκρη - άκρια, ανεμώνα - ανεμώνη, κάμαρα - κάμαρη, δάκρυ - δάκρυο, χείλος - χείλι.
• Διπλοκατάληκτα στον πληθυντικό: γονείς - γονιοί, δεσπότες - δεσποτάδες, καπετάνιοι - καπεταναίοι, νοικοκύρηδες - νοικοκυραίοι, στήθη - στήθια, φουρνάρηδες - φουρναραίοι.

Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Α’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Β’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Γ’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Δ’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Ε’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika