Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Δ’)

Η κλίση των αρσενικών, η κλίση των θηλυκών και η κλίση των ουδετέρων ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες, που αναφέρονται αναλυτικά στη «Νεοελληνική Γραμματική» του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Πολλά, όμως, είναι τα ουσιαστικά εκείνα που δεν κλίνονται σύμφωνα με τους προαναφερθέντες κανόνες. Τα εν λόγω ουσιαστικά ονομάζονται ανώμαλα ουσιαστικά και διακρίνονται σε άκλιτα, ελλειπτικά, ιδιόκλιτα, διπλόκλιτα, διπλόμορφα και διπλοκατάληκτα.

Άκλιτα είναι τα ουσιαστικά που φυλάσσουν σε όλες τις πτώσεις την ίδια κατάληξη. Την πτώση τους φανερώνει το άρθρο που τα συνοδεύει.

Στα άκλιτα συγκαταλέγονται τα γράμματα του αλφαβήτου, η λέξη Πάσχα, τα προτακτικά που μπαίνουν πριν από κύρια ή κοινά ονόματα (Αγια-, Αϊ-, γερο-, θεια-, κυρα-, μαστρο-, μπαρμπα-, κυρ, καπετάν, πάτερ), ξενικές λέξεις (π.χ., ρεκόρ, ζενίθ, ναδίρ), ξενικά τοπωνύμια και ξενικά ονόματα ανθρώπων (π.χ., Ιερουσαλήμ, Σινά, Γιβραλτάρ, Αδάμ, Δαβίδ, Νώε, Μωάμεθ), οικογενειακά ονόματα Ελλήνων σε πτώση γενική (Χριστοδούλου, Δημητρίου, Παπαναστασίου κ.ά.), τα επώνυμα των γυναικών που σχηματίζονται από τη γενική του αρσενικού (η κυρία Μελά/της κυρίας Μελά, η κυρία Γεννηματά/της κυρίας Γεννηματά).

Ελλειπτικά λέγονται τα ουσιαστικά εκείνα που συνηθίζονται μόνο σε ορισμένες πτώσεις του ενικού ή του πληθυντικού, ως επί το πλείστον στην ονομαστική και την αιτιατική.

Ελλειπτικά ουσιαστικά είναι, μεταξύ άλλων, οι λέξεις δείλι (οι λοιπές πτώσεις αναπληρώνονται από το δειλινό), πρωί (οι λοιπές πτώσεις αναπληρώνονται από το πρωινό), σέβας (στον πληθυντικό, τα σέβη και τα σεβάσματα), σέλας (βόρειο ή νότιο πολικό σέλας), τάραχος (η ψυχική ταραχή, συνηθίζεται στη φράση τραβώ ή περνώ των παθών μου τον τάραχο), προάλλες (χρησιμοποιείται στην επιρρηματική φράση τις προάλλες, δηλαδή προ ημερών, πριν από μερικές ημέρες), σύγκαλα/συγκαλά (η φυσιολογική κατάσταση/η πνευματική - ψυχική ισορροπία, συνηθίζεται στη φράση είμαι/έρχομαι στα σύγκαλά μου ή στα συγκαλά μου).

Στη γενική μόνο συνηθίζονται οι λέξεις λογής/λογιών (τι λογής, κάθε λογής, λογής-λογής, λογιών-λογιών), του κάκου (μάταια, ανώφελα), του θανατά (είμαι του θανατά ή πέφτω του θανατά).

Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Α’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Β’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Γ’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Ε’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος ΣΤ’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika