Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Γ’)

Ως προς τον αριθμό των ουσιαστικών, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι πολλά ονόματα συνηθίζονται μόνο στον έναν αριθμό ή προπάντων στον έναν.

Απαντούν μόνο ή προπάντων στον ενικό ονόματα που σημαίνουν έννοιες μοναδικές. Τέτοιου είδους ονόματα είναι διάφορα περιληπτικά, συγκεκριμένα και αφηρημένα ουσιαστικά (συγγενολόι, αστροφεγγιά, οικουμένη, ξενιτιά, δικαιοσύνη, πίστη κ.ά.), ονόματα στοιχείων, μετάλλων και ορυκτών (υδρογόνο, οξυγόνο, ασήμι, σίδηρος, άργιλος κ.ά.), ονόματα εορτών (Λαμπρή, Πεντηκοστή, Ευαγγελισμός κ.ά.), πολλά τοπωνύμια (αυτά σχηματίζουν πληθυντικό μόνον όταν τυχαίνει να υπάρχουν περισσότερα του ενός ίδια τοπωνύμια, όπως στη χώρα μας οι Πηνειοί και οι Όλυμποι), ονόματα ανθρώπων (και αυτά σχηματίζουν πληθυντικό μόνον όταν γίνεται λόγος για πολλά πρόσωπα με το ίδιο όνομα, όπως οι Τρικούπηδες, οι Κουντουριώτηδες ή οι Υψηλάντηδες).

Απαντούν μόνο ή προπάντων στον πληθυντικό πολλά κοινά ονόματα (άμφια, άρματα, γεράματα, κάλαντα, μεσάνυχτα, περίχωρα, πολεμοφόδια, χαιρετίσματα κ.ά.), συγκεκριμένα περιληπτικά ουσιαστικά (ασημικά, γυαλικά, ζυμαρικά κ.ά.), λέξεις που δηλώνουν διπλά αντικείμενα, δηλαδή αντικείμενα που αποτελούνται από δύο όμοια μέρη (π.χ., τα γυαλιά ή τα κιάλια), παρατακτικά σύνθετα (π.χ., γυναικόπαιδα, αμπελοχώραφα), λέξεις που σημαίνουν μια γλώσσα ή την αμοιβή για κάποια εργασία (ελληνικά, αγγλικά, ρέστα, εύρετρα, ψηστικά κ.ά.), ονόματα εορτών (Χριστούγεννα, Φώτα, Παναθήναια κ.ά.) και διάφορα τοπωνύμια (Σπέτσες, Σέρρες, Άγραφα, Καλάβρυτα, Ουράλια, Πυρηναία κ.ά.).

Τα ουσιαστικά ταξινομούνται ως προς τα συστήματα των καταλήξεων που παρουσιάζουν σε τρείς κατηγορίες, τις κλίσεις, που αντιστοιχούν στα τρία διαφορετικά γένη (κλίση αρσενικών, κλίση θηλυκών και κλίση ουδετέρων).

Σε πολύ γενικές γραμμές, σημειώνουμε ότι σε κάθε γένος υπάρχουν ουσιαστικά με ίσο αριθμό συλλαβών σε όλες τις πτώσεις και των δύο αριθμών. Αυτά λέγονται ισοσύλλαβα (π.χ., μήνας/μήνα/μήνες/μηνών, ώρα/ώρας/ώρες/ωρών, μήλο/μήλου/μήλα/μήλων).

Υπάρχουν, όμως, και ουσιαστικά που δεν έχουν παντού ίσο αριθμό συλλαβών. Αυτά λέγονται ανισοσύλλαβα (π.χ., σφουγγαράς/σφουγγαράδες, περιβολάρης/περιβολάρηδες, νοικοκύρης/νοικοκύρηδες, μαμά/μαμάδες, γιαγιά/γιαγιάδες, αλεπού/αλεπούδες, αίμα/αίματα, κύμα/κύματα, σώμα/σώματα).

Εξάλλου, ιδιαίτερη προσοχή επιβάλλεται να δοθεί στη γενική του πληθυντικού, καθώς δεν τη σχηματίζουν όλα τα ουσιαστικά.

Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Α’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Β’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Δ’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος Ε’)
Ουσιαστικά: τα είδη, τα γένη, ο αριθμός και οι ανωμαλίες στην κλίση τους (Μέρος ΣΤ’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika