Προτέρα ή προτεραία κατάσταση; (Μέρος Β’)

Κατά πρώτον, το επίθετο πρότερος/πρότερη (λογιότερος τύπος προτέρα)/πρότερο της νέας ελληνικής γλώσσας απαντά και στην αρχαία ελληνική γλώσσα (πρότερος/προτέρα/πρότερον), και μάλιστα με το ίδιο ακριβώς σημασιολογικό περιεχόμενο, δηλώνοντας αυτόν που προηγείται, τον προηγούμενο, τον προγενέστερο, τον πρωτύτερο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας το επίθετο πρότερος περιλαμβάνεται στα λεγόμενα ελλειπτικά παραθετικά, δηλαδή στα παραθετικά των επιθέτων εκείνων στα οποία λείπει ο θετικός βαθμός ή και ένας από τους δύο άλλους βαθμούς. Εν προκειμένω, το επίθετο συγκριτικού βαθμού πρότερος και το επίθετο υπερθετικού βαθμού πρώτος παράγονται από την πρόθεση προ.

Στη νέα ελληνική γλώσσα μεταχειριζόμαστε το λόγιας προέλευσης επίθετο πρότερος/πρότερη/πρότερο όταν αναφερόμαστε, για παράδειγμα, σε πρότερο χρόνο ή σε πρότερο έντιμο βίο, αλλά και όταν κάνουμε χρήση της γνωστής φράσης εκ των προτέρων (από πριν).

Κατά δεύτερον, το ουσιαστικό προτεραία σημαίνει στη νέα ελληνική γλώσσα την προηγούμενη ημέρα (αντώνυμό του είναι η υστεραία, η επόμενη ημέρα). Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για το θηλυκό γένος του επιθέτου της αρχαίας ελληνικής γλώσσας προτεραίος/προτεραία/προτεραίον (ο της προηγούμενης ημέρας, ο προ μιας ημέρας), που επέχει θέση ουσιαστικού (αποτελεί ουσιαστικοποιημένο επίθετο).

Ακολουθούν παραδείγματα χρήσης του ουσιαστικού προτεραία, που αναζητήσαμε και βρήκαμε στο διαδίκτυο:

«Ήδη από την προτεραία της ετυμηγορίας είχαν αρχίσει οι υποθέσεις», «Ο εν λόγω νόμος τέθηκε σε εφαρμογή την προτεραία της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση», «Η Αναθέτουσα Αρχή δύναται πάντως να δεχτεί εν όλω ή εν μέρει την προδικαστική προσφυγή και μετά την πάροδο της ανωτέρω προθεσμίας, έως την προτεραία της πρώτης ορισθείσας δικασίμου της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων», «Οι εν λόγω ειδικοί αστυφύλακες διορίζονται αναδρομικά από την προτεραία της αφυπηρέτησής τους, με βάση τον πίνακα διοριστέων που ετοιμάστηκε από τον Αρχηγό της Αστυνομίας», «Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα εμφανίζονταν ισόπαλα την προτεραία του δημοψηφίσματος», «Πληροφορήθηκε όσα είχαν συμβεί την προτεραία μόλις της αναχώρησής του».

Είναι προφανές από όλα τα ανωτέρω ότι πρέπει να γίνεται λόγος για επάνοδο, επιστροφή ή επαναφορά στην προτέρα —και όχι βεβαίως στην προτεραία— κατάσταση:

«Η επιχείρηση κατάφερε να επιστρέψει στην προτέρα κατάσταση ταχύτερα από το αναμενόμενο», «Αίτηση επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση», «Όλοι ανεξαιρέτως ελπίζουμε να επανέλθουν τα πράγματα στην προτέρα κατάσταση», «Ο εκμισθωτής δικαιούται να αξιώσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση με δαπάνες του μισθωτή».

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika