Με μία λέξη ή με δύο λέξεις; (Μέρος Α’)

Ένα από τα συχνότερα και πλέον δυσεπίλυτα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι χρήστες της νέας ελληνικής γλώσσας είναι αυτό που αφορά τον ενδεδειγμένο τρόπο γραφής διαφόρων λεκτικών συνόλων, δηλαδή το εάν πρέπει να γράφονται με μία λέξη ή με δύο λέξεις.

Σύμφωνα με την παγκοίνως γνωστή Νεοελληνική Γραμματική του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη), γράφονται με μία λέξη:

• Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13 έως το 19: δεκατρείς - δεκατρία, δεκατέσσερις - δεκατέσσερα, δεκαπέντε, δεκαέξι (δεκάξι), δεκαεπτά (δεκαεφτά), δεκαοκτώ (δεκαοχτώ), δεκαεννέα (δεκαεννιά).

• Οι αντωνυμίες καθένας - καθεμία (καθεμιά) - καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε - οποιαδήποτε - οποιοδήποτε, οσοσδήποτε - οσηδήποτε - οσοδήποτε, οτιδήποτε.

• Τα άκλιτα απαρχής, απεναντίας, απευθείας, αφότου, αφού, δηλαδή, διαμιάς, ειδάλλως (ειδαλλιώς), ειδεμή, ενόσω, εντάξει, ενώ, εξαιτίας, εξάλλου, εξαρχής, εξίσου, επικεφαλής, επιτέλους, καθαυτό, καθεξής, καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα, καληώρα, καταγής, κατευθείαν, κιόλας, μεμιάς, μολαταύτα, μόλο (συνοδευόμενο πάντα από το που), μολονότι, ολημέρα (ολημερίς), οληνύχτα, ολωσδιόλου, οπουδήποτε, οπωσδήποτε, προπάντων, υπόψη, ωστόσο.

• Η πρόθεση σε με τη γενική και την αιτιατική του άρθρου (σε+του=στου, σε+της=στης, σε+τον=στον, σε+την=στην, σε+το=στο): στου φίλου μου, στον αφρό της θάλασσας, στο πεζούλι της εκκλησίας. Βεβαίως, η αντωνυμία σου γράφεται χωριστά και με απόστροφο: σ’ το δίνω, σ’ το έστειλα.

Γράφονται με δύο λέξεις: καλώς όρισες, καλώς τον (την, το), μετά χαράς, τέλος πάντων.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika