Περί καλών και κακών συναναστροφών…

Οι άνθρωποι, ως φύσει κοινωνικά όντα, συμβιώνουν, επικοινωνούν, εντάσσονται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες και δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε, με την ευρύτερη έννοια του όρου, ανθρώπινο πολιτισμό.

Ασφαλώς, οι κάθε λογής δεσμοί, σχέσεις και επαφές που αναπτύσσονται μεταξύ ατόμων, ομάδων ή οργανωμένων συνόλων ανά την υφήλιο δεν έχουν τον ίδιον προσανατολισμό, τα ίδια χαρακτηριστικά, την ίδια ποιότητα ήθους.

Σε ό,τι αφορά ακριβώς τις ποικίλες και διαφορετικές αυτές ανθρώπινες σχέσεις, η νέα ελληνική γλώσσα, όπως συμβαίνει κατά κανόνα, διαθέτει μια μεγάλη γκάμα εκφραστικών μέσων, που δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες της να χρωματίσουν το λόγο τους με τον επιθυμητό κατά περίπτωση τρόπο.

Κατά κοινή παραδοχή, οι λέξεις που χρησιμοποιούνται περισσότερο προς τούτο είναι το ρήμα συναναστρέφομαι και το ουσιαστικό συναναστροφή.

Το αποθετικό ρήμα συναναστρέφομαι —συντάσσεται με αιτιατική και δεν ακολουθείται από την πρόθεση με, όπως κακώς πιστεύουν πολλοί— έχει την έννοια τού ανήκω στον ίδιον κύκλο με κάποιον, επικοινωνώ με αυτόν και περνώ αρκετό χρόνο μαζί του, τον συναντώ συχνά, τον κάνω παρέα.

Το ουσιαστικό συναναστροφή δηλώνει την παρέα ή τη συντροφιά, τη συχνή επαφή με κάποιον, τις φιλικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους ανθρώπους, συνεκδοχικώς δε τη συγκέντρωση ή συνάθροιση ατόμων που συνδέονται με φιλικούς δεσμούς, τον κύκλο ανθρώπων που διατηρούν φιλικές σχέσεις.

Έτσι, κάνουμε λόγο για καλές ή κακές συναναστροφές (καλές ή κακές παρέες), για ανθρώπους που γνωρίστηκαν σε φιλική συναναστροφή (σε φιλική συντροφιά) κ.τ.ό.

Παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο με το συναναστρέφομαι έχει το ρήμα συγχρωτίζομαι.

Το αποθετικό αυτό ρήμα —είναι αμετάβατο και ακολουθείται από την πρόθεση με— σημαίνει έχω ή αποκτώ συχνή και στενή επαφή με κάποιον:

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας μου έτυχε να συγχρωτιστώ με ανθρώπους εντελώς διαφορετικής κοινωνικής προέλευσης και εντελώς διαφορετικού μορφωτικού επιπέδου.

Την ίδια ακριβώς έννοια, των στενών σχέσεων και της συνεχούς επαφής, έχει το ουσιαστικό συγχρωτισμός.

Από την άλλη πλευρά, όταν ο ομιλητής ή ο συντάκτης ενός κειμένου θέλει να διατυπώσει μια ξεκάθαρα αρνητική άποψη για την ποιότητα μιας σχέσης, να καυτηριάσει το χαμηλό επίπεδο, το κατώτερο ποιόν των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτήν, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ρήματα συναγελάζομαι (απαντά μόνο στον ενεστώτα) και συμφύρομαι.

Το αρνητικό σημασιολογικό φορτίο των δύο αυτών λέξεων —συναναστρέφομαι ανθρώπους χαμηλού επιπέδου, κατά τρόπο που πλήττει την αξιοπρέπειά μου— φανερώνει το δεύτερο συνθετικό τους: αγελάζομαι (ζω αγεληδόν, με τρόπο που θυμίζει ή χαρακτηρίζει αγέλη, μπουλούκι ή όχλο) και φύρω/φύρομαι (ανακατεύω - αναμειγνύω άσχετα πράγματα ή στοιχεία που δεν ταιριάζουν, κάνω άνω-κάτω, μολύνω, λερώνω, φθείρω, καταστρέφω) αντίστοιχα.

Ιδού και παραδείγματα ορθής χρήσης τού συναγελάζομαι και του συμφύρομαι, που συνοδεύονται από την πρόθεση με:

συναγελάζεται με τον υπόκοσμο, συναγελάζονται με τον όχλο, συναγελάζεσαι με φαύλους πολιτικούς, πολλές φορές συμφύρεται με πρόσωπα αμφιβόλου ηθικής, χώροι κράτησης στους οποίους συμφύρονται υπόδικοι με καταδίκους και μικροποινίτες με βαρυποινίτες.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα "Γλωσσικά... πάθη": https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika