Ρήματα σε -μι: προβλημάτων συνέχεια (Μέρος Α’)

Είμαστε βέβαιοι ότι οι αναγνώστες της ενότητας των Γλωσσικών… παθών που έχουν έλθει σε επαφή με την αρχαία ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια του σχολικού βίου τους θα αισθάνονται δέος όταν ανακαλούν στη μνήμη τους τα περίφημα φωνηεντόληκτα ρήματα σε -μι.

Τα ρήματα ίστημι (στήνω, τοποθετώ, στερεώνω, εγκαθιστώ), τίθημι (θέτω, τοποθετώ, ορίζω, απονέμω, ιδρύω, υπολογίζω), ίημι (ρίχνω, βάλλω, εκσφενδονίζω, στέλνω, προφέρω) και δίδωμι (δίνω, χαρίζω, παραχωρώ, παρέχω, επιτρέπω, αφιερώνω) ταλαιπωρούσαν επί σειράν ετών τους μαθητές και τις μαθήτριες που επιχειρούσαν, πολλές φορές απεγνωσμένα, να κατανοήσουν το στρυφνό ενεστωτικό αναδιπλασιασμό, να αποστηθίσουν τους τύπους του ενεστώτα, του παρατατικού και του αορίστου β’, αλλά και να κάνουν κτήμα τους τις αμέτρητες χρήσεις και σημασίες των ρημάτων αυτών.

Τρία από τα τέσσερα προαναφερθέντα φωνηεντόληκτα ρήματα σε -μι της αρχαίας ελληνικής, το ίστημι, το τίθημι και το δίδωμι, χρησιμοποιούνται και στη νεοελληνική γλώσσα, αλλά με διαφορετικό τύπο στην ενεργητική φωνή. Το ίστημι απαντά ως στήνω, το τίθημι ως θέτω και το δίδωμι ως δίνω (δίδω).

Οι εν λόγω τύποι της ενεργητικής φωνής δεν προκαλούν δυσκολίες, καθώς ακολουθούν την κλίση των βαρυτόνων ρημάτων της πρώτης συζυγίας (κατάληξη -ω στο πρώτο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα της ενεργητικής φωνής και -ομαι στο πρώτο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα της παθητικής φωνής).

Αντίθετα, στην παθητική φωνή ορισμένων ρημάτων τής υπό εξέταση ομάδας παρουσιάζονται προβλήματα και γίνονται αρκετά λάθη, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο, επειδή διατηρούνται στη νέα ελληνική γλώσσα αρχαιόμορφοι τύποι τους.

Ρήματα σε -μι: προβλημάτων συνέχεια (Μέρος Β’)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika