Στην ύπαιθρο ή στο ύπαιθρο;

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι χρήστες της νέας ελληνικής γλώσσας, τουλάχιστον όσοι εξ αυτών δε συγκαταλέγονται στους εμβριθείς μελετητές της, έχουν βρεθεί αρκετές φορές, τόσο στο γραπτό όσο και, κυρίως, στον προφορικό λόγο, μπροστά στο εξής γλωσσικό δίλημμα: στην ύπαιθρο ή στο ύπαιθρο;

Με άλλα λόγια, δε γνωρίζουν με σιγουριά ποια από τις δύο λέξεις (η ύπαιθρος και το ύπαιθρο) πρέπει να επιλέξουν σε κάθε περίπτωση, ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη των κειμένων τους ή στο συνομιλητή τους να αντιληφθεί τι ακριβώς έχουν κατά νουν.

Η αμηχανία τους οφείλεται στο γεγονός ότι αγνοούν το ακριβές σημασιολογικό περιεχόμενο της υπαίθρου και του υπαίθρου, των δύο αυτών ομόηχων λέξεων.

Στις γραμμές που ακολουθούν θα επιχειρήσουμε να καταστήσουμε σαφή τη σημασιολογική διαφορά ανάμεσα στα δύο ομόηχα, προσφεύγοντας στη χρήση διαφωτιστικών παραδειγμάτων.

Κατά πρώτον, η ύπαιθρος (εννοείται γη ή χώρα) δηλώνει την εξοχή, τους αγρούς και τα χωριά, τις εκτός πόλεων περιοχές:

«Κατά γενική ομολογία, οι κάτοικοι της υπαίθρου απολαμβάνουν ένα ρυθμό ζωής που είναι περισσότερο ανθρώπινος σε σχέση με εκείνον που κυριαρχεί στα μεγάλα αστικά κέντρα», «Αποφάσισε να επιστρέψει στη γενέτειρά του, επειδή θεωρεί ότι το υγιεινό κλίμα της υπαίθρου είναι ανεκτίμητης αξίας», «Όσοι κατοικούν στην ύπαιθρο στερούνται μεν τις υποδομές που έχουν στη διάθεσή τους οι αστικοί πληθυσμοί, αλλά απολαμβάνουν τα οφέλη της ζωής κοντά στη φύση», «Οι επικείμενες αργίες της Πρωτομαγιάς και του Αγίου Πνεύματος αποτελούν θαυμάσιες ευκαιρίες για αποδράσεις στην ύπαιθρο».

Κατά δεύτερον, το ύπαιθρο δηλώνει το αντίθετο του κλειστού χώρου (κατοικίας, χώρου εργασίας κ.λπ.), τον ανοιχτό ή μη στεγασμένο χώρο, αυτόν που βρίσκεται κάτω από τον ανοιχτό ουρανό:

«Οι καιρικές συνθήκες είναι τέτοιες, που δε θα σου επιτρέψουν να παραμείνεις επί μακρόν στο ύπαιθρο», «Σε παλαιότερες εποχές ο αδελφός μου κι εγώ συνηθίζαμε να κοιμόμαστε μαζί με τον πατέρα μου στο ύπαιθρο», «Η πολυκατοικία μας διαθέτει έναν πολύ όμορφο κήπο, κι έτσι τα παιδιά μας χαίρονται το παιχνίδι τους στο ύπαιθρο», «Μια τόσο ωραία ημέρα, όταν όλοι διασκεδάζουν και γευματίζουν στο ύπαιθρο, εσύ θα μείνεις αμπαρωμένος στο σπίτι σου;»

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα ανωτέρω, ύπαιθρο υπάρχει και στις πόλεις και στις εκτός πόλεων περιοχές, δηλαδή στην ύπαιθρο.

Παρομοίως, υπαίθρια αγορά ή υπαίθριο κέντρο ενδέχεται να βρούμε τόσο σε ένα αστικό κέντρο όσο και σε ένα χωριό, ενώ η υπαίθρια συγκέντρωση ή η υπαίθρια ζωγραφική αφορά εξίσου τους αστικούς πληθυσμούς και τους κατοίκους των εκτός πόλεων περιοχών.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika