Χιλιάδες, εκατομμύρια και άλλα αριθμητικά

Τα αριθμητικά είναι λέξεις (ουσιαστικά και επίθετα) που δηλώνουν αριθμό, σειρά, μέγεθος και ποσότητα.

Τα αριθμητικά ουσιαστικά είναι αφηρημένα περιληπτικά ουσιαστικά, που φανερώνουν είτε ένα σύνολο από μονάδες είτε ένα πλήθος κατά προσέγγιση:

Οι μαθητές παρατάχθηκαν σε τετράδες.
Στο δωμάτιο βρίσκονταν καμιά εικοσαριά άνθρωποι.

Τα αριθμητικά επίθετα, ανάλογα με τη σημασία που έχουν στο λόγο, χωρίζονται σε απόλυτα, τακτικά, πολλαπλασιαστικά και αναλογικά.

Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ορισμένο πλήθος προσώπων, ζώων ή πραγμάτων:

πέντε φοιτητές, δύο σκυλιά, τρία βιβλία.

Τα τακτικά αριθμητικά δηλώνουν τη θέση που παίρνει κάποιο πρόσωπο ή κάποιο πράγμα σε μια σειρά από όμοια πρόσωπα ή πράγματα:

ο δεύτερος μήνας του χρόνου, το τρίτο βραβείο του διαγωνισμού, ο έβδομος στον κατάλογο των επιτυχόντων.

Τα πολλαπλασιαστικά αριθμητικά φανερώνουν από πόσα απλά μέρη αποτελείται κάτι:

διπλό τζάμι, τριπλή συμμαχία, διπλό κρεβάτι.

Τα αναλογικά αριθμητικά δηλώνουν πόσες φορές ένα ποσό είναι μεγαλύτερο από ένα άλλο:

τετραπλάσιος πληθωρισμός, τριπλάσια χρήματα, διπλάσιες μερίδες.

Σε ό,τι αφορά τη χρήση των αριθμητικών στο γραπτό και τον προφορικό λόγο, τα συνηθέστερα λάθη αφορούν αφενός μεν τη συνύπαρξή τους με τις χιλιάδες και τα εκατομμύρια, αφετέρου δε την προσθήκη της μισής μονάδας στα απόλυτα αριθμητικά (σύνθετα με δεύτερο συνθετικό το επίθετο μισός/μισή/μισό).

Κατ’ αρχάς, πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα αριθμητικά που συνοδεύουν τις χιλιάδες και τα εκατομμύρια πρέπει να συμφωνούν στο γένος, τον αριθμό και την πτώση όχι με τα ονόματα που προσδιορίζουν αλλά με τις χιλιάδες ή τα εκατομμύρια:

τρεις χιλιάδες βιβλία, διακόσια εκατομμύρια στερλίνες, τετρακόσιες χιλιάδες μάρκα, τέσσερα εκατομμύρια γυναίκες, τριακόσιες χιλιάδες τόνοι.

Ευκαιρίας δοθείσης, αξίζει να επισημάνουμε ότι οι δεκάδες, οι εκατοντάδες και οι χιλιάδες είναι γένους θηλυκού και μόνον, τα δε εκατομμύρια γένους ουδετέρου. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να υποπίπτουμε σε σφάλματα όπως τα ακόλουθα:
Η συνολική παραγωγή δημητριακών προσεγγίζει σε ετήσια βάση τους δύο εκατομμύρια τόνους.
Το άρθρο της εφημερίδας αναφέρεται στους εκατοντάδες ανθρώπους που χάνονται κάθε μήνα σε αυτοκινητικά δυστυχήματα.
Τα θύματα των πολεμικών συγκρούσεων στη συγκεκριμένη χώρα υπερβαίνουν τα 25.000.
Το βιβλίο του ασχολείται με τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά που πεθαίνουν από ασιτία στις υπανάπτυκτες χώρες της Αφρικής.

Όσον αφορά πάλι την προσθήκη της μισής μονάδας στα απόλυτα αριθμητικά, πρέπει να έχουμε κατά νουν τα εξής:

• Εάν το απόλυτο αριθμητικό λήγει σε σύμφωνο, η μισή μονάδα εκφράζεται με τον άκλιτο τύπο -ήμισι: τεσσερισήμισι εβδομάδες, τεσσερισήμισι χιλιάδες, τρεισήμισι τόνοι, τρεισήμισι ώρες, τεσσερισήμισι αιώνες.
• Εάν το απόλυτο αριθμητικό λήγει σε φωνήεν, η μισή μονάδα εκφράζεται με τον άκλιτο τύπο -μισι: δυόμισι χρόνια, τριάμισι κιλά, επτάμισι σελίδες, οκτώμισι τόνοι.
• Τα σύνθετα αριθμητικά με δεύτερο συνθετικό το επίθετο μισός/μισή/μισό γράφονται στη λήγουσα είτε με η, εάν το πρώτο συνθετικό είναι το αρσενικό ένας ή το θηλυκό μία, είτε με ι, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις: ενάμισης χρόνος, ενάμιση μήνα, μιάμιση ώρα, μιάμισης εβδομάδας, ενάμισι ευρώ, δυόμισι κιλά, τρεισήμισι ώρες, πεντέμισι τόνους, οκτώμισι λίτρα.

Βάσει των ανωτέρω, πρέπει να αποφεύγουμε λάθη που ακούμε και διαβάζουμε καθημερινά, όπως τριάμισι χιλιάδες, τεσσερισήμισι εκατομμύρια, τριάμισι εβδομάδες, τεσσεράμισι ημέρες, τρεισήμισι χρόνια.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika