Στις καλένδες ή στις ελληνικές καλένδες;

Στη λατινική γλώσσα η λέξη Calendae (ουσιαστικό θηλυκού γένους και πληθυντικού αριθμού, που στη νέα ελληνική γλώσσα μεταφράζεται ως καλένδες) σήμαινε την πρώτη ημέρα κάθε ρωμαϊκού μήνα (στην αρχαία ελληνική γλώσσα, νεομηνία ή νουμηνία), την ημέρα κατά την οποία πραγματοποιούνταν οι πληρωμές και εισπράττονταν οι τόκοι (το ουσιαστικό calendarium, παράγωγο του Calendae, ήταν το βιβλίο οφειλών - χρεών, το βιβλίο στο οποίο καταγράφονταν οι τόκοι που εισπράττονταν).

Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, οι Calendae του ρωμαϊκού ημερολογίου (κατ’ άλλη εκδοχή, ήταν οι πρώτες πέντε ή επτά ημέρες κάθε μήνα) χαρακτηρίζονταν tristes, δηλαδή ημέρες λυπηρές, ολέθριες, χαλεπές.

Μάλιστα, στη λατινική γλώσσα απαντά η παροιμιακή φράση ad Graecas Calendas solvere (εξόφληση χρέους ή απόδοση οφειλόμενου ποσού στις ελληνικές καλένδες), που σήμαινε ποτέ, δεδομένου ότι οι αρχαίοι Έλληνες δε γνώριζαν το όνομα αυτό και δεν περιελάμβαναν τις καλένδες στο ημερολόγιό τους.

Τούτων δοθέντων, μπορούμε πλέον να αντιληφθούμε το σφάλμα στο οποίο υποπίπτουν ουκ ολίγοι χρήστες της νέας ελληνικής γλώσσας που μεταχειρίζονται την έκφραση «στις καλένδες» (και όχι «στις ελληνικές καλένδες»), όταν επιθυμούν να δηλώσουν (ενίοτε με ειρωνικό ύφος) κάτι που δε θα πραγματοποιηθεί ποτέ, κάτι που μετατίθεται σε χρόνο απροσδιόριστο ή ανύπαρκτο, κάτι που βρίσκεται σε διαρκή αναβολή:

«Σύμφωνα με τηλεγραφήματα διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων, η οριστική διευθέτηση του ελληνικού χρέους παραπέμπεται στις καλένδες», «Παρά τις αιτιάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης και τις εκκλήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων, η κυβέρνηση στέλνει στις καλένδες φλέγοντα κοινωνικά και εργασιακά ζητήματα», «Επανέλαβε σε όλους τους τόνους ότι αυτήν τη φορά το θέμα των αποζημιώσεων δε θα μετατεθεί στις καλένδες, αλλά θα αντιμετωπιστεί στο αμέσως προσεχές μέλλον».

Ιδού τα ανωτέρω παραδείγματα επαναδιατυπωμένα κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο:

«Σύμφωνα με τηλεγραφήματα διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων, η οριστική διευθέτηση του ελληνικού χρέους παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες», «Παρά τις αιτιάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης και τις εκκλήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων, η κυβέρνηση στέλνει στις ελληνικές καλένδες φλέγοντα κοινωνικά και εργασιακά ζητήματα», «Επανέλαβε σε όλους τους τόνους ότι αυτήν τη φορά το θέμα των αποζημιώσεων δε θα μετατεθεί στις ελληνικές καλένδες, αλλά θα αντιμετωπιστεί στο αμέσως προσεχές μέλλον».

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika