Σορός και σωρός

Δύο ομόηχες λέξεις που διαφέρουν μεν από σημασιολογικής απόψεως, αλλά πολύ συχνά συγχέονται τόσο γραμματικώς (ως προς το γένος τους) όσο και ορθογραφικώς, είναι η σορός και ο σωρός. Τα δύο ουσιαστικά απαντούν, ίδια κι απαράλλακτα, και στην αρχαία ελληνική γλώσσα, κι εκεί όμως με εντελώς διαφορετικό σημασιολογικό περιεχόμενο.

Η λέξη σορός, θηλυκού γένους, είχε στην αρχαία ελληνική γλώσσα διττή σημασία: δήλωνε αφενός μεν την τεφροδόχο κάλπη, δηλαδή το αγγείο που περιείχε και διέσωζε την τέφρα του νεκρού, αφετέρου δε τη σαρκοφάγο, το φέρετρο, τη νεκροθήκη ή κάσα.

Στη νέα ελληνική γλώσσα η λέξη σορός εξακολουθεί να δηλώνει το φέρετρο στο οποίο έχει τοποθετηθεί το σώμα του νεκρού, αλλά και, κατά κύριο λόγο, τον ίδιον τον νεκρό, το σώμα του νεκρού που βρίσκεται εντός του φέρετρου: «Η σορός του διαπρεπούς πολιτικού θα εκτεθεί σε δημόσιο προσκύνημα», «Πλήθος κόσμου έχει ήδη συγκεντρωθεί στο μητροπολιτικό ναό, όπου η σορός του μεγάλου μουσικού εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα», «Οι σοροί των αδικοχαμένων πυροσβεστών μεταφέρθηκαν στο πλησιέστερο νοσοκομείο».

Από την άλλη μεριά, η λέξη σωρός, αρσενικού γένους, είχε στην αρχαία ελληνική γλώσσα τις ακόλουθες έννοιες: πλήθος πραγμάτων, μεγάλος αριθμός, μεγάλη ποσότητα, αποθηκευμένο πράγμα, αποθήκη, σωρός σιταριού, σωρός χώματος, λόφος, γήλοφος, ύψωμα γης.

Στη νέα ελληνική γλώσσα η λέξη σωρός, συνώνυμο του ουσιαστικού στοίβα, δηλώνει ένα σύνολο πραγμάτων ή αντικειμένων που έχουμε μεν στοιβάξει (τοποθετήσει το ένα πάνω στο άλλο), αλλά δεν έχουμε τακτοποιήσει δεόντως, δεν έχουμε βάλει σε τάξη: σωρός από βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, ρούχα, ξύλα, άπλυτα πιάτα κ.λπ.

Όταν κάνουμε χρήση της φράσης ένα σωρό (πρόσωπα ή πράγματα), εννοούμε μια μεγάλη ποσότητα ή ένα μεγάλο αριθμό (πλήθος προσώπων ή πραγμάτων), χρησιμοποιούμε δηλαδή τη λέξη σωρός ως συνώνυμο τού ουσιαστικού σωρεία: «Έχει ένα σωρό φίλους και στην Αθήνα και στην επαρχία», «Πρέπει να παραδεχθούμε ότι έχουμε διαπράξει ένα σωρό σφάλματα», «Με λυπεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι μου είπε ανερυθρίαστα ένα σωρό ψέματα», «Έχουμε ένα σωρό υποχρεώσεις ακόμη και την περίοδο των γιορτών, γι’ αυτό και σου λέω ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει για εμάς ελεύθερος χρόνος».

Αξίζει να προσθέσουμε ότι η λέξη σωρός χρησιμοποιείται στη γενική πτώση (του σωρού), προκειμένου να χαρακτηρίσουμε ή να ταξινομήσουμε κατά σημασία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δηλώνουμε κάτι που είναι κατώτερης ποιότητας ή δεύτερης διαλογής, κάτι που δεν είναι πρώτης τάξεως, κάτι που δεν είναι σπουδαίο, εκλεκτό ή σπάνιο: «Το παντελόνι που φοράς είναι του σωρού», «Πρόκειται για παίκτες του σωρού, που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των οπαδών της ομάδας».

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Δείτε περισσότερα Γλωσσικά... πάθη: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/glwssika