«Γεννάμε» μεγαλύτεροι και λιγότερο

Οι γυναίκες στην Ελλάδα γεννούν σε ολοένα και μεγαλύτερη ηλικία, μια τάση που ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια. Το 2016 οι γεννήσεις από μητέρες ηλικίας 30-34 ετών ήταν περισσότερες από εκείνες ηλικίας 25-29 ετών σε όλες τις περιφερειακές ενότητες της χώρας, ενώ το 2007 αυτό συνέβαινε μόνο σε 23 νομούς. Επιταχύνεται η άνοδος της μέσης ηλικίας τεκνογονίας στην Ελλάδα από τα 26,1 έτη το 1980 στα 31,5 έτη το 2017, μια εξέλιξη που συνδέεται με την υπογεννητικότητα. Την επεξεργασία για τα έτη 2007-2016, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, πραγματοποίησε ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ. Δημήτριος Καρκάνης και δημοσιεύτηκε στο δελτίο του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων.

«Καταγράφεται μια κατάρρευση του ποσοστού γεννήσεων σε νεαρές ηλικίες. Οι γυναίκες γεννούν το πρώτο τους παιδί σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία, με αποτέλεσμα βέβαια να είναι πιο δύσκολο να τεκνοποιήσουν για δεύτερη ή τρίτη φορά», λέει στην «Κ» ο κ. Καρκάνης. Σύμφωνα με τον ερευνητή, υπάρχει μια «γενικότερη τάση μετάθεσης για αργότερα της αναπαραγωγικής δραστηριότητας», στην οποία έδωσε παραπάνω ώθηση η οικονομική κρίση. «Ανθρωποι που έχασαν τη δουλειά τους ανέβαλαν για αργότερα την εγκυμοσύνη», σημειώνει.

Το 2016 μόνο 30.429 γεννήσεις, λιγότερο από το ένα τρίτο του συνόλου, έγιναν από μητέρες κάτω των 30 ετών. Οι μητέρες που βρίσκονταν ηλικιακά στη δεκαετία 30-39 έφεραν στον κόσμο 56.352 παιδιά, το ίδιο έτος, δηλαδή το 60,66% του συνόλου. Και στις δύο ηλικιακές ομάδες που συγκρίνει στη μελέτη του ο κ. Καρκάνης η εικόνα είναι έκδηλη. Το 2007 οι γεννήσεις από μητέρες ηλικίας 25-29 ετών αποτελούσαν το 29,67% του συνόλου. Το 2016 είχαν πέσει στο 21,84%. Οι γεννήσεις στην ηλικιακή ομάδα 30-34 ήταν το 34,18% του συνόλου το 2007 και ανέβηκαν στο 36,42% το 2016.

Η τάση αύξησης της ηλικίας τεκνοποίησης είναι πανευρωπαϊκή. Η γονιμότητα στις ηλικίες 30-34 ήταν μεγαλύτερη των 25-29 στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (2016), με εξαίρεση τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Πολωνία και τη Λετονία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη της τάσης αυτής στην ελληνική επικράτεια. Σύμφωνα με τη μελέτη του κ. Καρκάνη, το 2007 η Ελλάδα ήταν χωρισμένη στα δύο. Σε 23 νομούς (με την παλαιά διοικητική διαίρεση), η ηλικιακή ομάδα 30-34 επικρατούσε σε σχέση με την 25-29. Σε αυτούς τους νομούς περιλαμβάνονταν οι πιο αστικοποιημένες περιοχές της χώρας, μεταξύ των οποίων η Αττική, η Βοιωτία, η Θεσσαλονίκη, η Αχαΐα, οι περιφερειακές ενότητες Χανίων, Ιωαννίνων, Φθιώτιδος, Μεσσηνίας, καθώς και τα Ιόνια νησιά Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλονιά κ.ά.

Στην υπόλοιπη χώρα υπήρχε ακόμα ισχυρή παρουσία της εγκυμοσύνης κάτω των 30. «Σε ορισμένους νομούς υπήρχε επίδραση και των οικονομικών μεταναστών, όπως στη Χαλκιδική, που δουλεύουν στον τουρισμό και είναι μικρότερων ηλικιών, με αποτέλεσμα οι γεννήσεις τους να ρίχνουν τον μέσο ηλικιακό όρο», εξηγεί ο κ. Καρκάνης. Η τάση όμως χρονικής μετάθεσης της γέννας ήταν σαφής σε όλες τις περιοχές, με αποτέλεσμα το 2016 να είναι καθολικό φαινόμενο σε όλη τη χώρα η υπερίσχυση των γεννήσεων στα 30-34 έτη.

«Αναθεώρηση της στάσης»

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του κ. Καρκάνη, η αύξηση της μέσης ηλικίας απόκτησης του πρώτου παιδιού εκφράζει μια «αναθεώρηση της στάσης των σύγχρονων ζευγαριών προς περισσότερη “ποιότητα” εις βάρος της “ποσότητας” στην απόκτηση και διαπαιδαγώγηση των απογόνων τους». Η γέννηση του πρώτου παιδιού σε πιο ώριμη ηλικία κάνει πιο δύσκολο τον ερχομό ενός δεύτερου. Η ανεύρεση των αιτιών που ενεργοποιούν αυτές τις τάσεις αποτελεί σύνθετο έργο. Στο δημογραφικό πρόβλημα δεν χωρούν εύκολες και μονοδιάστατες απαντήσεις.

«Αποτελεί μύθο πως η γυναικεία απασχόληση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη μείωση της γονιμότητας, συχνά μπορεί να ισχύει το αντίστροφο. Στις σκανδιναβικές χώρες, όπου ο όρος νοικοκυρά είναι πλέον άγνωστος, η γονιμότητα είναι σαφώς υψηλότερη από την Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, οι χώρες της Νότιας Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία), που εμφανίζουν χαμηλότερη οικονομική δραστηριότητα των γυναικών, έχουν και τη χαμηλότερη γονιμότητα», λέει στην «Κ» η κυρία Χάρις Συμεωνίδου, δημογράφος, τ. διευθύντρια ερευνών ΕΚΚΕ και τ. επισκέπτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου της Σορβόννης. «Για να μελετηθεί και να ερμηνευθεί η μείωση της γονιμότητας στην Ελλάδα, ένα φαινόμενο δεκαετιών, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών έχει διεξαγάγει σειρά σχετικών ερευνών. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε το 1983 με μεγάλο πανελλαδικό δείγμα πληθυσμού. Το 1997 ξαναρωτήθηκε το ίδιο δείγμα. Εχει σημασία πως οι γυναίκες εξέφρασαν την επιθυμία για γέννηση «κατά μέσον όρο 2,3 παιδιών, πολύ πάνω από το 1,3 που έχουμε, αλλά και το 2,1 που αποτελεί το όριο αναπαραγωγής του πληθυσμού. Αρα οι γυναίκες στην Ελλάδα θέλουν να κάνουν παιδιά. Ας ψάξουμε το γιατί δεν προχωρούν τελικά», σημειώνει η κυρία Συμεωνίδου.

Οι προτάσεις

Η συζήτηση για το δημογραφικό πρόβλημα έχει αναβαθμιστεί το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα, καθώς οι ανησυχητικές προβλέψεις άρχισαν να εκφράζονται στην πράξη, με μείωση του πληθυσμού και «μαύρες» προβολές στο μέλλον. «Υπάρχει μεγάλη εμπειρία σχετικά με τα μέτρα που απαιτούνται. Οταν ρωτάς τις γυναίκες, δύο πράγματα ξεχωρίζουν: το χαμηλό οικογενειακό εισόδημα και το ελλειμματικό έως ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας», τονίζει η κ. Συμεωνίδου, η οποία θεωρεί πως απαιτείται μια συνολική δημογραφική πολιτική, η οποία θα στηρίζεται σε τέσσερις άξονες: Πρώτον, εισοδηματική πολιτική που θα ευνοεί την οικογένεια, στηρίζοντας κλιμακωτά ανάλογα με τα παιδιά (φοροαπαλλαγές, ουσιαστικά επιδόματα γέννησης-φύλαξης κ.ά.). Δεύτερον, πολιτική εναρμόνισης οικογενειακής – εργασιακής ζωής, με ρυθμίσεις για φύλαξη των παιδιών (ειδικά έως δύο ετών), παροχή αμειβόμενων (έστω μερικά) γονικών αδειών μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας, εξασφάλιση της συνέχειας όχι μόνο της εργασίας, αλλά και της θέσης που είχε η γυναίκα πριν γεννήσει, ενεργοποίηση του θεσμού των «βοηθών-μητέρων». Τρίτον, στεγαστική πολιτική, ειδικά σχεδιασμένη για τα νέα ζευγάρια. Τέταρτον, ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας.

Πηγή: kathimerini.gr

Δείτε περισσότερες Έρευνες: https://eduadvisor.gr/arthra/erevnes