Έφηβος και εκπαίδευση. Απόδοση στο σχολείο και εξετάσεις. Ο ρόλος των γονέων στον επαγγελματικό προσανατολισμό των εφήβων.
Στην έναρξη της εφηβείας με την είσοδο του στο γυμνάσιο το παιδί έχει να αντιμετωπίσει τις εξής δυσκολίες :
-Είναι το πρωτάκι στο σχολείο
-Έχει καινούργιους συμμαθητές και καινούργιους διαφορετικούς καθηγητές
-Αισθάνεται εκτεθειμένος και απροστάτευτος σε άγνωστα παιδιά που μπορεί να εκδηλώνουν και επιθετική συμπεριφορά
-Υπάρχει έντονος ανταγωνισμός και μεγαλύτερες μαθησιακές απαιτήσεις
Οι μεγάλες αυτές αλλαγές σε συνδυασμό με την κατάσταση στην οικογένεια και την έναρξη της εφηβείας μπορεί να επηρεάσουν πολύ το παιδί στην αυτοεκτίμηση του και στην απόδοση του στο σχολείο.
Σαν γονείς προσέξτε σε αυτή τη φάση τα παρακάτω :
-Φροντίστε να μην επιβαρύνετε το παιδί με επιπλέον αλλαγές στην οικογένεια –ένα διαζύγιο, μία μετακόμιση-το παιδί χρειάζεται σταθερότητα, ισορροπία και ασφάλεια όταν επιστρέφει σπίτι.
-Προετοιμάστε το παιδί για την καινούργια κατάσταση στο Γυμνάσιο , χωρίς να τον τρομάζετε και τονίστε τα θετικά στοιχεία της αναβάθμισης και της ανάληψης μεγαλύτερων πρωτοβουλιών.
-Φερθείτε με κατανόηση τους πρώτους μήνες και μην πιέζετε το παιδί κάνοντας κριτική και έχοντας υπερβολικές απαιτήσεις.
Το σχολείο για τους εφήβους είναι ένας χώρος που δεν λαμβάνει χώρα μόνο η ακαδημαϊκή τους εκπαίδευση αλλά και η απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων . Ας μην ξεχνάμε ότι είναι η μικρογραφία μίας κοινωνίας με κανόνες όπου τα παιδιά πρέπει να συνυπάρξουν ομαλά και να συνεργαστούν. Οι έφηβοι έχουν τρεις πόλους να αντιμετωπίσουν , το σχολείο (καθηγητές , συμμαθητές, μαθήματα), την οικογένεια (γονείς , αδέλφια ) και τις φιλίες (έρωτας, παρέα). Οι πόλοι αυτοί αλληλοεπηρεάζονται και επηρεάζουν αρνητικά ή θετικά την προσωπικότητα του παιδιού.
Οι συμμαθητές
Όταν το παιδί βιώνει διενέξεις και απόρριψη από τους συμμαθητές του αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την απόδοση του στα μαθήματα και τη σχέση του με το σχολείο. Προσπαθήστε να βοηθήσετε την κατάσταση είτε συζητώντας με τους καθηγητές για να σας δώσουν μια αντικειμενική εικόνα του παιδιού, να προσπαθήσουν να το εντάξουν και να το κινητοποιήσουν με τα μαθήματα. Μπορεί να χρειάζεται τόνωση της αυτοπεποίθησης , αντιμετώπιση άγχους και επιθετικότητας και λιγότερη ίσως πίεση από εσάς.
Τα μαθήματα και οι βαθμοί
Γιατί πέφτει η απόδοση ;
-Θέμα προτεραιοτήτων , δίνουν βάση σε φιλίες , έρωτες και γενικότερα κάνουν την επανάσταση τους απέναντι σε κάτι που τους επιβάλλεται
-Μεταβατική φάση από το δημοτικό στην Ά γυμνασίου και αύξηση μαθησιακών απαιτήσεων καθώς και έλλειψη χρόνου
-Έλλειψη εσωτερικού κινήτρου, οι βαθμοί δεν του προσφέρουν ικανοποίηση
-Υπερβολικό άγχος λόγω άρνησης να παλέψει για το μέτριο από υπερβολικές πιέσεις μόνο για τέλεια αποτελέσματα
-Κακά πρότυπα , επιθυμία να είναι αποδεκτό
-Αντίδραση στην συμπεριφορά των γονιών λόγω αυταρχισμού-πίεσης ή αδιαφορίας
-Οικογενειακά προβλήματα
-Μαθησιακές δυσκολίες που γίνονται έντονες στο γυμνάσιο
-Χρήση ουσιών και έλλειψη θετικών προτύπων μόρφωσης
Σαν γονείς μπορείτε:
-Να είστε δίπλα στο παιδί χωρίς υπερπροστασία , με στήριξη της αυτοεκτίμησης του
-Αφήστε του πρωτοβουλίες , λήψη αποφάσεων και επιβράβευση σε δύσκολα tasks και λιγότερο στα αυτονόητα
-Να μην διαβάζει για εσάς αλλά για την χαρά του να μπορεί να τα καταφέρνει μόνος του πχ στο να λύσει μία άσκηση
-Ανεξάρτητα αν εσείς ή οι καθηγητές του λέτε μπράβο είναι δική του δουλειά να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο γιατί το οφείλει στον εαυτό του
-Να αποδέχεστε το παιδί και να αναγνωρίζετε την προσπάθεια του ακόμη και όταν δεν ικανοποιεί πλήρως τις υψηλές απαιτήσεις και τους δικούς σας στόχους.
-Προσπαθήστε μέσα στην οικογένεια να καλλιεργήσετε την αγάπη για το διάβασμα (επισκέψεις σε εκθέσεις βιβλίων , βιβλιοπωλεία κλπ.). Δώστε το καλό παράδειγμα ότι η γνώση είναι δύναμη.
Μαθησιακές δυσκολίες
Oι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι διαταραχές που έχουν επιπτώσεις στην ικανότητα για χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου, στην ικανότητα για μαθηματικούς υπολογισμούς, στις συντονισμένες κινήσεις και στην διατήρηση της προσοχής. Μολονότι οι Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζονται σε πολύ μικρή ηλικία, οι διαταραχές αυτές συνήθως δεν αναγνωρίζονται μέχρι το παιδί να φτάσει στην σχολική ηλικία.
Πιθανές αιτίες σχολικών δυσκολιών και κατηγοριοποίηση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (βλέπε πίνακα στο τέλος της συνάντησης)
Σημείωση : Διαταραχή γραπτής έκφρασης ( Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του παιδιού να συνθέσει ένα γραπτό κείμενο. Η μειωμένη αυτή δεξιότητα εκφράζεται με λάθη στην γραμματική ή στον τονισμό, κακή οργάνωση των παραγράφων, πολλά ορθογραφικά λάθη (Δυσορθογραφία), πολύ κακό γράψιμο (Δυσγραφία).)
Οι περισσότερες μαθησιακές δυσκολίες γίνονται αντιληπτές από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, όταν όμως το πρόβλημα είναι σε ελαφριά μορφή μπορεί να ξεφύγει από την προσοχή των δασκάλων και των γονιών και να αποδοθεί σε τεμπελιά ή ζωηράδα.
Στο γυμνάσιο όμως επειδή οι απαιτήσεις αυξάνουν , το παιδί αρχίζει να μην τα βγάζει πέρα και παρουσιάζονται τα εξής συμπτώματα:
-Λάθη ορθογραφικά και πολύ αργό διάβασμα
-Δυσκολεύεται να θυμηθεί αυτό που διάβασε και να εκφραστεί-να οργανώσει τις σκάψεις του
-Δυσκολία συγκέντρωσης
-Φτωχές εκθέσεις σε περιεχόμενο και χαμηλές επιδόσεις σε γραπτά τεστ
-Είναι δύστροπος , επιθετικός , δεν δέχεται κριτική , φαίνεται μελαγχολικός και έχει χαμηλή αυτοεκτιμηση
-Συχνά νιώθει μοναξιά και προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή κάνοντας τον καραγκιόζη και έχει χαμηλή εικόνα για τον εαυτό του κυρίως όταν δέχεται και την ειρωνεία των συμμαθητών του. Είναι αμυντικός και δυσκολεύεται να παραδεχτεί την αδυναμία του και να ζητήσει βοήθεια
Οι γονείς:
-Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού για διάγνωση και μαθησιακή στήριξη από ειδικούς παιδαγωγούς
-Μην είστε υπερβολικά απαιτητικοί και πιεστικοί
-Μην νιώθετε ένοχές για το πρόβλημα του παιδιού
-Βοηθείστε το παιδί στο να έχει ένα πρόγραμμα και στηρίξτε τον στην προσπάθεια που κάνει για να συγκεντρωθεί
-Συνεργαστείτε με τους καθηγητές για να μην απορρίπτουν το παιδί μέσα στην τάξη και να βοηθούν και τα άλλα παιδιά να αποδέχονται το συμμαθητή τους που παρουσιάζει κάποια δυσκολία
-Βοηθείστε το να δει σε ποιους τομείς τα καταφέρνει λίγο καλύτερα από τους άλλους και εστιάστε στα θετικά του σημεία και στα υπόλοιπα ταλέντα του (αθλητισμός , ζωγραφική)
Σημείωση : Προσέξτε και αναγνωρίστε τα πιθανά προβλήματα στην συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών .
-Συχνά οι γονείς ενδιαφέρονται μόνο για τη σχολική απόδοση του παιδιού και όχι για τη συμπεριφορά του
-Παρατηρείται συχνά άρνηση των γονέων να αποδεχθούν τις δυσκολίες των παιδιών τους
-Οι γονείς αρνούνται να αποδεχθούν τη συσχέτιση της εμφάνισης δυσκολιών του παιδιού στο σχολείο με τη ζωή του στο σπίτι
-Οι γονείς φοβούνται μήπως στιγματιστούν τα παιδιά τους
-Παρατηρείται αμφισβήτηση της δουλειάς του εκπαιδευτικού και παρέμβαση στο έργο του
-Παρατηρείται πίεση των γονέων στους δασκάλους για βαθμούς
-Απουσιάζει η σύνδεση του σχολείου με τις διάφορες ψυχολογικές υπηρεσίες με τις οποίες θα μπορούσαν να συνεργάζονται οι γονείς
Η αναβλητικότητα στο διάβασμα και το πρόβλημα συγκέντρωσης
Συνήθως οι περισσότεροι έφηβοι αναβάλλουν το διάβασμα για αργότερα και δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ακόμα και όταν αποφασίσουν να διαβάσουν. Αυτό συμβαίνει γιατί τα πράγματα που απασχολούν τον έφηβο, φιλίες , έρωτες , διασκέδαση έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα από το σχολείο.
Πώς μπορούμε σαν γονείς να βοηθήσουμε τον έφηβο στην διαχείριση του χρόνου του και στις τεχνικές συγκέντρωσης ;
-Ζητήστε από το παιδί να κάνει ένα καθημερινό πρόγραμμα όπου θα καταγράψει όλες τις δραστηριότητες του από το πρωί μέχρι το βράδυ , και το οποίο θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε διάβασμα αλλά και διασκέδαση. Μία μέρα της εβδομάδας , πχ η Κυριακή να μένει κενή από μελέτη για να μπορεί να ξεφεύγει από την καθημερινή ρουτίνα.
-Χώρος μελέτης .Να είναι πολύ συγκεκριμένος, ένα γραφείο με καλό φωτισμό.
-Να είναι ξεκούραστος όταν ξεκινάει διάβασμα. Να κλείνει κινητά και να μην σηκώνει τηλεφώνα την ώρα που διαβάζει.
-Όταν νιώθει ότι έχει εξαντληθεί να σταματάει για ένα διάλειμμα. Να ξεκινά πάντα με τα δύσκολα μαθήματα για να του φεύγει το άγχος.
-Να μην έχει στο γραφείο του πράγματα που του αποσπούν την προσοχή όπως φαγητό, παιχνίδια, ανοιχτό pc.
-Πριν αρχίζει τη μελέτη μπορεί να προγραμματίζει και να σημειώνει σε ένα χαρτί τι έχει να διαβάσει για σήμερα και ανά πόσες ασκήσεις ή παραγράφους μπορεί να κάνει ένα μικρό διάλειμμα, βάζοντας ένα Χ στο σημείο που έχει σταματήσει. Ο έλεγχος του πόσο έχει διαβάσει κάθε φορά θα τον ανακουφίσει από το άγχος του πρέπει να τα κάνω όλα μαζί. Προτείνετε του να υπογραμμίζει τα σημεία που είναι σημαντικά και στο τέλος να κάνει ένα πέρασμα για να του μείνουν.
-Εάν μπαίνει συνέχεια στον πειρασμό να κοιτάζει το ρολόι , πρότεινε του να μην έχει ρολόι την ώρα που διαβάζει μπροστά του και να βάζει ένα ξυπνητήρι που θα τον διακόπτει προγραμματισμένα ανά μισάωρο για να κάνει διάλειμμα.
-Βοηθείστε το παιδί να δει το κάθε μάθημα που διαβάζει όχι σαν μια αγγαρεία αλλά σαν κάτι από το οποίο μπορεί να πάρει κάτι για τον εαυτό του, μια σημαντική γνώση πάνω σε ένα τομέα.
-Οι στόχοι που βάζει το παιδί για το διάβασμα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και να μη βάζει στόχους που ξέρει ότι θα τον δυσκολέψουν πολύ και δεν θα συγχρονίζονται με τους προσωπικούς του ρυθμούς και τις δυνατότητες του.
Επαγγελματικός προσανατολισμός
Οι περισσότεροι έφηβοι περνάνε από διάφορα στάδια όσον αφορά την επιλογή του επαγγέλματος και αλλάζουν πολύ γρήγορα τις απόψεις τους.
Οι έφηβοι μπορεί να επηρεάζονται στις επιλογές τους από:
- τα είδωλα-πρότυπα που παρακολουθούν κυρίως στα ΜΜΕ, όπως τραγουδιστές , ηθοποιούς, ποδοσφαιριστές τους οποίους συνήθως συνδέουν με επιτυχία, λάμψη και χρήμα
-από το επάγγελμα των γονέων τους και από τη στάση των γονέων τους προς διαφορά επαγγέλματα (πολλοί έφηβοι διαλέγουν ένα επάγγελμα για να είναι αρεστοί στους γονείς τους, να ικανοποιήσουν την επιθυμία τους ή και καμιά φορά για να εναντιωθούν σε αυτή από αντίδραση)
-από μεγαλύτερους φίλους και ερωτικούς συντρόφους που μπορεί να θαυμάζουν
-από καθηγητές που μπορεί να τους εμπνέουν ή και να θαυμάζουν
Συμβουλές για τους γονείς :
-Φροντίστε ο έφηβος να έχει μία όσο το δυνατόν πολύπλευρη και αντικειμενική ενημέρωση για όλα τα επαγγέλματα που κυκλοφορούν, είτε από το σχολείο είτε από σας είτε από κάποιο σεμινάριο ή βιβλίο.
-Να έχετε ανοιχτό διάλογο με το παιδί πάνω στο θέμα και να ακούτε τις απόψεις του και τις επιθυμίες του. Να εκφράζετε τη γνώμη σας ειλικρινά και ουσιαστικά αλλά ποτέ μην ξεχνάτε ότι πρόκειται για τη ζωή του παιδιού σας και όχι τη δική σας.
-Ενθαρρύνετε το παιδί να μάθει και να πληροφορηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο για το επάγγελμα που το ενδιαφέρει και να σχηματίσει τη δική του άποψη και υποστηρίξτε τον εάν φαίνεται σίγουρος για την απόφαση του.
-Εάν έχετε τελείως συγκρουόμενες απόψεις στο θέμα αυτό με τον έφηβο επισκεφθείτε έναν επαγγελματία επαγγελματικού προσανατολισμού για να σας βοηθήσει να δείτε πιο καθαρά τις δυνατότητες που αφορούν το παιδί και το ρόλο σας στον επαγγελματικό του προσανατολισμό.
-Μην αγχώνεται το παιδί με υπερβολές και τονώστε την αυτοπεποίθηση του. Πείτε του ότι το σημαντικότερο σε όποιο επάγγελμα και να επιλέξεις είναι να αντλείς ικανοποίηση από αυτό και ότι οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι είναι αυτοί που ενθουσιάζονται με τη δουλειά τους.
