Διατροφικές διαταραχές στην εφηβεία
Νέες «ασθένειες»-διαταραχές με ψυχολογικό υπόβαθρο έχουν κάνει την εμφάνιση τους ακόμη και σε νεαρά άτομα.
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτών των ασθενειών είναι και οι διαταραχές διατροφής (ψυχογενής ανορεξία και ψυχογενής βουλιμία).
Κάνουν την εμφάνιση τους ιδιαίτερα κατά την εφηβεία (κυρίως στα κορίτσια) και επειδή είναι ένα φαινόμενο που ο έφηβος δεν αντιλαμβάνεται ή δεν παραδέχεται ότι του συμβαίνει, είναι απαραίτητο οι γονείς να είναι ενημερωμένοι γύρω από το θέμα, ώστε αν παρατηρήσουν κάτι «ύποπτο» να επέμβουν έγκαιρα για να βοηθήσουν το παιδί τους.
Δεν υπάρχει ένας δρόμος-αίτιο που οδηγεί σε διαταραχές διατροφής αλλά οι λόγοι είναι σύνθετοι και έχουν να κάνουν με την προσωπικότητα και το περιβάλλον κάθε ατόμου.
Η σωστότερη αντιμετώπιση λοιπόν είναι η σωστή ενημέερωση των ανθρώπων του στενού περιβάλλοντος της οικογένειας έτσι ώστε να γνωρίζουν πότε και πώς να επέμβουν.
Ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa)
Κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής, είναι η υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό και η συνεχής απώλεια βάρους.
Πολλές φορές η διαταραχή ξεκινά με μια απλή δίαιτα(που σιγά-σιγά γίνεται εμμονή και δεν σταματάει) ή ως αντίδραση σε έντονες συναισθηματικές καταστάσεις όπως οικογενειακά ή προσωπικά προβλήματα.
Το φαγητό παίρνει άλλη διάσταση στη σκέψη του εφήβου και συχνά παραγκωνίζεται με αποτέλεσμα λόγω έλλειψης τροφής και θρεπτικών συστατικών το άτομο να γίνεται υπερβολικά αδύνατο έως και καχεκτικό.
Ιδιαίτερο όμως χαρακτηριστικό είναι ότι το ίδιο έχει διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού του, ακόμα και αν είναι πολύ αδύνατο, θεωρεί ότι είναι κανονικό έως και παχύσαρκο.
Η κατάσταση αυτή συνεπάγεται προβλήματα τόσο στη συμπεριφορά και τις σχέσεις του εφήβου, όσο και στη σωματική του υγεία.
Η σοβαρότητα, η επικινδυνότητα (τίθεται σε κίνδυνο ακόμη και η ίδια η ζωή) και η διάρκεια, διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Το άτομο που πάσχει από ψυχογενή ανορεξία συνήθως δεν επιζητά θεραπευτική βοήθεια και γι’ αυτό οι γονείς καλούνται να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό εάν δουν ότι χάνουν τον έλεγχο σε σχέση με την διατροφή του παιδιού.
Με το να ασκήσουν πίεση από μόνοι τους, το πιθανότερο είναι να επιδεινωθεί η κατάσταση.
Σημάδια- ενδείξεις ψυχογενούς ανορεξίας
Πότε χτυπάει το «καμπανάκι» του κινδύνου;
-
Όταν το βάρος του ατόμου είναι κάτω από το ελάχιστο φυσιολογικό για το ύψος και την ηλικία του.
-
Το άτομο βιώνει έντονο φόβο και ανησυχία μήπως πάρει βάρος ακόμη και αν είναι αδύνατο. Δεν δέχεται το σώμα του.
-
Διακοπή εμμήνου ρύσης για τα κορίτσια. Το θέμα γίνεται ανησυχητικό εάν το κορίτσι έχει αμηνόρροια για τουλάχιστον τρεις μήνες.
-
Κυκλοθυμική συμπεριφορά. Συμπτώματα κατάθλιψης, θυμού, έλλειψη διάθεσης. Θυμώνει όταν του μιλούν για την διατροφή του και επιδιώκει να τρώει μόνος ή μόνη. Ασχολείται συνεχώς με τις θερμίδες κάθε γεύματος, αποκτά εμμονή με διάφορες μεθόδους έλλειψης βάρους. Γενικότερα, όλη η προσοχή στρέφεται γύρω από το βάρος του σώματος.
Ψυχογενής βουλιμία
Η βουλιμία είναι άλλη μια διατροφική διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε το αντίθετο άκρο από την ανορεξία.
Ο βουλιμικός, δεν αποκλείει τη λήψη τροφής αλλά τη «χρωματίζει» με ένα αίσθημα ντροπής.
Έπειτα από ένα βουλιμικό επεισόδιο ακολουθεί πολλές φορές απόπειρα αποβολής της τροφής κυρίως μέσω πρόκλησης εμετού, κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο καθώς ο οισοφάγος μπορεί να γίνει πολύ αδύναμος και να σπάσει, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου.
Και εδώ, πάλι υπάρχει υπέρμετρο ενδιαφέρον για το σωματικό βάρος και γι’ αυτό το λόγο οι βουλιμικοί έφηβοι, δεν είναι συχνά υπέρβαροι.
Όπως οι ανορεξικοί, έτσι και οι βουλιμικοί, σπάνια συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και δεν ζητούν θεραπεία.
Σημάδια-ενδείξεις ψυχογενούς βουλιμίας
- Συνεχή επεισόδια υπερκατανάλωσης
- Χάσιμο ελέγχου στην πρόσληψη τροφής. Για κάθε τι που το απασχολεί, το παιδί «ξεδίνει» με φαγητό. Τρώγοντας εκτονώνεται. Προσπάθεια αποτροπής αύξησης βάρους μέσω πρόκλησης εμετού, χρήσης καθαρτικών, διουρητικών κ.α.
- Για περίοδο τουλάχιστον τριών μηνών, το παιδί παρουσιάζει εβδομαδιαία δύο επεισόδια υπερφαγίας ή περισσότερα.
- Το άτομο ασχολείται συνεχώς με το σώμα του και είναι αρκετή μια αυξο-μείωση βάρους για να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη διάθεση και τη συμπεριφορά του.
Τι φταίει; Αίτια
Δεν μπορεί κανείς να πει ότι οι παραπάνω διατροφικές διαταραχές έχουν ως αίτιο κάτι συγκεκριμένο.
Η εφηβεία είναι ένα «κομβικό σημείο» στην ανάπτυξη ενός ανθρώπου καθώς συμβαίνουν παράλληλες σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές που σίγουρα επηρεάζουν κάθε τομέα της ζωής.Οι διαταραχές διατροφής είναι συχνό φαινόμενο κατά την εφηβεία και μπορεί να είναι απόρροια πολλών αιτιολογικών παραγόντων.
Τον κυριότερο ρόλο τον παίζει η ίδια η κοινωνία μέσα στην οποία μεγαλώνει ένας έφηβος.
Στην εποχή που ζούμε μικροί και μεγάλοι βλέπουμε καθημερινά γύρω μας «αδύνατα σώματα» να προβάλλονται ως πρότυπα. Όχι μόνο σε ότι έχει να κάνει με την εξωτερική ομορφιά, αλλά μέσω των διαφημίσεων, ο αδύνατος είναι παράλληλα επιτυχημένος και έξυπνος άνθρωπος! Άρα όταν ο έφηβος βομβαρδίζεται από αυτές τις εικόνες καλείται να βάλει άλλη μια «έννοια-φροντίδα» στη ζωή του.
Αντιμετώπιση διατροφικών διαταραχών
Ο γονιός καλείται να υποστηρίξει το παιδί του όταν υπάρξει μια τέτοια διαταραχή, αλλά το καλύτερο είναι για να μην συμβεί κάτι τέτοιο, να βοηθούν εκ των προτέρων όσο γίνεται, ώστε το παιδί τους να έχει πολύ γερές βάσεις στην αυτοεκτίμηση του, να έχει ουσιαστικές αξίες και πρότυπα και φυσικά να μην βάζουν εκείνοι το φαγητό ως μεγάλο θέμα στη ζωή του παιδιού, λέγοντας συνεχώς «μην τρως πολύ, θα παχύνεις».
Προσεκτικοί στα λόγια και κινήσεις
Οι γονείς πρέπει να είναι προσεκτικοί στα λόγια και τις κινήσεις τους καθώς κάτι ασήμαντο για αυτούς μπορεί να επηρεάσει πολύ το παιδί.
Πχ. Όταν ένα κορίτσι παίρνει παραπάνω βάρος κατά την εφηβεία, κάτι που είναι πολύ συνηθισμένο λόγω ορμονικών αλλαγών, ο τρόπος που θα το χειριστεί η μητέρα είναι καθοριστικός. Εάν κατηγορεί το παιδί συνεχώς ότι έχει παχύνει μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα.
Αντίθετα αν το χειριστεί πιο διακριτικά, διαμορφώνοντας από μόνη της ένα καλύτερο διατροφικό πρόγραμμα, ή προτρέποντας το παιδί της να ασχοληθεί με κάποιο άθλημα, μπορέι να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα.
Πρότυπα
Παρακολουθήστε παρέα με το παιδί σας διαφημίσεις στα ΜΜΕ και εξηγήστε του ότι η εικόνα που βλέπουν δεν είναι πάντα πραγματική.
Δείξτε του με τον τρόπο ζωής σας ότι το να είμαστε αδύνατοι δεν είναι το Άλφα και το Ωμέγα στη ζωή μας. Προσέχουμε την διατροφή μας για να είμαστε υγιείς και γιατί όχι και όμορφοι, αλλά με μέτρο.
Κοντά στο παιδί
Οι γονείς πρέπει όπως και σε κάθε περίπτωση να είναι σωστά ενημερωμένοι. Σε κάθε τομέα πρέπει να είναι κοντά στο παιδί τους. Λέγοντας «κοντά» εννοούμε όχι σε σημείο εμμονής, αλλά σε επίπεδο υποστήριξης, κατανόησης.
- Πρέπει να ξέρουν τι βασανίζει το παιδί τους ή γιατί είναι προβληματισμένο για κάτι.
Στην περίπτωση που διαπιστώσουν κάποια διατροφική διαταραχή αρχικά πρέπει να ενημερωθούν για το θέμα και στη συνέχεια εάν δουν ότι δεν μπορούν να το χειριστούν μόνοι τους, να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό.
Κάθε περίπτωση στις διαταραχές διατροφής, είναι διαφορετική και άρα κάθε άτομο πρέπει να αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο. Οι φωνές, τα «μαλώματα» και οι απλές υποδείξεις δεν οδηγούν πουθενά. Εάν το παιδί σας είναι «παγιδευμένο» σε μία ανάλογη κατάσταση, σας χρειάζεται για σύμμαχο προκειμένου να ξεφύγει.
-
Άρθρα, πληροφορίες, αλλά και ένα forum ανταλλαγής απόψεων για διατροφικές διαταραχές μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα https://www.eatingdisorders.gr
-
Επίσης μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον σύλλογο «Ανάσα» που έχει ιδρυθεί εδώ και λίγο καιρό, και δραστηριοποιείται με την καταπολέμηση διατροφικών διαταραχών.Το τηλέφωνο του συλλόγου είναι: 210 923 4904
Επιστημονική επιμέλεια: Κα ‘Αννα Γραβάνη-Ψυχολόγο
