Αθλητισμός και cinema therapy στο ποινολόγιο για ανήλικους παραβάτες

Νέες διατάξεις για τα αναμορφωτικά προγράμματα που αναφέρονται στο Αρθρο 122 του Ποινικού Κώδικα και αφορούν τους ανήλικους παραβάτες θεσπίζει το υπουργείο Δικαιοσύνης με στόχο την αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας.

Με τα νέα μέτρα να αφορούν αποκλειστικά τα περιστατικά ήπιας παραβατικότητας που είναι και η πλειονότητα στη χώρα μας, πλέον οι ανήλικοι 12-18 ετών θα μπορούν να επιλέξουν από μία ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων και με τη συγκατάθεση του δικαστή ανηλίκων να τα παρακολουθούν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.

Τι αλλάζει

Εξηγώντας τι ίσχυε και τι αλλάζει, η εγκληματολόγος του υπουργείου Δικαιοσύνης και ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ευτυχία Κατσιγαράκη, σημειώνει αρχικά πως η δικαιοσύνη ανηλίκων έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και γι’ αυτό στους ανηλίκους ανέκαθεν επιβάλλονταν αναμορφωτικά μέτρα.

«Μέχρι σήμερα ως αναμορφωτικά μέτρα εννοούσαμε τη συνδιαλλαγή του δράστη με το θύμα, την κοινωφελή εργασία (όπως είναι η περιβαλλοντική εργασία σε κάποιον φορέα) ή την παρακολούθηση μαθημάτων κοινωνικών δεξιοτήτων. Πλέον οι επιλογές αυξάνονται και εξειδικεύονται ανάλογα με την παράβαση που έχει κάνει ο νέος», εξηγεί η κ. Κατσιγαράκη.

Τα περισσότερα περιστατικά ήπιας νεανικής παραβατικότητας στην Ελλάδα αφορούν παράβαση ΚΟΚ, φθορά ξένης περιουσίας, ληστεία, χρήση ουσιών και εξύβριση, ενώ οι παραβάτες είναι κυρίως ημεδαποί.

Η δέσμη μέτρων θα συμπεριλαμβάνει τη συμμετοχή σε αθλητικά προγράμματα, αλλά και προγράμματα πολιτιστικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου. Η πιλοτική εφαρμογή τους θα αρχίσει τους επόμενους μήνες σε πέντε Περιφέρειες της χώρας (Αττική, Ιωάννινα, Χανιά, Καστοριά και Λασίθι), προτού αξιοποιηθούν καθολικά από το δικαστικό έτος 2025-2026.

Από ξιφασκία έως «εργαστήρια θυμού»

Ο νέος που θα προτιμήσει να ενταχθεί σε κάποιο αθλητικό σωματείο, θα μπορεί να επιλέξει εκτός από τα κλασικά αθλήματα, όπως ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ, και αθλήματα όπως η ιππασία, η ιστιοπλοΐα και η ξιφασκία.

Στο πλαίσιο αυτό θα συμμετέχουν και μεγάλα πολυαθλητικά σωματεία της Αττικής (Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, Ολυμπιακός, Πανελλήνιος, Πανιώνιος, Μίλωνας, Δούκας, ΝΟΒ, Πρωτέας Βούλας, Εθνικός Πειραιά κ.ά.), αλλά και ομάδες από τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.

Στις πολιτιστικές δράσεις από την άλλη περιλαμβάνεται ως δράση το cinema therapy, δηλαδή κινηματογραφικές προβολές όπου με τη βοήθεια ψυχολόγου θα στοχεύουν στη θεραπεία του τραύματος. Θα υπάρχει θεατρικό εργαστήρι/θεατρικές ομάδες, αλλά και εργαστήρια σε θέματα εκδραμάτισης θυμού και έντασης. Στην πιλοτική εφαρμογή θα συμμετέχουν το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης.

«Πρόκειται για ένα πολύ στοχευμένο πρόγραμμα στο οποίο θα υπάρχουν παρουσίες, κι αν ένα παιδί δεν παρακολουθεί τη δραστηριότητα που επέλεξε, ο δικαστής θα πρέπει να του επιβάλλει νέο πρόγραμμα», τονίζει η κ. Κατσιγαράκη.

Αντιστοίχιση της ποινής με το αναμορφωτικό μέτρο

Αυτό που γίνεται για πρώτη φορά είναι η αντιστοίχιση της ποινής με το αναμορφωτικό μέτρο. Παραδείγματος χάριν, το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει έρθει σε επαφή με μουσεία στην Ελλάδα, ώστε ένα παιδί που έχει προκαλέσει φθορά ξένης περιουσίας, να του επιβληθεί ως αναμορφωτικό μέτρο η παρακολούθηση ενός εκπαιδευτικού σεμιναρίου συντήρησης έργων τέχνης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο πιστεύεται πως θα κατανοήσει τη σοβαρότητα της πράξης του και τη σημασία του αγαθού.

Από την άλλη, αν ένας νέος έχει προχωρήσει σε παράβαση του ΚΟΚ, θα μπορεί να γίνει μέλος ενός αθλητικού σωματείου ΑΜΕΑ και να συζητήσει με παραολυμπιονίκες και αθλητές που έχουν μείνει ανάπηροι ύστερα από τροχαίο.

Στόχος είναι η Πολιτεία να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να εκτονώσουν τον θυμό τους, την έντασή τους και να στρέψει την προσοχή τους σε άλλο αντικείμενο από τον συσχετισμό τους με υποκουλτούρες. – Ευτυχία Κατσιγαράκη, εγκληματολόγος του υπουργείου Δικαιοσύνης

Στο Λασίθι οι πρώτες αποφάσεις

Η πρώτη περιφερειακή Ενότητα στην οποία έχουν ήδη εκδικαστεί οι πρώτες τέσσερις αποφάσεις για τη συμμετοχή ανηλίκων σε αθλητικά σωματεία είναι το Λασίθι. Τα τοπικά νούμερα για την ήπια νεανική παραβατικότητα δείχνουν την αναγκαιότητα θέσπισης περισσότερων μέτρων αναμορφωτικού χαρακτήρα.

Ενδεικτικά, οι προσαχθέντες για οδήγηση ελλείψει νόμιμης άδειας το 2024 είναι ήδη 133 από 96 για το σύνολο του 2023, ενώ αυξημένος είναι και ο αριθμός των προσαχθέντων για κατοχή ναρκωτικών ουσιών για ιδία αποκλειστική χρήση και για εξύβριση.

«Οπως προκύπτει από τα τηρούμενα στατιστικά δεδομένα η αύξηση είναι σημαντική», αναφέρει στην «Κ» η Αλεξάνδρα Μαυρομάτη, επιμελήτρια κοινωνικής αρωγής. «Επίσης σημαντικό είναι ότι ενώ το 2023 είχαμε συνολικά 6 κορίτσια για οδήγηση ελλείψει νόμιμης άδειας και 1 για κατοχή ναρκωτικών ουσιών για ιδία αποκλειστική χρήση, το 2024 έχουμε μέχρι στιγμής 13 κορίτσια για οδήγηση ελλείψει νόμιμης άδειας, 2 για για κατοχή ναρκωτικών ουσιών για ιδία αποκλειστική χρήση και 4 για εξύβριση», προσθέτει.

Σύγχυση για το τι είναι νόμιμο και τι όχι

Μάλιστα, σύμφωνα με την επιμελήτρια, η αύξηση αυτή δεν έχει πάντα τις ρίζες της στο οικογενειακό περιβάλλον. Οπως αναφέρει, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε γονείς επιφορτισμένους με αυξημένες εργασιακές ή άλλες υποχρεώσεις, στην πλειονότητα των περιπτώσεων το οικογενειακό περιβάλλον είναι αρκούντως κινητοποιημένο. Εχει καλές γέφυρες επικοινωνίας και οι σχέσεις τους με τους ανηλίκους χαρακτηρίζονται από συναισθηματική εγγύτητα κι εξωστρέφεια, ενώ από την πλευρά τους οι ανήλικοι χαρακτηρίζονται από καλό βαθμό συναισθηματικής ωρίμανσης.

«Το βασικότερο κοινό στοιχείο σε αυτούς τους ανηλίκους και τους γονείς τους αποτελεί η σύγχυση για το τι είναι νόμιμο και ηθικό και τι όχι. Αυτό οφείλεται στη γενικευμένη ανομία που παρατηρείται όσον αφορά τα αδικήματα ήπιας παραβατικότητας, όπως η οδήγηση ελλείψει νόμιμης άδειας, στη διαφορετική αντιμετώπιση και κατηγοριοποίηση σε διεθνές επίπεδο, σε εσφαλμένα στερεότυπα και τέλος στο μέγεθος της έκθεσης του ανηλίκου μέσω των επαφών του με τελούντες παρόμοια αδικήματα ή παρόμοιες συνθήκες», αναφέρει η κ. Μαυρομάτη.

«Η καλύτερη παρέμβαση είναι η ελάχιστη δυνατή»

Σχολιάζοντας τα νέα μέτρα που θα τεθούν σε εφαρμογή, με πρώτο το Λασίθι, η επιμελήτρια σημειώνει πως εκτός από την εξατομίκευση και την ενσυναίσθηση που πρέπει να διέπει τις παρεμβάσεις, καλό είναι να έχουμε γνώμονα ότι για έναν ανήλικο η καλύτερη παρέμβαση είναι η ελάχιστη δυνατή.

«Καμιά αλλαγή δεν θα επέλθει σε έναν άνθρωπο ή σε ένα οικογενειακό ή υποστηρικτικό σύστημα αν ο ίδιος δεν συμμετέχει ενεργά στη θέσπιση στόχων, στον σχεδιασμό, την αξιολόγηση και τον επαναπροσδιορισμό των παρεμβάσεων. Γι’ αυτόν τον λόγο η αξιολόγηση των ανηλίκων κι η συμμετοχή τους στον σχεδιασμό είναι αναγκαίες και συνεχείς», αναφέρει.

Η κ. Μαυρομάτη σημειώνει πως καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδίκασης και της εφαρμογής των αναμορφωτικών μέτρων διαφυλάττεται το απόρρητο, ενώ η εποπτεία από τους επιμελητές/τριες είναι συνεχής.

«Τα παιδιά δεν διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες, με τους οποίους ανήκουν στην ίδια ομάδα. Αλληλοενισχύονται, αναπτύσσουν σχέσεις και υποστηρίζονται να τις διαχειριστούν υπεύθυνα και να ανταποκριθούν στους κανόνες των σωματείων και των συλλόγων. Μέσα από αυτό το πλαίσιο οι ανήλικοι δέχονται θετική ανατροφοδότηση, ενισχύεται η αυτοεικόνα τους κι απαλλάσσονται από όποια υπόνοια κοινωνικού στιγματισμού», καταλήγει.

Πηγή: kathimerini.gr

Δείτε περισσότερα εκπαιδευτικά νέα: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/ekpaideftika-nea