Σεισμολόγοι… εξ απαλών ονύχων
«Οταν τους λες “ελάτε να χοροπηδήσουμε για να δούμε πώς θα αποτυπωθεί στον σεισμογράφο το κύμα που θα προκαλέσουμε στη γη”, τα παιδιά εκστασιάζονται». Ο Δημήτρης Πρασόπουλος, καθηγητής Φυσικής, ο οποίος εργάζεται στο 4ο ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης και επισκέπτεται πολύ συχνά σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα SEISMO- Lab, πιστεύει ότι η “εισαγωγή” της σεισμολογίας τα τελευταία πέντε χρόνια στις σχολικές αίθουσες έχει προσφέρει πολλά στους μαθητές όλων των ηλικιών.
Το SEISMO – Lab (Creating School Seismology Labs For the Development of Students Competences) ξεκίνησε το 2022 και διαδέχτηκε παρόμοιο πρόγραμμα του 2015. Χρηματοδοτείται από το Erasmus+, ενώ εμπνευστής και συντονιστής του είναι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν πέντε χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος, Ρουμανία και Τουρκία) και στόχος είναι η εφαρμογή των πρακτικών STEAM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Τέχνη και Μαθηματικά) στα σχολεία, μέσα από την εφαρμογή δράσεων που αφορούν στην εκπαιδευτική σεισμολογία.
Μέχρι σήμερα 60 ελληνικά σχολεία, συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Τα περισσότερα βρίσκονται στην περιφέρεια (Σάπες, Λήμνος, Ιωάννινα, Αλεξανδρούπολη, Σαμοθράκη κ.α.). Πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή με στόχο να αποκτούν τα παιδιά νέα ερεθίσματα σε περιοχές όπου αυτά είναι πιο δύσκολο να καλλιεργηθούν. Το επόμενο διάστημα κι άλλα σχολεία της περιφέρειας όπως Λαμία και Ρέθυμνο θα αποκτήσουν τον δικό τους σεισμογράφους στα σχολεία τους.
Πώς αξιοποιούνται όμως οι σεισμογράφοι; -σ.σ. αυτοί που χρησιμοποιούνται στις σχολικές τάξεις μετρούν μία από τις τρεις βασικές συνιστώσες που μετρούν οι επαγγελματικοί σεισμογράφοι-.
Ο κ. Πρασόπουλος, ο οποίος επιμορφώνει εκπαιδευτικούς στο κομμάτι της εκλαΐκευσης της επιστήμης των σεισμών, εξηγεί στην «Κ».
«Στο μάθημα της Φυσικής, για παράδειγμα, με αφορμή τους σεισμούς, μιλάω στα παιδιά για τις τεχνικές επίλυσης κυμάτων. Ενας άλλος καθηγητής μπορεί να κάνει ιστορικές αναφορές στους σεισμούς, στο μάθημα της Ιστορίας. Πολλά μπορούν να γίνουν. Οσον αφορά στον σεισμογράφο, μέσα από τη χρήση του, οι μαθητές μαθαίνουν να αξιολογούν έναν σεισμό με βάση το σεισμόγραμμα, να παίρνουν βασικές πληροφορίες και έπειτα να χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να ερευνήσουν. Μαθαίνουν να ξεχωρίζουν αν πρόκειται για σεισμό ή θόρυβο, ελέγχοντας παράλληλα τα ανοιχτά δεδομένα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών. Εν ολίγοις, οι μαθητές γίνονται μικροί ερευνητές».
Ο κ. Πρασόπουλος εξηγεί βέβαια πως οι παραπάνω εκπαιδευτικές διαδικασίες αφορούν τους μεγαλύτερους σε ηλικία μαθητές – Γ’ Γυμνασίου και άνω-.
«Στις τάξεις του δημοτικού, επικεντρωνόμαστε περισσότερο στο κομμάτι της προετοιμασίας για έναν σεισμό», λέει ο κ. Πρασόπουλος και συνεχίζει: «Εκεί δουλεύουμε περισσότερο στο να αντιληφθούν τα παιδιά τις επιδράσεις των σεισμών στα κτίρια, στους ανθρώπους, στη φύση. Και υπάρχει φυσικά και το κομμάτι της Πολιτικής Προστασίας. Ενα απλό παράδειγμα, τα μέτρα πρόληψης στα σπίτια μας για να είμαστε ασφαλείς, βασικές γνώσεις, τις οποίες πολλοί μαθητές δυστυχώς δεν διαθέτουν ακόμα και σήμερα».
Η ανάγκη για εκπαίδευση στο θέμα των σεισμών
Ο Γεράσιμος Χουλιάρας, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, το οποίο εισήγαγε το πρόγραμμα στα ελληνικά σχολεία, συμφωνεί με την ανάγκη επιμόρφωσης των μαθητών στο θέμα των σεισμών.
«Το 1981, όταν έγιναν οι μεγάλοι σεισμοί των Αλκυονίδων, ένας πολύ έμπειρος καθηγητής μου από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, είχε επισκεφτεί την Ελλάδα. Μας είχε πει τότε: “οι Ελληνες πρέπει να μάθουν να ζουν με τους σεισμούς”, όμως στη χώρα μας που παρουσιάζει την υψηλότερη σεισμικότητα στην Ευρώπη, δεν περιλαμβάνεται στα σχολικά προγράμματα σχετικό μάθημα.
Παρόλα αυτά, η αξιοποίηση των προγραμμάτων Erasmus από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο τα τελευταία οκτώ χρόνια, οδήγησε στο να ενταχθούν οι συγκεκριμένες δράσεις στα εκπαιδευτικά εργαστήρια του αναλυτικού προγράμματος σπουδών στα σχολεία (στα εργαστήρια δεξιοτήτων).
«Οι υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, είναι κι αυτές σεισμογενείς και έχουν επίσης κενό στο εκπαιδευτικό τους σύστημα, όσον αφορά στην εκμάθηση της σεισμολογίας», σημειώνει ο κ. Χουλιάρας.
Ο ίδιος σχολιάζει σε αυτό το σημείο, πως το ορατό εσωτερικό των σχολικών σεισμογράφων, επιτρέπει στους μαθητές να αξιοποιούν γνώσεις Μαθηματικών αλλά και Φυσικής, καθώς βλέπουν πώς λειτουργεί το ευαίσθητο αυτό μηχάνημα.
Οσο για τους μαθητές μικρότερης ηλικίας, ο κ. Χουλιάρας, αναφέρει πως οι δράσεις επικεντρώνονται στο πως το φυσικό φαινόμενο δεν θα τρομοκρατεί τα παιδιά. «Μετατρέπουμε τον φόβο σε επιστημονική γνώση» λέει.
«Οταν έγινε σεισμός έτρεξαν στο σεισμογράφο»
Η Ελευθερία Τσιούρη, διευθύντρια στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, δουλεύει τα συγκεκριμένα προγράμματα με τα παιδιά από το 2015.
Μεταφέροντας την εμπειρία των μικρών μαθητών της λέει: «Εντοπίσαμε τα κομμάτια που προκαλούσαν σύγχυση σε μαθητές. Κάποιοι μπέρδευαν τον σεισμό με το ηφαίστειο. Εχει τύχει παιδιά της Γ’ Δημοτικού επηρεασμένα από τον μυθικό Εγκέλαδο, μα πιστεύουν πως κάποιος είναι μέσα στη γη και κουνάει δυνατά τις ρίζες του δέντρου».
Στο σχολείο της κ. Τσιούρη, οι μαθητές, με τη βοήθεια ipad έβδομης γενιάς -ο κάθε μαθητής έχει μάλιστα το δικό του- άρχισαν να δημιουργούν παραμύθια και κόμικς με όσα μάθαιναν. Κάπως έτσι, πέρασαν από τη μυθολογία στη σεισμολογία, αξιοποιώντας πληροφορίες και γνώσεις από όλα τα μαθήματα όπως μελέτη περιβάλλοντος, γλώσσα, μαθηματικά, εικαστικά κ.α.
Σε μια περίπτωση, το 2021, οι μαθητές του σχολείου έζησαν έναν μικρό σεισμό. «Αμέσως αξιοποιήσαμε τον σχολικό μας σεισμογράφο και τον είδαμε σε μορφή κύματος», λέει η κ. Τσιούρη.
*Εταίροι στο πρόγραμμα SEISMO-Lab είναι η Ελληνογερμανική Αγωγή, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ινστιτούτο για τη Φυσική της Γης (NIEP) στη Ρουμανία και το Πανεπιστήμιο BEKAS Τουρκίας
Πηγή: kathimerini.gr
Δείτε περισσότερα εκπαιδευτικά νέα: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/ekpaideftika-nea
