Πανελλαδικές: Λιγότεροι στις κορυφαίες σχολές, περισσότεροι στην επαρχία

Μετακίνηση φοιτητικού πληθυσμού από τα αστικά κέντρα στην επαρχία αναμένεται ότι θα φέρουν οι εφετινές πανελλαδικές εξετάσεις, καθώς ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας για τους εισακτέους της εθνικής διαδικασίας αξιολόγησης του καλοκαιριού «φέρνει» πιο πολλούς νέους και νέες στα Ιδρύματα της περιφέρειας.

Και αυτό γιατί εφέτος εκφράστηκαν παράπονα από τα περιφερειακά πανεπιστήμια της χώρας, οι διοικήσεις των οποίων έκριναν ότι η εφαρμογή του θεσμού της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής πιθανώς θα μειώσει τους αριθμούς των εισακτέων τους και κατ’ επέκταση θα θέσει σε αμφισβήτηση την ύπαρξη πολλών τμημάτων τους. Κάτι που βεβαίως για κάποια τμήματα μάλλον δεν μπορεί να αποτραπεί…

Ενσωμάτωση τμημάτων

Η Εθνική Αρχή για την Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας (ΕΘΑΑΕ) μελετά τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει και το υπουργείο Παιδείας μέχρι την άνοιξη πιθανότατα θα εισηγηθεί την ενσωμάτωση τμημάτων των ΑΕΙ που δεν δείχνουν να «προχωρούν» σε άλλα, πιο ακμαία τμήματα ή τη μετατροπή τους σε απλές κατευθύνσεις σπουδών.

Κάτι που άλλωστε η εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας το συζητεί επί δεκαετίες, με πολιτικές ωστόσο που κινούνται «εμπρός-πίσω». Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει μια μοναδική… ικανότητα να γυρίζει διαρκώς γύρω από τα ίδια «φαντάσματα», κάτι που άλλωστε φαίνεται από το γεγονός ότι από το 2008 ακόμη η τότε ΑΔΙΠ (Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στα ΑΕΙ), υπό την προεδρία του καθηγητή Σπ. Αμούργη, είχε διαπιστώσει σωρεία στρεβλώσεων στη λειτουργία των ΑΕΙ, οι οποίες ποτέ δεν διορθώθηκαν: Ασαφείς στόχοι ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού με αποτέλεσμα πτυχία χωρίς αντίκρισμα, υπερβολική γεωγραφική διασπορά των ΑΕΙ και μεμονωμένα τμήματα σε μικρές επαρχιακές πόλεις ή νησιά, «δίδυμα τμήματα» και έλλειψη κριτηρίων ποιότητας, υπέρμετρος αριθμός τμημάτων σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας, συχνά ασαφείς τίτλοι σπουδών, ανισοκατανομή πόρων και υποδομών, αυθαίρετη ανάπτυξη ειδικοτήτων σε προπτυχιακό επίπεδο, δημιουργία μεγάλου αριθμού μεταπτυχιακών προγραμμάτων, ανοργάνωτες διδακτορικές σπουδές.

Σήμερα μάλιστα, με την ενσωμάτωση των ΤΕΙ στα πανεπιστήμια, η κατάσταση στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μοιάζει να έχει επιβαρυνθεί.

Η ανατομία των σχολών

Επτά τμήματα Αρχιτεκτόνων λειτουργούν στη χώρα, 9 τμήματα Νοσηλευτικής (με τα δυο από αυτά πρώην ΤΕΙ, που πλέον «συγκατοικούν» με τα προϋπάρχοντα πανεπιστημιακά τμήματα στο ίδιο επιστημονικό αντικείμενο) και 3 Μαιευτικής, 15 τμήματα Οικονομικών Επιστημών (με τα 3 πρώην ΤΕΙ), 15 τμήματα Πληροφορικής (με τα 3 προερχόμενα από πρώην ΤΕΙ), 12 τμήματα Φιλολογίας, 5 τμήματα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος, 7 τμήματα Βιολογίας, 7 τμήματα Γεωπονίας, 8 Παιδαγωγικά και Προσχολικής Αγωγής και άλλα 8 Δημοτικής Εκπαίδευσης, 6 τμήματα Διατροφής και 3 ακόμη Τεχνολογίας των Τροφίμων, 6 Αρχαιολογίας, 7 Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, 7 Γεωπονίας, 7 Μαθηματικών, 7 Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, 9 Μηχανολόγων Μηχανικών (με 4 εκείνα που προέρχονται από ΤΕΙ και έχουν αντιστοίχιση σπουδών μόνο μεταξύ τους), 8 Πολιτικών Μηχανικών (με τα 3 πρώην ΤΕΙ), 7 τμήματα Φυσικής (με τα 2 εξ αυτών καινούργια). Παράλληλα, 12 ακόμη ειδικότητες Μηχανικών διαφορετικών εξειδικεύσεων που δεν έχουν αντιστοίχιση η καθεμία από αυτές με κανένα άλλο τμήμα σε περίπτωση μετεγγραφών των αποφοίτων τους.

Για τα παραπάνω, η απόφαση που φαίνεται να έχει «κλειδώσει» στο κτίριο του Αμαρουσίου είναι ότι τα περιζήτητα τμήματα των αστικών κέντρων εφέτος θα δεχτούν λιγότερους εισακτέους, με εκείνα της περιφέρειας να δέχονται αντίθετα περισσότερους πρωτοετείς φοιτητές και φοιτήτριες. Ο συνολικός αριθμός των εισακτέων στα ΑΕΙ για την ακαδημαϊκή χρονιά που έρχεται αναμένεται στα ίδια με τα περυσινά επίπεδα (δηλαδή γύρω στις 77.900 άτομα).

Μηχανογραφικό-γρίφος

Πάντως, όπως λέει ο εκπαιδευτικός Γιάννης Ζαμπέλης, από την επόμενη χρονιά η υποβολή του μηχανογραφικού δελτίου των υποψηφίων θα θέλει «ειδικό επιστήμονα», καθώς η δυνατότητα συμπλήρωσης σχολών σε αυτό θα περιοριστεί και τα μόρια που θα συμπληρώνουν οι υποψήφιοι ανά επιστημονική κατεύθυνση θα είναι διαφορετικά σε τμήματα που είναι κοινά.

Σε κάθε περίπτωση, η καλή λειτουργία των πανεπιστημίων βασίζεται στη συνεργασία τμημάτων, κεντρικής διοίκησης του κάθε Ιδρύματος και πολιτείας. Η σχέση των ΑΕΙ με την πολιτεία τα προηγούμενα χρόνια φαίνεται ότι δεν υπήρξε πάντα αποδοτική και δεν στηρίχτηκε πάντα σε κανόνες λειτουργίας που να υποστηρίζουν την ποιότητα. Και αυτό γιατί πάντα η πολιτεία επενέβαινε με συγκεντρωτικό τρόπο σε λεπτομέρειες της λειτουργίας του έργου τους, χωρίς όμως να θέτει απλά γενικούς στρατηγικούς στόχους με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας και ελέγχοντας τελικά την αναποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται.

Ολα αυτά ενώ από την επόμενη χρονιά τα ΑΕΙ θα χρηματοδοτούνται κατά ένα 20% του προϋπολογισμού τους βάσει αξιολόγησης και κριτηρίων που ήδη έχει θέσει η ΕΘΑΑΕ. Τα κριτήρια αυτά είναι οι επιστημονικές τους δημοσιεύσεις (χωρίς να έχει προσδιοριστεί ακόμη από ποια έντυπα και με ποια μεθοδολογία), η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η ερευνητική τους δραστηριότητα και η διεθνοποίησή τους.

«Να βάλουμε τέλος στον νεποτισμό στα ΑΕΙ»

«Η πραγματική αλλαγή στο ελληνικό πανεπιστήμιο θα συντελεστεί όταν κυριαρχήσουν πλήρως η αριστεία και η αξιοκρατία» λέει ο πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και πρώην υφυπουργός Παιδείας Βασίλης Διγαλάκης. «Η σύνδεση της χρηματοδότησης με την αξιολόγηση που θεσπίστηκε με τον νόμο για την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) θα βοηθήσει, ιδιαίτερα αν η αξιολόγηση δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στις εκλογές μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ). Το κλειδί της αλλαγής όμως βρίσκεται στην αναμόρφωση του πλαισίου εκλογής και εξέλιξης των μελών ΔΕΠ, ώστε να κλείσουν “παράθυρα” που ευνοούν την αναξιοκρατία».

Εν αναμονή λοιπόν ενός νέου νόμου-πλαισίου για τα ΑΕΙ, το αίτημα και πάλι είναι να μπει τέλος τις πελατειακές σχέσεις αλλά και στον νεποτισμό στο εσωτερικό των ΑΕΙ.

Φωτογραφικές προκηρύξεις

«Παράθυρο πρώτο: φωτογραφικές προκηρύξεις» λέει ο κ. Διγαλάκης. «Πολύ συχνά οι θέσεις μελών ΔΕΠ προκηρύσσονται σε πολύ στενά γνωστικά αντικείμενα (το κάθε αντικείμενο αντιστοιχεί στον τίτλο μίας θέσης ΔΕΠ), φωτογραφίζοντας συγκεκριμένους υποψηφίους και αποκλείοντας στην ουσία τους υπολοίπους. Το παράθυρο αυτό θα μπορούσε να κλείσει με τη δημιουργία ενός εθνικού μητρώου γνωστικών αντικειμένων, το οποίο θα καλύπτει όλες τις ειδικότητες που θεραπεύουν τα ΑΕΙ. Οι νέες θέσεις ΔΕΠ θα προκηρύσσονται υποχρεωτικά σε ένα από τα γνωστικά αντικείμενα του μητρώου, τα οποία δεν θα έχουν πολύ στενό εύρος και θα ακολουθούν τη διεθνή πρακτική, όντας εναρμονισμένα με αντίστοιχες ειδικότητες στις οποίες γίνονται προκηρύξεις καθηγητών σε αναγνωρισμένα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της αλλοδαπής (ΕΕ, Β. Αμερική)».

Τα εκλεκτορικά σώματα

«Παράθυρο δεύτερο: συγκρότηση “φιλικών” προς συγκεκριμένους υποψηφίους εκλεκτορικών σωμάτων» συνεχίζει. «Τα πανεπιστημιακά τμήματα, προκειμένου να εκλέξουν ένα μέλος ΔΕΠ, συγκροτούν εκλεκτορικά σώματα που απαρτίζονται από καθηγητές μέλη του τμήματος αλλά και από εξωτερικούς καθηγητές. Οι καθηγητές αυτοί επιλέγονται από μητρώα τα οποία διαφέρουν από τμήμα σε τμήμα, ακόμα και αν πρόκειται για το ίδιο γνωστικό αντικείμενο. Οι διαδικασίες συγκρότησης είναι συχνά αδιαφανείς και αποτελούν βασικό λόγο υποβολής ενστάσεων και δικαστικών προσφυγών. Ενας τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου των “στημένων” εκλεκτορικών θα ήταν η δημιουργία μητρώου εκλεκτόρων για κάθε γνωστικό αντικείμενο που περιλαμβάνεται στο εθνικό μητρώο γνωστικών αντικειμένων.

Στο μητρώο εκλεκτόρων θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ της ημεδαπής και καθηγητές αναγνωρισμένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της αλλοδαπής που έχουν τη συγκεκριμένη ειδικότητα, καθώς και να είναι κοινά για όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα, ώστε να μη γίνονται επιλεκτικοί/στοχευμένοι αποκλεισμοί καθηγητών από τη συμμετοχή τους σε εκλεκτορικά σώματα. Ενας προκαθορισμένος ελάχιστος αριθμός μελών του εκλεκτορικού σώματος θα πρέπει να προέρχεται από πανεπιστήμια του εξωτερικού. Εάν μάλιστα ο αριθμός των μελών του μητρώου είναι μεγαλύτερος του αριθμού των μελών του εκλεκτορικού σώματος, η επιλογή των μελών του εκλεκτορικού θα γίνεται μέσω δημόσιας κλήρωσης με αυτοματοποιημένο τρόπο από το ηλεκτρονικό σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης ΑΠΕΛΛΑ που χρησιμοποιείται στις διαδικασίες εκλογής μελών ΔΕΠ, εξασφαλίζοντας την αρχή της διαφάνειας κατά τη συγκρότησή τους».

Η επόμενη ημέρα για τα ΑΕΙ

Στην ερώτηση «Ποια θα μπορούσε λοιπόν να είναι “η επόμενη ημέρα” για τα ΑΕΙ;» ο κ. Διγαλάκης απαντά: «Η δημιουργία και η τήρηση του εθνικού μητρώου γνωστικών αντικειμένων καθώς και των μητρώων εκλεκτόρων θα μπορούσε να ανατεθεί σε έναν ανεξάρτητο φορέα, εκτός των ΑΕΙ, όπως η ΕΘΑΑΕ, η οποία μπορεί να διαδραματίσει ρόλο θεματοφύλακα των αρχών της διαφάνειας και της αξιοκρατίας κατά τις εκλογικές διαδικασίες».

«Παράθυρο τρίτο: συμμετοχή στα εκλεκτορικά σώματα καθηγητών που έχουν σχέση με συγκεκριμένους υποψηφίους. Σήμερα, δεν επιτρέπεται να μετέχει σε εκλεκτορικό σώμα μέλος ΔΕΠ που έχει βαθμό συγγένειας έως και τετάρτου βαθμού εξ αίματος ή αγχιστείας με υποψήφιο. Δεν αποκλείεται, όμως, η συμμετοχή στα εκλεκτορικά σώματα καθηγητών που έχουν ακαδημαϊκή σχέση με υποψηφίους. Θα πρέπει, για παράδειγμα, να μην επιτρέπεται να μετέχει σε εκλεκτορικό σώμα μέλος ΔΕΠ το οποίο επέβλεψε τη διδακτορική διατριβή υποψηφίου» συνεχίζει.

«Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι το πανεπιστήμιο είναι ο καθρέφτης του διδακτικού και ερευνητικού του προσωπικού και το αντίστροφο. Τα πανεπιστήμιά μας θα αναβαθμιστούν μόνο αν επιλέγουν πάντα τους καλύτερους υποψηφίους, καταπολεμώντας σθεναρά φαινόμενα νεποτισμού» λέει χαρακτηριστικά.

Πηγή: tovima.gr

Δείτε περισσότερα εκπαιδευτικά νέα: https://eduadvisor.gr/index.php/arthra/ekpaideftika-nea