Το σκάνδαλο με τα συγγράμματα ΑΕΙ

Του Αποστολου Λακασα

Το νέο φιλόδοξο σύστημα σκόνταψε σε βουνό από συμφέροντα και έμμεσες πιέσεις – Προκλητικές περιπτώσεις κατασπατάλησης

Φοιτητές προμηθεύονται 11 συγγράμματα για ένα μάθημα! Αραγε πόσοι τα μελέτησαν όλα; Προκλητικές αποκλίσεις υπάρχουν ανάμεσα στο κόστος συγγραμμάτων σχολών με το ίδιο αντικείμενο. Μήπως οι φοιτητές κάθε σχολής διδάσκονται περισσότερα μαθήματα; Διδάσκοντες αρνούνται να δώσουν έγκριση, ώστε τα βιβλία τους να είναι διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή. Ποιος ο λόγος; Τα παραπάνω ερωτήματα αναδεικνύουν βασικές πτυχές της κατασπατάλησης πόρων που έγινε τα προηγούμενα χρόνια στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, λόγω της «κατάχρησης», της, κατά τα άλλα, ορθής απόφασης υιοθέτησης του ενιαίου συγγράμματος.

Ειδικότερα, ολοκληρώθηκε η πρώτη περίοδος εφαρμογής της ηλεκτρονικής υπηρεσίας «Εύδοξος» του υπ. Παιδείας για τη διανομή των συγγραμμάτων. Η προσπάθεια κρίθηκε επιτυχημένη με δεδομένο τον όγκο των βιβλίων που έπρεπε να διακινηθούν. Ενδεικτικά, στα ΑΕΙ διδάσκονται 42.595 μαθήματα και φέτος παρελήφθησαν 1.886.476 συγγράμματα. Το νέο σύστημα συνέβαλε στην ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας στις φάσεις του έργου, ανέδειξε όμως και τα στρεβλά «που προέρχονται από αδιαφορία ή ακόμη και κακόβουλες προθέσεις» ανέφερε με νόημα στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου.

Συγκεκριμένα, από το 2007 (μετά την ψήφιση του ισχύοντα νόμου-πλαισίου λειτουργίας των ΑΕΙ) εφαρμόζεται στα ΑΕΙ το σύστημα του ενιαίου συγγράμματος, σύμφωνα με το οποίο σε κάθε μάθημα οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε τουλάχιστον δύο πακέτα συγγραμμάτων, που προτείνουν οι διδάσκοντες. Ομως, έγινε «υπερχρήση» αυτής της δυνατότητας. Για παράδειγμα, οι προτάσεις του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών για το μάθημα της Παθολογίας προσφέρουν ως πρώτη επιλογή 11 βιβλία, αξίας εκατοντάδων ευρώ, ενώ ως δεύτερη επιλογή, η οποία θεωρείται ισοδύναμη και εναλλακτική, προσφέρεται μόνο ένα βιβλίο. Οι περισσότεροι φοιτητές επέλεξαν το πακέτο των 11 βιβλίων, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο τα περισσότερα τα άφησαν «άθικτα»...

Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, το κόστος των συγγραμμάτων ανά φοιτητή στην Ιατρική Αθηνών είναι 1.138,85 ευρώ, ενώ στην Ιατρική Πατρών 318,64 ευρώ. Γιατροί σπουδάζουν και οι μεν, γιατροί και οι δε... Γίνεται εύκολα αντιληπτό το μέγεθος της σπατάλης, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη, σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων των φοιτητών της Ιατρικής Αθηνών, ότι τους είναι χρήσιμα μόνον τα τελευταία τρία εγχειρίδια της πρώτης επιλογής.

Η κατάσταση επιτείνεται και από το ιδιόμορφο καθεστώς των εκδοτών, που έχουν ως κύρια πηγή εσόδων το ακαδημαϊκό βιβλίο, αλλά και το παράδοξο των λεγόμενων αυτοεκδοτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι καθηγητές εν ενεργεία ή συνταξιούχοι των οποίων τα έσοδα για το πρώτο φετινό ακαδημαϊκό εξάμηνο ξεπέρασαν, κατά μέσο όρο, τα 12.000 ευρώ. «Μετά πολύχρονη περιπλάνηση για την υιοθέτηση του καλύτερου συστήματος, με αλλαγές, τροποποιήσεις και μικροδιορθώσεις που επιχειρήθηκαν, η ουσία της προσπάθειας επικεντρώνεται και πάλι στον διδάσκοντα και τον διδασκόμενο. Ούτε το μοναδικό σύγγραμμα ούτε οι πολλαπλές επιλογές φαίνεται ότι λειτούργησαν όπως θα έπρεπε. Επομένως η συνύπαρξη πολλαπλών μοντέλων, ανάλογα με τις εκάστοτε ιδιαιτερότητες, αλλά και η ουσιαστική συμμετοχή του διδάσκοντος/διδασκομένου και η υποστήριξή τους από ένα οργανωμένο σύστημα βιβλιοθηκών και επιστημόνων της πληροφόρησης αποτελούν τη μοναδική οδό» συνόψισε, μιλώντας στην «Κ», στέλεχος του υπουργείου Παιδείας.

«Βιβλίο Καρδιολογίας Κρεμαστινού, 3 τόμοι, ολοκαίνουργιο, άθικτο 200 ευρώ». «Βιβλίο Νευρολογίας Μπαλογιάννη, 6 τόμοι, άθικτο 200 ευρώ». Πρόκειται για δύο από τις αγγελίες πώλησης βιβλίων, που μπορεί να αλιεύσει κανείς σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα όπου φοιτητές πωλούν την... πραμάτεια τους. Είναι βιβλία που πήραν αλλά άφησαν άθικτα, καθώς για τις εξετάσεις διάβασαν το βιβλίο του διδάσκοντος του μαθήματος.

Το υπ. Παιδείας, στο πλαίσιο και της σφιχτής δημοσιονομικής πολιτικής, καθιέρωσε νέο σύστημα. Κάθε πακέτο συγγραμμάτων που θα προτείνεται από τους διδάσκοντες για ένα μάθημα θα περιλαμβάνει ένα βιβλίο και ένα βοήθημα. Εάν οι διδάσκοντες θεωρούν ότι δεν καλύπτεται η ύλη μπορούν, κατ’ εξαίρεση, να ζητήσουν από το υπουργείο επιπλέον βιβλία. Η αλλαγή του συστήματος οδήγησε πολλούς να κάνουν λόγο για την επιστροφή του «ενός και μοναδικού συγγράμματος». «Δεν έχουν δημιουργηθεί οι υποδομές, π. χ. αναγνωστήρια και βιβλιοθήκες, για το πέρασμα από τα πολλαπλά στο ένα σύγγραμμα. Από την άλλη, δεν υπάρχει η νομοθεσία για τα ζητήματα της ψηφιοποίησης των βιβλίων» παρατήρησε στην  «Κ» ο εκδότης και επίτιμος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εκδοτών-Βιβλιοπωλών κ. Γεώργιος Δαρδανός. «Οι διδάσκοντες, κυρίως, δεν υποστήριξαν το σύστημα του ενιαίου συγγράμματος. Η πολιτεία έχει ευθύνες γιατί δόμησε το εκπαιδευτικό σύστημα γύρω από την «ψυχολογική ασφάλεια» που προσφέρει η μελέτη του ενός βιβλίου. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση φοιτητών σε έρευνες ότι καθυστερούν να δηλώσουν τις προτιμήσεις τους διότι «ακόμα δεν μας είπε ο καθηγητής τι θέλει να επιλέξουμε για το μάθημά του». Επιβαρυντικός παράγοντας είναι και ο πληροφοριακός αναλφαβητισμός μερίδας διδασκόντων όσο και της πλειοψηφίας των φοιτητών, με την έννοια της αδυναμίας αναζήτησης της πληροφορίας στις κατάλληλες πηγές, αποφεύγοντας τη λογοκλοπή, τόνισε στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, καταλήγοντας: «Διλήμματα όπως η κατάργηση της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων ή του συστήματος πολλαπλών επιλογών (όπως μερίδα μεγαλοεκδοτών με πολλά εκατομμύρια έσοδα υποστηρίζει ότι θα κάνει το υπουργείο), ή η επικράτηση του ηλεκτρονικού βιβλίου δεν πρέπει να μας απασχολούν. Η καθολική εφαρμογή ενός μόνο μοντέλου προσκρούει στη δημοκρατικότητα της εκπαίδευσης, που πρέπει πάντα να λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαιτερότητες».

Πηγή: https://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_06/03/2011_435028