Κράτα την ανάμνηση, όχι την φωτογραφία
Οι άνθρωποι από άκρη σε άκρη του κόσμου ανεβάζουμε περίπου 2 δισεκατομμύρια φωτογραφίες στο διαδίκτυο καθημερινά. Φαίνεται ότι συνεχώς προσπαθούμε να παγώσουμε αναμνήσεις για να τις χαρούμε στο μέλλον, σε οποιαδήποτε στιγμή θελήσουμε. Ωστόσο, αποδεικνύεται πως οι φωτογραφίες μας μάλλον εμποδίζουν την μνήμη μας από το να κρατήσουν την πληροφορία.
Η αλήθεια είναι πως η τεχνολογία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και πλέον προσιτή σε όλους. Ιδιαίτερα η φωτογραφίες, φέρουν συναισθηματική αξία και μας καθησυχάζουν πως η στιγμή που θέλουμε να κρατήσουμε, μπορεί να αποτυπωθεί και να παραμείνει δική μας για πάντα. Μέσα από τις έρευνές της, η δημοσιογράφος Manoush Zomorodi, συμπέρανε πως οι περισσότεροι φωτογραφίζουμε με σκοπό να βοηθήσουμε την μνήμη μας˙ τραβάμε φωτογραφίες όταν δυσπιστούμε για την ικανότητά μας να ανακαλέσουμε το γεγονός μόνοι μας. Από τον αριθμό της θέσης του αυτοκινήτου μας στο πάρκινγκ, την μάρκα της σάλτσας που δοκιμάσαμε σε ένα εστιατόριο, μέχρι και την βάφτιση της ανιψιάς μας ή τις διακοπές μας το περασμένο καλοκαίρι, η φωτογραφία αποτελεί εικονική απόδειξη και επικύρωση για κάθε γεγονός και συμβάν στη ζωή μας. Όμως με κάθε κλικ, μπορεί στην πραγματικότητα να βλάπτουμε την μνημονική μας ικανότητα.
Η δημοσιογράφος περιγράφει ένα πείραμα που διεξήχθη για να δοθεί φως στην επίδραση των φωτογραφιών στην μνήμη μας. Μία ομάδα φοιτητών λοιπόν, οδηγήθηκαν σε μια ξενάγηση στο Μουσείο Τέχνης Bellarmine της Αμερικής και τους ζητήθηκε να φωτογραφίσουν συγκεκριμένα έργα, ενώ άλλα απλά να τα παρατηρήσουν. Την επόμενη μέρα οι φοιτητές ερωτήθηκαν για ποια έργα μπορούσαν να θυμηθούν και το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο: όλοι τους μπορούσαν να ανακαλέσουν λιγότερα εκθέματα από το σύνολο αυτών που φωτογράφισαν. Όταν χρησιμοποιούμε την κάμερα για να αποθανατίσουμε το οτιδήποτε, είναι σαν υποσυνείδητα να λέμε στο μυαλό μας πως δεν χρειάζεται να προσπαθήσει το ίδιο να κρατήσει την ανάμνηση, θα το αναλάβει η φωτογραφία. Έτσι, αποστασιοποιούμαστε συναισθηματικά από την σκηνή και δεν καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε πληροφορία για την ανάμνηση. Στην ουσία, κυριολεκτικά αναθέτουμε στην κάμερα να κρατήσει τις αναμνήσεις μας αντί για το μυαλό μας.
Ωστόσο αυτό βγάζει νόημα˙ φυσικά και θυμόμαστε καλύτερα ένα γεγονός όταν έχουμε παραπάνω επίγνωση του τί συμβαίνει και είμαστε συναισθηματικά δεμένοι με τη στιγμή. Οι φωτογραφίες όμως δεν θα έπρεπε να μας βοηθάνε να ανακαλούμε γεγονότα; Το πρόβλημα ίσως βρίσκεται στον ταχύ ρυθμό που ζούμε την ζωή μας από μέρα σε μέρα. Δηλαδή, βρισκόμαστε σε μία συνεχή ροή καταστάσεων και συνθηκών, χωρίς να μπορούμε φυσικά να αφιερώσουμε την πλήρη προσοχή και ενέργειά μας σε κάθε μία από αυτές. Ο φόβος του να ξεχάσουμε σε συνδυασμό με την έντονη καθημερινότητά μας, μας ωθεί να τραβάμε τόσες φωτογραφίες, που έπειτα στατιστικά δεν θα ξανακοιτάξουμε ποτέ.
Το παραπάνω πείραμα ξαναέγινε, αυτή τη φορά όμως ζητήθηκε από τους φοιτητές να βγάλουν δύο ειδών φωτογραφίες: μόνο με τα εκθέματα και με αυτούς μέσα στο πλάνο δίπλα τους. Την επόμενη μέρα λοιπόν, τους παρουσιάστηκαν οι φωτογραφίες για να διαπιστωθεί πόσα είχαν κρατήσει στην μνήμη τους από την επίσκεψη. Όπως αναμένουμε, τα αποτελέσματα αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά. Περιέργως, τα άτομα που ήταν μέσα στην εικόνα, ανακαλούσαν λιγότερα για το συγκεκριμένο έκθεμα σε σύγκριση με τα εκθέματα που φωτογράφιζαν σε πρώτο πλάνο. Όταν κοιτάζουμε μια φωτογραφία του εαυτού μας σε μια σκηνή, μπαίνουμε στη θέση του παρατηρητή και έτσι αποστασιοποιούμαστε ακόμα παραπάνω από το γεγονός. Ενώ αντίθετα, όταν ξέρουμε ότι εμείς οι ίδιοι τραβήξαμε την φωτογραφία ανακαλούμε παραπάνω πληροφορίες, διότι αισθανόμαστε πως βιώνουμε τη σκηνή ξανά από πρώτο πρόσωπο.
Η λύση φυσικά δεν είναι να αποστραφούμε την χρήση των φωτογραφικών μέσων. Αλλά γιατί να μην “δοκιμάσουμε” τον εαυτό μας με μία ημέρα χωρίς φωτογραφίες; Προτού γελάσουμε με την ευκολία της πρόκλησης, ας σκεφτούμε πόσο συχνά “τραβάμε” το γεύμα μας, την γάτα μας ή ακόμα και ένα meme που μας έκανε να γελάσουμε, για να το στείλουμε στους φίλους μας ή να το κρατήσουμε στο αρχείο μας. Είναι οριακά αγχωτικό να ξέρουμε πως κανείς δεν θα δει ή “αντιδράσει”, κανείς δεν θα ζήσει μέσα από εικόνες αυτό που ζούμε για κάποιες ώρες, πέραν από εμάς τους ίδιους. Όχι απομόνωση, αλλά αποτοξίνωση. Μέχρι να φτάσουμε σε σημείο να εστιάζουμε στην στιγμή και τα γεγονότα χωρίς την ανάγκη να σηκώσουμε την κάμερα. Μέχρι να μπορούμε να καταγράφουμε τις στιγμές που θέλουμε, όχι σε μια αποθηκευτική κάρτα αλλά στην απτή μνήμη μας. Μέχρι να αποτρέψουμε την εξάρτηση και να ορίσουμε τις δικές μα οδηγίες χρήσης. Το συμπέρασμα; Να αποθανατίζουμε όσες περισσότερες στιγμές μπορούμε και θέλουμε˙ αφού πρώτα υπάρξουμε συναισθηματικά και απολαύσουμε την στιγμή. Έτσι η φωτογραφία θα μας ξυπνά όλη την εμπειρία και θα την ζούμε ξανά κάθε φορά που την κοιτάμε.
Δείτε περισσότερα Δελτία Τύπου: https://eduadvisor.gr/arthra/deltia-typou-ekpaideftika
