Το ψέμα που γέννησε το ρατσισμό
Ο ρατσισμός και οι εκφάνσεις του σίγουρα αποτελούν το πιο στενάχωρο επιμένον πρόβλημα της εποχής μας. Εφόσον όμως το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, ότι ο ρατσισμός είναι αδικαιολόγητα λάθος και τοξικός, γιατί υπάρχει ακόμα; Πως φτάσαμε στον ορισμό του να είσαι “λευκός” και γιατί αυτό μεταφράστηκε στην αλαζονεία και υπεροψία προς οποιονδήποτε διαφορετικό; Η αλήθεια είναι πως το πρόβλημα αυτό δεν υπήρχε από πάντα.
Όπως μας υποδεικνύει ο ραδιοφωνικός παραγωγός John Biewen στην ομιλία του στο TEDxCharlottesville, ο ρατσισμός δεν υφίσταντο στην αρχαιότητα. Οι διακρίσεις υπήρχαν ιστορικά όσο αφορά την θρησκεία, την γλώσσα, τον πολιτισμό και τη γνώση˙ αλλά ποτέ τη “φυλή”. Ναι, υπήρχαν δούλοι και σκλάβοι, αλλά η ιδιότητά τους ποτέ δεν βασίστηκε στο χρώμα του δέρματός τους. Ποιος είναι λοιπόν υπεύθυνος; Ποιος εφηύρε τον όρο της “φυλής”; Όντως, κάνουμε λόγο για επινόηση του όρου, η οποία μάλιστα χρονολογείται μερικά εκατοντάδες χρόνια πίσω. Δεν θα περιμέναμε να υπάρχει συγκεκριμένο όνομα υπαίτιο, αλλά υπάρχει. Ο Πορτογάλος Gomes de Zurara λοιπόν, κάπου στο 1450 έγραψε ένα βιβλίο. Σε αυτό, έχουμε την πρώτη καταγραφή ρατσιστικών απόψεων. Συγκεκριμένα, “τσουβάλιασε” όλους τους λαούς της Αφρικής και τους περιέγραψε ως μια ενιαία διαφορετική ομάδα, κατώτερη, άγρια και θηριώδη. Φαίνεται δεν υπολόγισε πως εκείνη την προ αποικιακή εποχή, στην Αφρική υπήρχαν κάποιοι από τους πιο εκλεπτυσμένους πολιτισμούς του κόσμου. Γιατί όμως το έκανε; Γιατί διέδωσε ένα ψέμα; Η γρήγορη απάντηση είναι τα χρήματα. Βλέπετε, ο ίδιος προσλήφθηκε για να το γράψει, από τον τότε βασιλιά της Πορτογαλίας που ως “φιλόδοξος” αποικιοκράτης ήθελε να επεκτείνει το βασίλειό του. Το ψέμα αυτό, συνεισέφερε στο να δικαιολογήσουν οι αποικιοκράτες τις σκληρές πράξεις τους. Να αθωώσουν τις αποτρόπαιες πράξεις τους και το δουλεμπόριο ανθρώπων στην Υποσαχάρια Αφρική. Οι Πορτογάλοι ήταν πρωτοστάτες στις αποικίες και ανακαλύψεις, άρα και οι πρώτοι που χρειάστηκε να δικαιολογήσουν τις αισχρές πράξεις τους˙ στην εκκλησία, τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και τους εαυτούς τους. Δεν χρειάστηκαν παραπάνω πειστήρια για τους υπόλοιπους ευρωπαίους αποικιοκράτες που, κυνηγώντας το συμφέρον τους ακολούθησαν το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Το δουλεμπόριο και η ανθρώπινη ιδιοκτησία κανονικοποιήθηκαν, εξαιτίας ενός ψέματος.
Κάπως έτσι λοιπόν, ο Zurara με λίγο μελάνι δημιούργησε τόσο τη λευκή όσο και τη μαύρη φυλή. Ο ρατσισμός άρχισε από ένα ψέμα. Η επιστήμη κάνει ξεκάθαρο πως όλοι ανήκουμε σε μία ίδια φυλή, την ανθρώπινη. Πως δεν υπάρχει λευκό, μαύρο ή οποιοδήποτε άλλο χρώμα γονίδιο και πως όλοι έχουμε κοινή καταγωγή στην Αφρική. Αψηφώντας κάθε λογική της επιστήμης λοιπόν, το ψέμα ρίζωσε, τόσο που αργότερα στην Αμερική έγινε νόμος. Οι λευκοί λοιπόν της Αμερικής νομιμοποίησαν την κακομεταχείριση των όσων αποκαλούσαν μαύρων, στερώντας τους κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Γιατί αποδέχτηκαν κάτι τέτοιο τόσο εύκολα; Επειδή οι νόμοι αυτοί έδιναν προνόμια μέχρι και στον φτωχότερο λευκό. Προνόμια σε απτά αγαθά όπως η απόκτηση γης αλλά και το προνόμιο του να μην υποστεί ποτέ δουλεία. Όλες αυτές οι πληροφορίες, αυτά τα ιστορικά γεγονότα, βοηθούν να δούμε τον ρατσισμό σήμερα με άλλο μάτι.
Μέχρι τώρα λοιπόν μπορούμε να συνοψίσουμε σε δύο συμπεράσματα. Το ένα είναι πως η φυλή δεν υφίσταται βιολογικά˙ είναι μια ιστορία που κάποιοι αποφάσισαν να πουν. Το δεύτερο είναι πως οι άνθρωποι διέδωσαν την ιστορία αυτή για να δικαιολογήσουν την κτηνώδη εκμετάλλευση άλλων ανθρώπων, με σκοπό το κέρδος. Καταλαβαίνουμε πως ο ρατσισμός δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα συμπεριφορών ή μισαλλοδοξίας. Είναι ένα μέσο, ένα εργαλείο. Μέσο που διχάζει τον κόσμο και ωφελεί συστήματα. Ένα μέσο που πείθει τους λευκούς ανθρώπους να στηρίξουν το “κοινωνικό του στάτους”. Ίσως τώρα βγάζει νόημα το γιατί υφίσταται ακόμα ο ρατσισμός. Δεν είναι απλώς απαρχαιωμένες αντιλήψεις που έπεται να σβήσουν αργά ή γρήγορα. Η ιδέα του να είσαι “λευκός” δεν είναι τελικά τίποτα άλλο παρά μια κατευθυντήρια γραμμή που εκτελεί τον σκοπό της, να αποδίδει χρήμα και εξουσία. Άπαξ και ενστερνιστούμε την πραγματικότητα αυτή, πως άνθρωποι σαν εμάς δημιούργησαν την ιδέα των φυλών, εύκολα καταλαβαίνουμε πως το πρόβλημα είναι δικό μας. Δεν αποτελεί κάτι που οι άνθρωποι των “διαφορετικών φυλών” πρέπει να παλέψουν. Το πρόβλημα το δημιουργήσαμε και στηρίζουμε εμείς.
Ωστόσο η ιστορία δεν αποτελεί δικό μας λάθος. Δεν θα έπρεπε να μας κάνει να αισθανόμαστε ένοχοι. Αντίθετα, οφείλουμε να νιώσουμε υπεύθυνοι και να σταθούμε στα πόδια μας με ταπεινοφροσύνη και επιθυμία να παραγκωνίσουμε την εξουσία που δεν κερδίσαμε. Εξάλλου, είναι απόλυτα συμφέρον για όλους μας να χτίσουμε μια κοινωνία που δεν στηρίζεται στην εκμετάλλευση ή καταπίεση κανενός. Ας βρούμε πως θα δράσουμε για να διορθώσουμε το λάθος.
Δες την ομιλία παρακάτω:
https://www.youtube.com/watch?v=oIZDtqWX6Fk
Δείτε περισσότερα Δελτία Τύπου: https://eduadvisor.gr/arthra/deltia-typou-ekpaideftika
