Κορωνοϊός και καραντίνα: Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί να διαχειριστεί άγχος και φοβίες

Σήμερα, όλοι βιώνουμε μία πραγματικότητα πρωτόγνωρη, απειλητική, μη προβλέψιμη. Ξαφνικά, όλα φαίνονται και γίνονται αλλιώς. Ζούμε μία κρίση, δηλαδή μία κατάσταση η οποία είναι προσωρινή και απροσδόκητη και η οποία προκαλεί έντονο άγχος σε αυτόν που τη βιώνει. Το άγχος οφείλεται πρωτίστως στο αίσθημα αδυναμίας και επομένως ανασφάλειας, που νιώθουμε εφόσον δε μπορούμε να ελέγξουμε και δε γνωρίζουμε πώς να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τη συγκεκριμένη κατάσταση. Μέσα στην κρίση…μετά την κρίση… Ξαφνικά πολλά πράγματα καθημερινά ξεφεύγουν από την οικεία ρουτίνα και φαίνονται και γίνονται αλλιώς. Είμαστε όλοι σε μια φάση αγωνιώδους αναμονής…

Τα παιδιά ασφαλώς αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις κρίσεις και αντιδρούν, είτε κατά τη διάρκειά τους είτε μετά, αφού δηλ. αυτές περάσουν, εκδηλώνοντας συμπεριφορές οι οποίες στην πλειονότητά τους μας ξαφνιάζουν και μας ανησυχούν γιατί σε μια πρώτη ανάγνωση φαίνονται ανεξήγητες. Στην πραγματικότητα όμως, οι συμπεριφορές αυτές είναι φυσιολογικές και αναμενόμενες αντιδράσεις σε μη φυσιολογικές και αναμενόμενες καταστάσεις, όπως είναι οι καταστάσεις κρίσεις.

Ποια παιδιά δυσκολεύονται ψυχοσυναισθηματικά και πώς το εκδηλώνουν

Σύμφωνα με την ομάδα Συμβουλευτικής των Εκπαιδευτηρίων Γεωργίου Ζώη, τα παιδιά καταπονούνται ψυχοσυναισθηματικά περισσότερο ή λιγότερο και για μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα, ανάλογα με:

• την ηλικία τους
• την αναπτυξιακή τους ωριμότητα (από το αν δηλαδή αυτή συμβαδίζει με τη χρονολογκή τους ηλικία)
• τις γνωστικές του δεξιότητες (αντίληψη, κριτική ικανότητα, δημιουργικότητα)
• το αν βιώνουν παράλληλα ή έχουν βιώσει προηγουμένως ένα άλλο τραυματικό γεγονός (π.χ. ασθένεια, απώλεια, χωρισμός)
• και το υποστηρικτικό πλαίσιο που τα περιβάλλει (οικογένεια, σχολείο, κοινότητα)

Την ψυχοσυναισθηματική τους καταπόνηση την εκφράζουν κυρίως με τις παρακάτω αντιδράσεις (Χατζηχρήστου, 2011):

α. Παλινδρόμηση: το παιδί εκδηλώνει συμπεριφορές που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία του, αλλά σε παιδιά μικρότερης ηλικίας.

• Νυχτερινή ενούρηση
• Πιπίλισμα δακτύλου
• Φόβος για το σκοτάδι
• Ανταγωνισμός με τα μικρότερα αδέρφια για την προσοχή των γονέων
• Σχολική άρνηση
• Αδυναμία ολοκλήρωσης δραστηριοτήτων που στο παρελθόν γίνονταν κανονικά
• Μείωση προηγούμενης υπεύθυνης συμπεριφοράς
• Μείωση στις συγκρούσεις με τους γονείς για θέματα ανεξαρτησίας και ελέγχου

β. Σωματικά συμπτώματα: το παιδί εμφανίζει συμπτώματα που δείχνουν ότι το σώμα του έχει κάποια αδιαθεσία ή ασθένεια.

ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Εμετοί
• Απώλεια όρεξης
• Διάρροια
• Απώλεια έλεγχου σφιγκτήρων
• Πονοκέφαλοι
• Διαταραχές ύπνου και διατροφής
• Προβλήματα στην όραση και την ακοή
• Δερματοπάθειες
• Πονοκέφαλοι
• Απώλεια όρεξης
• Προβλήματα διάρροιας ή δυσκοιλιότητας
• Παράπονα για απροσδιόριστους πόνους

γ. Συναισθηματικές δυσκολίες: το παιδί εκδηλώνει συμπεριφορές που το περιβάλλον του θεωρεί συνήθως «ανεπιθύμητες ή ανεξήγητες», ενώ δεν είναι έτσι.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Νευρικότητα
• Τικ
• Τραυλισμός
• Προσκόλληση στους γονείς
• Ανυπακοή
• Αδυναμία συγκέντρωσης
• Εριστική συμπεριφορά
• Απώλεια ενδιαφέροντος για προηγούμενες αγαπημένες δραστηριότητες
• Αυξημένη αντίσταση στην εξουσία του σχολείου και των γονέων

Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί μας να αντιμετωπίσει την κρίση με θάρρος

Είναι δική μας ευθύνη να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σε ένα περιβάλλον σταθερότητας, λογικής και συναισθηματικής ασφάλειας που θα τους δημιουργήσει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση, για να συνεχίσουν να προσπαθούν, να ονειρεύονται και να ελπίζουν.

Οι παρακάτω ενέργειες είναι απαραίτητες από εμάς τους γονείς, για να το καταφέρουμε αυτό:

• Ενημερωνόμαστε εμείς οι ίδιοι σωστά από έγκυρες και επίσημες πηγές, για να γνωρίζουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι τι συμβαίνει.

• Προστατεύουμε τα παιδιά από τη βία των πληροφοριών των ΜΜΕ, φιλτράροντας τις εκπομπές που παρακολουθούν.

• Τα καθησυχάζουμε ότι όλες οι βασικές τους ανάγκες θα συνεχίσουν να ικανοποιούνται και ότι εμείς θα είμαστε κοντά τους.

• Για να κατανοήσουν και να δώσουν τις σωστές διαστάσεις στο γεγονός που τα αναστατώνει απαντάμε σε όλες τις ερωτήσεις που μας θέτουν. Αν αποφεύγουν τα ίδια να μιλήσουν, τα παροτρύνουμε εμείς, με μια αφορμή από την καθημερινότητά μας (π.χ. το απολυμαντικό υγρό στην είσοδο του σπιτιού).’Ετσι αποφεύγουμε την πιθανότητα να δώσουν τις δικές τους μη ρεαλιστικές απαντήσεις κι ερμηνείες με βάση μια φαντασία που υπερλειτουργεί. Τους μιλάμε με λόγια που δεν ξεπερνούν τη νοητική και τη συναισθηματική τους χωρητικότητα, καθησυχαστικά αλλά και με ειλικρίνεια.

• Τα ενθαρρύνουμε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους (φόβο, άγχος, θυμό, πανικό). Τα ακούμε με ενσυναίσθηση, χωρίς δηλαδή να τα απορρίπτουμε ή να τα υποτιμάμε και τα βοηθάμε να τα αποδεχθούν χωρίς ενοχή και ντροπή. Τους εξηγούμε ότι δεν υπάρχουν συναισθήματα ευχάριστα και δυσάρεστα, καλά και κακά. Όλα τα συναισθήματα που εκφράζουν είναι φυσιολογικά κι αναμενόμενα.

• Επιλέγουμε σχετικές ιστορίες και παραμύθια που μιλούν για τα συναισθήματα και για διαχείριση δύσκολων καταστάσεων, εφόσον γνωρίζουμε ότι οι ιστορίες είναι αυτές που απευθύνονται με μεγαλύτερη επιτυχία στον κόσμο του παιδιού.

• Συνοδεύουμε τα λόγια μας πάντα με μια αγκαλιά!

• Είμαστε όχι μόνο φυσικά αλλά και συναισθηματικά διαθέσιμοι, γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις αυτό που χρειάζονται τα παιδιά μας είναι ένας καλός ακροατής.

• Έναν καλό ακροατή, ασφαλώς, χρειαζόμαστε για υποστήριξη και οι ενήλικοι, όμως στην περίπτωση αυτή ο ακροατής επιλέγεται από τον κύκλο των συνομηλίκων μας. Ποτέ δεν επιλέγουμε γι αυτόν τον ρόλο κάποιο από τα παιδιά μας.

• Εγκαθιστούμε μια νέα καθημερινή ρουτίνα, η οποία περιέχει πολλά στοιχεία της παλιάς (π.χ. ξύπνημα, μελέτη, παιγνίδι, ντύσιμο/ όχι μόνο πυτζάμες ) αλλά και καινούριες συνήθειες (π.χ. διαδικτυακό μάθημα, αυτοδιόρθωση, σχολαστικές συνήθειες υγιεινής). Δεν τα απαλλάσσουμε σε καμία περίπτωση από τις δικές τους ευθύνες. Τους εξηγούμε: «Δεν είμαστε διακοπές! Προσαρμόστηκε απλώς η καθημερινότητά μας στις καινούριες ανάγκες».

• Το τρέχον χρονικό διάστημα ίσως είναι μια ευκαιρία να τονώσουμε τους συναισθηματικούς δεσμούς της οικογένειας κάνοντας πράγματα μαζί: παίζουμε μαζί ένα επιτραπέζιο ή ένα ηλεκτρονικό παιγνίδι, διαβάζουμε ένα βιβλίο ή παρακολουθούμε μια ταινία μαζί και μετά συζητάμε και σχολιάζουμε (π.χ. προτείνουμε ο καθένας ένα διαφορετικό τέλος).

• Αναλαμβάνουν και τα παιδιά, αν το επιθυμούν, επιπλέον υπευθυνότητες, όπως είναι για παράδειγμα το κλείδωμα του σπιτιού, η παρασκευή ενός φαγητού, η φροντίδα του δωματίου τους, το φαγητό του κατοικίδιου κ.ο.κ.

• Δεν αποδίδουμε ευθύνες, δεν αναζητούμε αποδιοπομπαίους τράγους, δεν δημιουργούμε ενοχές στο παιδί για την κατάσταση της πανδημίας. Το διαβεβαιώνουμε ότι οι αρμόδιοι έχουν πάρει τα κατάλληλα μέτρα, για να μας προστατέψουν.

• Είμαστε όλοι μαζί, είμαστε ενωμένοι, συνεργαζόμαστε, οι θεσμικά υπεύθυνοι έχουν μεριμνήσει για όλους μας.

• Καμία κρίση δε διαρκεί για πάντα!

Δείτε περισσότερα Δελτία Τύπου: https://eduadvisor.gr/arthra/deltia-typou-ekpaideftika